از سال ۲۰۰۹ که بیت‌کوین متولد شد، دنیای بلاکچین هر روز در حال پیشرفت و تحول بوده است. این فناوری که در ابتدا فقط برای تراکنش‌های مالی غیرمتمرکز به کار می‌رفت، حالا به یک بستر قدرتمند برای ساخت برنامه‌های غیرمتمرکز (dApp)، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن‌های غیرمثلی (NFT) و بسیاری از نوآوری‌های دیگر تبدیل شده است.
یکی از مهم‌ترین تحولات در این مسیر، پیدایش اکوسیستم چند بلاکچینی (Multichain) بوده است که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد از چندین بلاکچین به‌صورت همزمان استفاده کنند. اما چرا این موضوع مهم است؟ چه مشکلاتی را حل می‌کند؟ و چالش‌های آن چیست؟ در این مقاله از بلاگ کیف پول من، همراه ما باشید تا پاسخ همه این سوالات را بررسی کنیم.
در ابتدا، بلاکچین‌ها به‌صورت جداگانه و مستقل از یکدیگر فعالیت می‌کردند. مثلا، بیت‌کوین به‌عنوان یک سیستم پرداخت دیجیتالی عمل می‌کرد، در حالی که اتریوم با قراردادهای هوشمند خود، امکان ایجاد برنامه‌های غیرمتمرکز را فراهم ساخت. اما به مرور زمان، مشکلاتی در این مدل سنتی به وجود آمد:
با افزایش تعداد کاربران و تراکنش‌ها، بلاکچین‌های محبوب مثل اتریوم با ترافیک بالایی مواجه شدند که باعث شد کارمزدها (Gas Fee) به شدت افزایش پیدا کند. در نتیجه، بسیاری از کاربران و توسعه‌دهندگان به دنبال راهی برای کاهش هزینه‌ها بودند.
هر بلاکچین مثل یک جزیره مستقل عمل می‌کرد و کاربران یا توسعه‌دهندگان برای استفاده از خدمات بلاکچین دیگر، مجبور بودند مراحلی پیچیده و زمان‌بر را طی کنند. مثلا، اگر یک کاربر می‌خواست دارایی خود را از یک بلاکچین به بلاکچین دیگر منتقل کند، باید:
✅ یک کیف پول جدید نصب کند.
✅ دارایی خود را به شبکه دیگر منتقل کند.
✅ توکن بومی شبکه جدید را بخرد تا کارمزد تراکنش‌ها را بپردازد.
✅ و در نهایت، با پیچیدگی‌های زیادی روبرو شود!
این فرآیند نه‌تنها زمان‌بر بود، بلکه امنیت کاربران را هم به خطر می‌انداخت.
با ظهور بلاکچین‌های جدیدی مانند بایننس اسمارت چین (BSC)، پولکادات (Polkadot) و سولانا (Solana)، بسیاری تصور می‌کردند که این شبکه‌ها ممکن است جای اتریوم را بگیرند. اما در عمل، هیچ بلاکچینی نتوانست به‌طور کامل جایگزین دیگری شود، چون هرکدام مزایا و نقاط قوت خاص خود را دارند.
اینجا بود که اکوسیستم چند بلاکچینی (Multichain) وارد بازی شد!
به زبان ساده، اکوسیستم چند بلاکچینی به سیستمی گفته می‌شود که در آن، چندین بلاکچین به‌طور همزمان فعالیت می‌کنند و توسعه‌دهندگان می‌توانند از قابلیت‌های همه این بلاکچین‌ها بهره ببرند.
این مفهوم بیشتر در مورد برنامه‌های چند زنجیره‌ای (Multi-chain applications) به کار می‌رود، یعنی اپلیکیشن‌هایی که روی چند بلاکچین مختلف به‌صورت همزمان اجرا می‌شوند.
