الگوریتم اثبات اهمیت Proof of Importance چیست؟

الگوریتم اثبات اهمیت (PoI) در بلاکچین: وقتی فعالیت واقعی اهمیت پیدا می‌کند

اگر به دنیای بلاکچین علاقه‌مند باشید، حتماً می‌دانید که الگوریتم‌های اجماع، قلب تپنده شبکه‌های غیرمتمرکز هستند. این الگوریتم‌ها مسئولیت دارند تا اطمینان حاصل کنند که همه اعضای شبکه هماهنگ عمل کنند، تراکنش‌ها درست انجام شوند و کسی نتواند تقلب کند.
معروف‌ترین الگوریتم‌ها، اثبات کار (Proof of Work – PoW) و اثبات سهام (Proof of Stake – PoS) هستند، اما در این میان الگوریتم اثبات اهمیت (Proof of Importance یا PoI) با رویکردی تازه و جذاب وارد میدان شده است. PoI به جای تمرکز صرف روی دارایی کاربران، فعالیت واقعی، تعاملات و مشارکت آن‌ها در شبکه را هم در نظر می‌گیرد.

در این مقاله از بلاگ کیف پول من قصد داریم PoI را به زبان ساده توضیح دهیم، نحوه عملکرد آن را بررسی کنیم، مزایا و چالش‌هایش را بشکافیم و ببینیم چه تفاوتی با الگوریتم‌های سنتی دارد.

PoI چیست و چرا اهمیت دارد؟

در سیستم‌های سنتی PoS، نودها (گره‌های شبکه) بر اساس میزان دارایی که دارند، قدرت اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌ها را به دست می‌آورند. به زبان ساده، هرچه پول بیشتری داشته باشید، شانس بیشتری برای دریافت پاداش خواهید داشت. اما این مدل چند مشکل بزرگ دارد:

1. قدرت و ثروت در دست عده‌ای محدود متمرکز می‌شود.

2. کاربران کم‌دارایی انگیزه زیادی برای مشارکت واقعی ندارند.

3. خطر تغییر ناعادلانه شرایط شبکه توسط نودهای ثروتمند وجود دارد.

اینجا است که اثبات اهمیت (PoI) وارد می‌شود و راه حل متفاوتی ارائه می‌کند. در PoI، علاوه بر دارایی، معیارهای دیگری هم در نظر گرفته می‌شوند:

• میزان فعالیت واقعی در شبکه

• شهرت و اعتبار نودها

• تعداد و حجم تراکنش‌های انجام شده

این یعنی حتی اگر دارایی کمی داشته باشید، اما فعال باشید و تراکنش‌های مفید انجام دهید، شانس زیادی برای مشارکت در اعتبارسنجی تراکنش‌ها و ایجاد بلاک‌های جدید دارید. به عبارتی، PoI باعث می‌شود شبکه منصفانه‌تر، پویا‌تر و غیرمتمرکزتر باشد.

چالش‌های PoS و راهکار PoI

همان‌طور که گفتیم، در سیستم‌های PoS، ثروتمندان همیشه قدرت بیشتری دارند. این موضوع باعث می‌شود تمرکز شبکه افزایش یابد و افراد با دارایی کمتر کمتر شانس داشته باشند.

PoI این مشکل را با نگاه به فعالیت واقعی حل می‌کند. در این الگوریتم:

• نودها با مشارکت فعال، تراکنش‌های واقعی و تعامل با سایر کاربران امتیاز می‌گیرند.

• هیچ کاربری نمی‌تواند صرفاً با داشتن دارایی زیاد شبکه را کنترل کند.

• فرصت‌ها برای همه کاربران، چه کم‌دارایی و چه پر دارایی، برابر می‌شود.

بلاک‌چین NEM و PoI

یکی از بهترین مثال‌ها برای PoI، بلاک‌چین NEM است. این پلتفرم که از سال ۲۰۱۵ فعالیت خود را آغاز کرده، الگوریتم اثبات اهمیت را به کار گرفته تا شبکه‌ای امن، شفاف و غیرمتمرکز ایجاد کند.

