در دنیای امروز، ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال دو گزینه اصلی و بسیار مهم برای مبادلات مالی و تجاری به حساب می‌آیند. ارزهای فیات که از دیرباز به عنوان پایه‌ی اصلی سیستم‌های مالی در کشورها شناخته شده‌اند، توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی تولید، صادر و کنترل می‌شوند. این ارزها ارزش خود را از اعتماد به دولت و سیستم مالی آن کشور می‌گیرند و به دلیل پذیرش عمومی، در زندگی روزمره‌ی مردم و در سطح تجارت بین‌المللی استفاده‌ی گسترده‌ای دارند. در سوی دیگر، ارزهای دیجیتال با پیشرفت تکنولوژی و با استفاده از فناوری بلاکچین وارد بازار شده‌اند و بدون نیاز به واسطه‌های مرکزی مانند بانک‌ها یا دولت‌ها، به صورت غیرمتمرکز و از طریق سیستم‌های پیچیده‌ای از رمزنگاری و شفافیت، عمل می‌کنند. ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین و خرید اتریوم، با رویکرد نوآورانه‌ی خود، توانسته‌اند تحولات چشمگیری در زمینه‌ی تبادلات مالی ایجاد کنند.
با مقایسه‌ی دقیق بین ارزهای فیات و دیجیتال می‌توان به درک بهتری از این دو سیستم مالی دست یافت و فهمید که چگونه هر یک از آنها می‌توانند نیازهای مختلف اقتصادی را پوشش دهند. هر دو نوع ارز، تفاوت‌های قابل‌توجهی در روش تولید، کنترل، امنیت و نوسانات قیمت دارند که آنها را به دو گزینه‌ی متفاوت و متمایز برای ذخیره و انتقال ارزش تبدیل کرده‌اند.پس در ادامه این مقاله از بلاگ کیف پول من با ما همراه باشید.
ارز فیات ، نوعی پول قانونی است که ارزش آن توسط دولت و نه توسط پشتوانه‌هایی مانند طلا یا نقره تضمین می‌شود. این ارزها به دلیل اعتماد مردم به دولت صادرکننده ارزش پیدا می‌کنند و برای انجام معاملات روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله ارزهای فیات می‌توان به دلار آمریکا، یورو و ریال ایران اشاره کرد که هر یک در سیستم‌های مالی کشور خود و همچنین در سطح بین‌المللی مورد قبول واقع می‌شوند. یکی از ویژگی‌های مهم ارزهای فیات این است که کنترل آنها به‌طور کامل در دست دولت‌ها و بانک‌های مرکزی است. این نهادها می‌توانند با تغییرات مختلفی در میزان عرضه‌ی پول و نرخ بهره، بر تورم، رکود اقتصادی و رشد مالی تأثیر بگذارند.
هرچند ارز فیات امکان کنترل و مدیریت اقتصادی کشورها را به دولت‌ها می‌دهد، اما از آنجایی که هیچ پشتوانه‌ی فیزیکی ندارد، در صورتی که مشکلات اقتصادی یا سیاسی پیش بیاید، ممکن است ارزش خود را از دست بدهد. به همین دلیل برخی از مردم به دنبال راهکارهای جایگزین، مانند ذخیره‌سازی ارزهای دیجیتال نظیر بیت‌کوین، برای حفاظت از ارزش دارایی‌های خود هستند.
جایگزینی پول فیات به‌جای استاندارد طلا، تغییر مهمی در سیستم‌های مالی جهان بود که عمدتاً به دلیل نیاز به انعطاف‌پذیری بیشتر و کنترل بهتر عرضه‌ی پول توسط دولت‌ها انجام شد. در سیستم استاندارد طلا، ارزش پول هر کشور به میزان طلای موجود در خزانه‌ی آن کشور بستگی داشت، که این امر باعث محدودیت‌هایی در زمینه‌ی رشد اقتصادی می‌شد. به‌ویژه در مواقع بحران‌های اقتصادی، دولت‌ها نمی‌توانستند به راحتی عرضه‌ی پول را افزایش دهند، چرا که لازم بود برای هر مقدار پول جدید، طلا به عنوان پشتوانه وجود داشته باشد. این محدودیت‌ها در دهه‌ی ۱۹۳۰، در زمان رکود بزرگ، به اوج خود رسید و باعث شد تا بسیاری از دولت‌ها به‌دنبال راهی برای افزایش کنترل خود بر اقتصاد باشند.
