استانداردهای بین‌المللی رک شبکه چیست؟ (از EIA تا ISO 60297)

رک‌های شبکه، قلب فیزیکی زیرساخت‌های ارتباطی و سروری محسوب می‌شوند. از آن‌جایی که رک‌ها میزبان تجهیزات حیاتی مانند سرورها، سوئیچ‌ها، پچ پنل‌ها و UPS هستند، استاندارد بودن ابعاد، سوراخ‌کاری‌ها، فاصله ریل‌ها و تهویه اهمیت حیاتی دارد.

برای همین، چندین نهاد معتبر بین‌المللی استانداردهایی برای رک‌ها و تجهیزات قابل نصب در آن‌ها تعریف کرده‌اند که مهم‌ترین آن‌ها EIA-310، IEC 60297 و ISO 60297 هستند. در ادامه، به بررسی جزئی این استانداردها و تفاوت‌ها و کاربرد آن‌ها می‌پردازیم.

1. EIA-310: استاندارد پایه رک‌ها

EIA-310 استانداردی است که توسط Electronic Industries Alliance (EIA) تدوین شده و یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین استانداردها برای رک‌ها و تجهیزات الکترونیکی محسوب می‌شود. این استاندارد، پایه‌ی طراحی رک‌های ۱۹ اینچی امروزی است.

مفاد اصلی EIA-310 شامل موارد زیر است:

• عرض استاندارد تجهیزات رک‌مونت: دقیقاً ۱۹ اینچ (۴۸۳ میلی‌متر)
• فاصله بین ریل‌های عمودی: 465 میلی‌متر از مرکز به مرکز سوراخ‌های نصب
• ارتفاع تجهیزات بر حسب یونیت (U): هر یونیت = 1.75 اینچ (۴۴.۴۵ میلی‌متر)
• نحوه سوراخ‌کاری ریل‌ها: با الگوهای مشخص (مثل مربع، دایره یا رزوه‌دار) با فاصله‌گذاری استاندارد
• عمق رک: بسته به نوع استفاده، بین 600 تا 1200 میلی‌متر متغیر است ولی در استاندارد تعریف نشده

چرا مهم است؟
تقریباً تمام تولیدکنندگان تجهیزات شبکه و سرور محصولات خود را مطابق با EIA-310 طراحی می‌کنند. اگر رک شما خارج از این استاندارد باشد، احتمال نصب ناصحیح یا ناسازگاری فیزیکی بالا می‌رود.

2. IEC 60297: استاندارد بین‌المللی معادل EIA

IEC (International Electrotechnical Commission) نیز نسخه‌ای جهانی از همین استاندارد را تحت کد IEC 60297 منتشر کرده که در بسیاری از کشورها به عنوان مرجع شناخته می‌شود.

شباهت‌های اصلی با EIA-310:

• عرض ۱۹ اینچ برای تجهیزات رک‌مونت
• استفاده از یونیت (U) به عنوان واحد ارتفاع
• طراحی ماژولار برای تجهیزات و رک

تفاوت‌ها:
IEC استاندارد را کمی بازتر و دقیق‌تر تعریف کرده و گزینه‌های بیشتری برای ماژول‌بندی، نصب بردها و کارت‌های الکترونیکی فراهم می‌کند. به همین دلیل، در سیستم‌های مخابراتی، نظامی و صنعتی، گاهی از استاندارد IEC به‌جای EIA استفاده می‌شود.

3. ISO/IEC 60297: استاندارد ترکیبی

ISO/IEC 60297 یک نسخه تلفیقی و رسمی‌شده از IEC 60297 است که توسط هر دو سازمان ISO (سازمان بین‌المللی استانداردسازی) و IEC منتشر شده است. این استاندارد، تلاش کرده تا با یکپارچه‌سازی نسخه‌های مختلف، مرجعی بین‌المللی و هماهنگ برای تجهیزات رک‌مونت فراهم کند.

تمرکز ISO 60297 بر چه مواردی است؟

• ابعاد مکانیکی تجهیزات و رک‌ها
• نحوه نصب ماژول‌ها و پنل‌های فرانت
• موقعیت دقیق سوراخ‌ها برای مونتاژ ایمن و دقیق
• پشتیبانی از تجهیزات قابل نصب در صنایع خاص مثل مخابرات، حمل‌ونقل، نظامی و مراکز داده

این استاندارد به‌ویژه برای پروژه‌هایی که دارای طراحی صنعتی پیچیده، نیاز به تأیید بین‌المللی یا همکاری بین چند کشور هستند، کاربرد زیادی دارد.

نتیجه‌گیری

اگر در حال طراحی، تجهیز یا ارتقاء اتاق سرور یا رک شبکه هستید، رعایت دقیق استانداردهای بین‌المللی مانند EIA-310 یا ISO 60297 نه فقط تضمین‌کننده سازگاری فیزیکی تجهیزات است، بلکه مانع از بروز خطا، آسیب به تجهیزات یا مشکلات تهویه و نصب می‌شود.

توصیه نهایی: همیشه پیش از خرید رک یا تجهیزات، دفترچه فنی (Datasheet) آن‌ها را بررسی کرده و مطمئن شوید که بر اساس یکی از این استانداردها طراحی شده‌اند.