فرض کنید یک بازی بلاکچینی ساخته شده که روی شبکه اتریوم اجرا می‌شود. حالا توسعه‌دهندگان تصمیم می‌گیرند برای کاهش هزینه‌های تراکنش، نسخه‌ای از همان بازی را روی شبکه بایننس اسمارت چین (BSC) هم راه‌اندازی کنند.
در این حالت، کاربران می‌توانند از هر دو بلاکچین برای انجام بازی استفاده کنند، بدون اینکه محدود به یک شبکه خاص باشند. این یعنی:
✅ هزینه کمتر: کاربرانی که نمی‌خواهند هزینه گس اتریوم را بپردازند، می‌توانند از نسخه بایننس اسمارت چین استفاده کنند.
✅ دسترسی بیشتر: کاربران بیشتری از بلاکچین‌های مختلف می‌توانند به این برنامه دسترسی داشته باشند.
✅ افزایش نقدینگی: توکن‌های این بازی می‌توانند در چندین شبکه مختلف عرضه شوند که باعث افزایش ارزش و نقدینگی آن‌ها می‌شود.
ایجاد یک برنامه چند زنجیره‌ای به این شکل است که توسعه‌دهندگان یک نسخه جداگانه از قراردادهای هوشمند خود را روی هر بلاکچین پیاده‌سازی می‌کنند. اما این روش با یک چالش بزرگ روبروست: نبود ارتباط بین بلاکچین‌ها!
برای حل این مشکل، فناوری‌های میان زنجیره‌ای (Cross-chain) به کمک آمدند. به این ترتیب، امکان انتقال دارایی‌ها، داده‌ها و قراردادهای هوشمند بین بلاکچین‌های مختلف فراهم شد.
✅ کاهش هزینه‌های کارمزد: کاربران می‌توانند بلاکچینی را انتخاب کنند که کارمزد کمتری دارد.
✅ افزایش مقیاس پذیری: فشار تراکنش‌ها روی یک شبکه کاهش می‌یابد و عملکرد کلی بهبود پیدا می‌کند.
✅ دسترسی بیشتر برای کاربران: کاربران از بلاکچین‌های مختلف می‌توانند از یک برنامه واحد استفاده کنند.
✅ امکان صدور توکن در چندین شبکه: پروژه‌ها می‌توانند توکن‌های خود را در بلاکچین‌های مختلف عرضه کنند و کاربران بیشتری را جذب کنند.
🔴 بار فنی بالا: توسعه‌دهندگان باید برای هر بلاکچین جدید، کدهای خود را تغییر دهند که زمان‌بر و هزینه‌بر است.
🔴 نقدینگی پراکنده: در برخی موارد، نقدینگی بین بلاکچین‌های مختلف تقسیم می‌شود که می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند.
🔴 مسائل امنیتی: ارتباط بین بلاکچین‌ها هنوز هم با خطراتی همراه است، به‌خصوص وقتی پای پروتکل‌های میان زنجیره‌ای به میان می‌آید.
🔹 مفهوم Multichain: یک اپلیکیشن روی چند بلاکچین راه‌اندازی می‌شود، اما بلاکچین‌ها به‌طور مستقیم به هم متصل نیستند.
🔹 مفهوم Cross-chain: بلاکچین‌ها می‌توانند با هم تعامل داشته باشند و دارایی‌ها و داده‌ها را بین یکدیگر منتقل کنند.
در واقع، Multichain اولین قدم بود و Cross-chain آینده این مسیر است!
با افزایش تعداد بلاکچین‌ها و محبوبیت برنامه‌های غیرمتمرکز، نیاز به اکوسیستم‌های چند زنجیره‌ای بیشتر از همیشه احساس می‌شود. در آینده‌ای نه‌چندان دور، کاربران ممکن است اصلا متوجه نشوند که از کدام بلاکچین استفاده می‌کنند، چون همه چیز به‌شکل یکپارچه در دسترس خواهد بود.
نظر شما چیست؟ آیا اکوسیستم چند بلاکچینی می‌تواند مسیر جدیدی برای آینده کریپتو ایجاد کند؟ نظراتتان را برای ما بنویسید!