در نهایت، در دهه‌ی ۱۹۷۰ و به‌خصوص در سال ۱۹۷۱، رئیس‌جمهور ایالات متحده، ریچارد نیکسون، تصمیم گرفت که ارتباط دلار با طلا را قطع کند. این اقدام به دولت‌ها اجازه داد تا بدون وابستگی به طلا، میزان عرضه و تقاضا در بازار پول را بر اساس نیازهای اقتصادی کشور خود تنظیم کنند و از طریق سیاست‌های مالی و پولی، از جمله کاهش یا افزایش نرخ بهره، به بحران‌های اقتصادی پاسخ دهند. این انعطاف‌پذیری بالا یکی از دلایلی بود که موجب شد سیستم ارز فیات به مرور جایگزین استاندارد طلا شود.
ارز فیات به دلیل ویژگی‌های خاص خود دارای مزایای قابل‌توجهی است که برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از:
مطلب پیشنهادی: بررسی پشتوانه ارزدیجیتال
استفاده از ارز فیات در کنار مزایای خود، معایبی نیز دارد که در برخی موارد موجب نگرانی می‌شود:
ارزهای دیجیتال نوع جدیدی از پول الکترونیکی هستند که با استفاده از فناوری بلاکچین عمل می‌کنند و کنترل آنها به صورت غیرمتمرکز است. این نوع ارزها برخلاف ارزهای فیات توسط نهادهای متمرکز مانند بانک‌ها یا دولت‌ها کنترل نمی‌شوند و کاربران می‌توانند تراکنش‌های مالی خود را به صورت مستقیم و با حفظ حریم خصوصی انجام دهند. فرآیند تأیید تراکنش‌ها در این سیستم‌ها با استفاده از فرآیندی به نام "ماینینگ" صورت می‌گیرد و تمامی تراکنش‌ها در دفتر کل عمومی به نام بلاکچین ثبت می‌شوند.
ارزهای دیجیتال با ویژگی‌هایی همچون امنیت، شفافیت و امکان انجام تراکنش‌های سریع و با هزینه‌ی کم، به سرعت محبوبیت پیدا کرده‌اند. بیت‌کوین که در سال ۲۰۰۹ توسط فرد یا گروهی با نام مستعار ساتوشی ناکاموتو معرفی شد، اولین ارز دیجیتال جهان بود و هدف از آن ایجاد یک سیستم مالی غیرمتمرکز بود.
ارزهای دیجیتال به دلیل ساختار غیرمتمرکز خود مزایای زیادی دارند، از جمله:
اما ارزهای دیجیتال نیز با چالش‌هایی مواجه هستند:
در نهایت، ارز فیات و ارز دیجیتال هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و نمی‌توان یکی را بر دیگری برتر دانست. این تفاوت‌ها شامل نحوه‌ی مدیریت و کنترل، ارزش‌گذاری، پشتوانه و نوسانات قیمتی است. ارزهای فیات به‌طور عمده برای خرید و فروش‌های روزمره و در اقتصاد کشورها مورد استفاده قرار می‌گیرند، در حالی که ارزهای دیجیتال بیشتر در زمینه‌ی سرمایه‌گذاری و تراکنش‌های بین‌المللی به کار می‌روند.
انتخاب بین این دو نوع ارز بستگی به نیاز و ترجیح کاربران دارد و هرکدام می‌تواند در شرایط مختلف گزینه‌ی مناسبی باشد. در نهایت، این دو سیستم مالی می‌توانند در کنار هم به‌عنوان راه‌حل‌های مکمل در دنیای اقتصاد به کار گرفته شوند.
