رک شبکه، ستون فقرات اتاق سرور و دیتاسنتر است. تمامی تجهیزات حیاتی مانند سرورها، سوئیچها، پچپنلها، UPS و تجهیزات مانیتورینگ در داخل رک نصب میشوند.
اگر این رکها بر اساس استانداردهای بینالمللی طراحی و نصب نشوند، تبعاتی مانند افزایش گرمای داخلی، اختلال در جریان برق، کابلکشی غیراصولی، کاهش عمر تجهیزات، دسترسی دشوار و حتی قطعی شبکه را به دنبال دارد.
به همین دلیل، استانداردهای مشخصی برای طراحی، ساخت و نصب رکها در دیتاسنترها تعریف شدهاند که رعایت آنها برای دستیابی به عملکرد پایدار و امن ضروری است.
رَک شبکه (Network Rack) یک ساختار فلزی ایستاده یا دیواری است که برای نصب تجهیزات اکتیو و پسیو شبکه بهکار میرود. در دیتاسنترها، رک نقش کلیدی در مدیریت فضا، جریان هوا، انرژی و امنیت فیزیکی تجهیزات دارد.
ویژگیهای اصلی رک استاندارد:
ابعاد فیزیکی رک یکی از مهمترین فاکتورها در انتخاب آن برای اتاق سرور یا دیتاسنتر است.
ارتفاع رک بر اساس واحد استاندارد U (یونیت رک) اندازهگیری میشود.
هر یونیت معادل 4.445 سانتیمتر ارتفاع دارد.
رایجترین ارتفاعها:
عمق رک به نیاز تجهیزات نصبشده وابسته است. عمق رایج در بازار ایران و بینالمللی:
عرض استاندارد رک 60 سانتیمتر است. اما در برخی دیتاسنترهای حرفهای از رکهای عریضتر (80cm) استفاده میشود تا امکان مدیریت بهتر کابلکشی فراهم شود.
برای طراحی و نصب اصولی رک، لازم است با برخی از مهمترین استانداردهای جهانی آشنا باشید:
این استاندارد پایهایترین و پرکاربردترین استاندارد برای رکهای تجهیزات 19 اینچ است. تمامی تجهیزات استاندارد شبکه باید با این ساختار سازگار باشند.
از کاملترین استانداردها در حوزه دیتاسنتر است که بخشهایی از آن به نحوه طراحی رک، فاصلهگذاری، تهویه، کابلکشی و ایمنی اختصاص دارد.
استاندارد بینالمللی برای طراحی زیرساخت شبکه در محیطهای دیتا سنتر. شامل مشخصات رکها، مسیر کابلکشی، فاصله رکها و الزامات عملکردی است.
راهنمای طراحی حرفهای دیتاسنتر و زیرساختهای وابسته، از جمله رکهای شبکه، مسیرهای جریان هوا، کابلها و سیستمهای پشتیبان برق.
برای اینکه رک انتخابشده در شرایط بحرانی عملکرد مناسبی داشته باشد، باید این ویژگیها را دارا باشد:
رک باید دارای شاسی مقاوم باشد تا بتواند وزن تجهیزات تا بیش از 1000 کیلوگرم را تحمل کند. در دیتاسنترها اغلب از رکهای فولادی با پوشش الکترواستاتیک استفاده میشود.
وجود داکتها و سینیهای مخصوص در داخل و خارج رک برای عبور منظم کابلهای برق و شبکه الزامی است. این موضوع علاوه بر نظمبخشی، مانع گرم شدن بیشازحد کابلها میشود.
رک باید قابلیت نصب فن و پنلهای تهویه داشته باشد. درب جلو و عقب رک باید مشبک باشد تا جریان هوای سرد و گرم بهدرستی گردش پیدا کند.
رکهای دیتاسنتری باید دارای دربهای قفلدار، دیوارههای مقاوم، و در برخی موارد ضد زلزله و ضد حریق باشند.
در اتاقهای سرور و دیتاسنتر، کنترل دما نقش حیاتی در عملکرد تجهیزات ایفا میکند. رک استاندارد باید امکان تهویه اصولی را فراهم کند:
⚠ نکته: میزان گردش هوا با واحد CFM (Cubic Feet per Minute) اندازهگیری میشود. رکها باید توان عبور جریان هوای کافی متناسب با گرمای تولیدی را داشته باشند.
برای تأمین پایدار برق و کنترل دقیق مصرف، رکها به سیستمهای برق داخلی مجهز میشوند:
یک نوار برق صنعتی با پریزهای متنوع است که امکان توزیع برق بین تجهیزات را فراهم میکند.
UPS رکمونت معمولاً در پایین رک نصب میشود و در هنگام قطعی برق، تا زمان روشن شدن ژنراتور از تجهیزات محافظت میکند.
در رکهای پیشرفته از سنسورها برای پایش لحظهای شرایط محیطی استفاده میشود. این اطلاعات معمولاً به سیستم مانیتورینگ مرکزی متصل هستند.
طبق استانداردهای TIA و ISO:
چیدمان رکها به صورت راهروهای سرد و گرم (Hot/Cold Aisle) یکی از مهمترین اصول طراحی دیتاسنترها است:
طبق استانداردهای BICSI و IEC، رکها باید دارای اتصال ارت مجزا باشند:
در دیتاسنترهای حرفهای، رکها بر اساس رنگ یا برچسب شناسایی میشوند:
قبل از انتخاب رک، به این سوالها پاسخ دهید:
✔ آیا ابعاد رک متناسب با تجهیزات من است؟
✔ امکان تهویه مناسب و نصب فن دارد؟
✔ قابلیت نصب PDU، UPS، سینی کابل و تجهیزات خنککننده را دارد؟
✔ دارای پنلهای مدیریت کابل است؟
✔ از برند معتبر و دارای گارانتی است؟
رک شبکه، بخش اساسی در امنیت، عملکرد و ماندگاری تجهیزات دیتاسنتر و اتاق سرور است. با رعایت استانداردهایی مانند EIA-310، TIA-942، BICSI، و ISO 24764 میتوان از کارایی و عمر طولانی تجهیزات اطمینان حاصل کرد.
✅ انتخاب رک استاندارد، یک سرمایهگذاری هوشمندانه برای آینده زیرساخت شبکه شماست.
