در بالای کوه گراوس در ونکوور کانادا (جایی که بنده مدتی دانشجو بودم)، دو خرس گریزلی به نامهای گرایندر و کولا در محوطهای محصور زندگی میکنند. این دو در تولِگی یتیم شدند؛ مادر یکی را کامیون زده بوده و دیگری را یتیم و ضعیف در طبیعت یافته و نجات داده بودند (ولی نباید). اما هیچ باغ وحشی برایشان جا نداشت. گفتند به جای این که معدومشان کنیم چالش را به فرصت تبدیل کنیم و برایشان در کوه گراوس (که یک مقصد توریستی با تلهکابین و جاذبههای دیگر است) یک پناهگاه زندگی ساختند. هم کمک شایانی به گردشگری این کوه میکند و هم فرصتی برای آموزش بازدیدکنندگان دربارهی همزیستی با حیات وحش است.
خودم هم ۱۲ سال پیش مدتی آنجا کار داوطلبانه میکردم که جذابترین شغل عمرم بوده. حیف که گوگل پول بیشتری میدهد. از جالبترین بخشهایش عسل دادن به خرسها بود. آن موجودات با ابهت، از نزدیک فقط دو نوجوان بازیگوش بودند با کلی اَخ و تف و بوی گند دهان. الان البته ۲۰ سالشان شده و پیرند.
خرسهای گریزلی، همان که در فیلم «بازگشته» (Revenant) بود و دیکاپریو را جر داد، گونهای بزرگتر و تهاجمیتر از خرسهای سیاه هستند که کوچکتر و ترسوترند و در آن منطقه با ساکنین شهر همزیستی دارند. خرسهای گریزلی به نوعی هم فامیل دورِ خرسهای ایران (خرس قهوهای سوریهای) هستند.
چه در اینجا و چه در کوههای ایران اگر با خرس روبرو شدید، نخست باید جنس رویارویی را تشخیص دهید - آیا شما را تهدیدی برای تولههایش میبینید یا تهدیدی برای دسترسی به غذا یا به عنوان خودِ غذا. در دو حالت نخست، میتوانید خود را به مردن بزنید ولی در حالت سوم (که نادرتر است) مطلقا نه! همچنین از حالت پنجه به خاک کشیدن و بخار از بینی دادن میتوانید بفهمید که خرس در حالت تدافعی است و نه تهاجمی: پس عقب عقب حرکت کنید و هرگز به او پشت نکنید. مهمترین کار این است که دستها را بلند کنید و تکان دهید تا بزرگتر دیده شوید و با صدای بلند و محکم (نه لزران) سرش داد بزنید.
از قضا سالها پس از آن روزهای داوطلبی و تبلیغِ این نکات به بازدیدکنندگان، خودم در طبیعت با یک خرس گریزلی روبرو شدم که از لای شاخهها بیرون آمد و من پس از لحظهای شوک و برگریزان، همین کارها را کردم (و البته اسپری فلفل آمادهی شلیک) و او یک نگاهِ باشه بابا نمیری کرد و برگشت رفت.
اگر چه اینجا و چه در کوههای ایران طبیعتگردی میکنید، از پیش به این سناریو فکر کنید. اگر رعایت کنید، رویاروییها بیخطرند. همچنین هرگز برای حیات وحش غذا نریزید تا استقلالشان و ترسشان از انسان حفظ شود. اگر هم گذرتان به ونکوور افتاد، حتما سری به گرایندر و کولا بزنید.