با رشد و گسترش فناوری بلاکچین و قراردادهای هوشمند، اتریوم به یکی از اصلی‌ترین بازیگران این حوزه تبدیل شده و توجه زیادی رو به خودش جلب کرده. یکی از چالش‌های بزرگ کاربران و توسعه‌دهندگان در این شبکه، هزینه‌های گس (Gas) هست که برای انجام تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند باید پرداخت بشه. گس درواقع همون واحد اندازه‌گیریه که هزینه محاسبات روی شبکه رو تعیین می‌کنه و قیمتش هم متغیر و وابسته به شرایط شبکه است؛ به‌طوری که نوسانات قیمت گس می‌تونه تأثیر زیادی روی هزینه کلی کاربران بذاره.
در این بین، چندین راهکار نوآورانه برای مدیریت و کاهش هزینه‌های گس ارائه شده که یکی از جذاب‌ترین این روش‌ها، استفاده از "گس توکن‌ها"ست. گس توکن‌ها به کاربران این امکان رو میدن که از نوسانات قیمت گس بهره بگیرن و در نهایت هزینه‌های تراکنش‌هاشون رو بهینه کنن. این مقاله از بلاگ کیف پول من به بررسی کامل این گس توکن‌ها، نحوه کارکردشون، مزایا و کاربردهای متنوع این ابزار توی شبکه اتریوم می‌پردازه.
برای اینکه بهتر متوجه مفهوم گس توکن (GAS Token) بشیم، اول باید بفهمیم گس چیه و تو بلاک‌چین‌هایی که بر اساس قراردادهای هوشمند کار می‌کنن چه نقشی داره. گس یه واحد محاسباتی تو شبکه اتریومه که برای اجرای تراکنش‌ها و قراردادهای هوشمند استفاده میشه. هر کاری که روی این شبکه انجام بشه نیازمند مصرف منابع محاسباتیه که هزینه اون به‌صورت گس محاسبه میشه. این هزینه توسط کاربر پرداخت میشه و به ماینرها یا اعتبارسنج‌ها به‌عنوان پاداش داده میشه.
گس برای چند دلیل مهم تو شبکه نقش حیاتی داره: مدیریت منابع محدود شبکه، جلوگیری از حملات اسپم و استفاده بیش از حد از منابع، و اولویت‌بندی تراکنش‌ها. اگه کاربری بخواد تراکنش‌ش زودتر انجام بشه، می‌تونه هزینه گس بیشتری پرداخت کنه تا تراکنش‌ش توسط ماینرها در اولویت قرار بگیره.
حالا که با مفهوم گس آشنا شدیم، می‌تونیم بریم سراغ گس توکن. گس توکن‌ها در بلاک چین نئو (NEO) استفاده میشن و هدفشون مدیریت هزینه‌های تراکنش‌ها و اجرای قراردادهای هوشمند تو این شبکه‌ست. تو شبکه نئو، دو نوع توکن اصلی داریم: NEO و GAS. توکن NEO به‌عنوان دارایی دیجیتال اصلی استفاده میشه و توکن GAS هم برای پرداخت هزینه‌های محاسباتی و تراکنش‌ها به کار میره.
تو شبکه نئو، توکن‌های NEO برای دارندگانشون به مرور زمان GAS تولید می‌کنن. این یه نوع پاداش برای نگهداری توکن‌های NEO محسوب میشه. کاربران با استفاده از توکن‌های GAS می‌تونن هزینه‌های محاسباتی و تراکنش‌ها رو پرداخت کنن. به‌عبارت دیگه، گس توکن تو نئو همون سوختیه که شبکه برای انجام عملیات بهش نیاز داره.
تفاوت اصلی بین گس در اتریوم و گس توکن تو نئو اینه که تو اتریوم، گس یه واحد محاسباتیه که مستقیم با اتر (ETH) پرداخت میشه، اما تو نئو، گس به‌صورت یه توکن مستقل (GAS) وجود داره که از توکن‌های NEO تولید میشه. این تفاوت نشون‌دهنده رویکردهای مختلف بلاک‌چین‌ها در مدیریت هزینه‌های محاسباتیه.
برای درک بهتر نحوه عملکرد گس توکن، باید با دو مفهوم "بازپرداخت گس" و "بازپرداخت ذخیره‌سازی" تو شبکه اتریوم آشنا بشیم.
گاهی اوقات، تراکنش‌ها در شبکه اتریوم کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده گس مصرف می‌کنن. این معمولاً تو تراکنش‌های ساده اتفاق نمیفته؛ ولی فرض کنید می‌خواید یه تراکنش پیچیده انجام بدید که به دلایلی تکمیل نمیشه و ناموفق میشه. در این حالت، مقداری از گس مصرف‌نشده به آدرس فرستنده بازگردونده میشه. این فرآیند به‌عنوان بازپرداخت گس (Gas Refund) شناخته میشه.
مفهوم دوم، بازپرداخت ذخیره‌سازی (Storage Refund) هست. قراردادهای هوشمند در شبکه اتریوم داده‌هایی رو ذخیره می‌کنن که همیشه روی بلاکچین می‌مونه. اتریوم برای تشویق توسعه‌دهندگان به پاک‌سازی داده‌های غیرضروری، بازپرداخت ذخیره‌سازی رو معرفی کرده. این یعنی اگه داده‌هایی رو حذف کنید، بخشی از گس بهتون برمی‌گرده.
تو شبکه اتریوم، دو تابع مهم به نام‌های SSTORE و SELFDESTRUCT برای بازپرداخت ذخیره‌سازی وجود داره. تابع SSTORE برای حذف داده‌های ذخیره‌شده و تابع SELFDESTRUCT برای از بین بردن قرارداد هوشمند استفاده میشه و به همین ترتیب باعث بازپرداخت گس میشن.
استفاده از گس توکن‌ها وقتی به‌صرفه‌ست که اختلاف قابل‌توجهی بین نرخ گس در زمان مینت و زمان سوزاندن وجود داشته باشه. به‌عبارت دیگه، وقتی شبکه خلوت و قیمت گس پایینه، گس توکن‌ها رو مینت کنید و بعد، وقتی شبکه شلوغ و قیمت گس بالا رفته، اون‌ها رو بسوزونید تا از بازپرداخت گس بهره ببرید.
استفاده از گس توکن‌ها یه راه هوشمندانه برای کاهش هزینه‌های تراکنش تو شبکه اتریوم هست. این مراحل اصلی برای این کار رو در نظر بگیرید:
استفاده از گس توکن‌ها تو شبکه خرید اتریوم می‌تونه مزایای زیادی داشته باشه که در ادامه به چند تا از مهم‌ترینشون اشاره می‌کنیم:
با وجود مزایای فراوان، گس توکن‌ها چالش‌ها و محدودیت‌هایی هم دارن:
استفاده از گس توکن‌ها یه راهکار هوشمندانه برای کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی تراکنش‌ها تو شبکه اتریوم هست که با وجود چالش‌ها، می‌تونه به کارایی بیشتر و کاهش هزینه‌ها کمک کنه.