NEM، مخفف New Economy Movement یا “جنبش اقتصادی جدید”، بستری فراهم کرده که کاربران بتوانند دارایی‌های دیجیتال و حتی دارایی‌های واقعی مثل کالاها را روی شبکه بلاکچین ایجاد و مدیریت کنند. PoI در NEM به کاربران با فعالیت واقعی، تراکنش‌های مفید و تعاملات سازنده، امتیاز اهمیت می‌دهد و انتخاب نودها برای ساخت بلاک را عادلانه می‌کند.

ارز دیجیتال بومی این شبکه، XEM، نقش کلیدی دارد. نه تنها برای تراکنش‌ها بلکه برای ساخت بلاک و دریافت پاداش نیز ضروری است.

نحوه عملکرد PoI در NEM

PoI برای تعیین اینکه کدام نود مجاز است بلاک جدید ایجاد کند، سه معیار اصلی دارد:

1. واگذاری یا Vesting:
   هر نود برای شروع باید حداقل ۱۰ هزار XEM در حساب خود داشته باشد. اما فقط داشتن دارایی کافی نیست؛ طول زمان نگهداری این دارایی‌ها هم اهمیت دارد. هر چه توکن‌ها مدت طولانی‌تری در حساب بمانند، امتیاز بالاتری کسب می‌کنید.

2. تعامل واقعی با شبکه:
   تراکنش‌های واقعی و مفید که نود با دیگر کاربران انجام می‌دهد، اهمیت زیادی دارد. PoI با الگوریتم‌های تشخیص تقلب، تراکنش‌های ساختگی یا دستکاری‌شده را حذف می‌کند.

3. تعداد و حجم تراکنش‌ها:
   نودهایی که تراکنش‌های بیشتری و با مبالغ بالاتر انجام می‌دهند، شانس بیشتری برای کسب امتیاز و انتخاب شدن برای هاروستینگ دارند.

با این سه معیار، PoI نودها را به مشارکت فعال و واقعی در شبکه تشویق می‌کند، نه صرفاً نگهداری دارایی.

مزایای PoI در بلاکچین‌های مدرن

1. کاهش مصرف انرژی و هزینه‌ها:
   برخلاف PoW که نیاز به تجهیزات قوی و برق زیادی دارد، PoI انرژی بسیار کمی مصرف می‌کند و هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.

2. جلوگیری از تمرکز ثروت و افزایش مشارکت واقعی:
   فقط نگهداری دارایی کافی نیست. تعامل و فعالیت واقعی در شبکه باعث افزایش امتیاز اهمیت می‌شود و کاربران به مشارکت فعال تشویق می‌شوند.

3. توزیع عادلانه پاداش‌ها:
   پاداش‌ها نه تنها به نودهای قدرتمند تعلق نمی‌گیرد، بلکه هر کسی که فعالیت واقعی و مفید داشته باشد، می‌تواند سهم خود را دریافت کند.

4. کاهش خطر فورک‌های ناخواسته:
   انتخاب نودها بر اساس امتیاز اهمیت، احتمال ایجاد زنجیره‌های جداگانه و تقسیم شبکه را کاهش می‌دهد و انسجام شبکه حفظ می‌شود.

نتیجه‌گیری

الگوریتم اثبات اهمیت (PoI)، با تمرکز بر فعالیت واقعی کاربران، کاهش مصرف انرژی، جلوگیری از تمرکز ثروت و تشویق به مشارکت فعال، یک سیستم منصفانه و کارآمد برای بلاکچین‌ها فراهم کرده است.
با PoI، شبکه‌های بلاک‌چینی نه تنها امن‌تر و پایدارتر می‌شوند، بلکه همه کاربران، چه کم‌دارایی و چه پر دارایی، فرصت برابر برای مشارکت و کسب پاداش دارند.
این الگوریتم نوآورانه می‌تواند در آینده نقش کلیدی در توسعه اکوسیستم‌های غیرمتمرکز داشته باشد و به رشد بلاک‌چین‌های کارآمد، پایدار و شفاف کمک کند.