در دنیای پویای ارزهای دیجیتال و بازارهای مالی نوسانی، درک و تحلیل دقیق عوامل مؤثر بر قیمت دارایی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است. یکی از مدل‌های برجسته و جالب در این زمینه، مدل "استاک-تو-فلو" (Stock-to-Flow) است. این مدل به بررسی نسبت موجودی (ذخیره) به جریان تولید (عرضه) یک دارایی می‌پردازد و بر اساس این نسبت، رفتار قیمتی آن را پیش‌بینی می‌کند. با توجه به این که قیمت دارایی‌ها تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد، درک عمیق این مدل می‌تواند به سرمایه‌گذاران در اتخاذ تصمیمات بهتر کمک کند.
مدل استاک-تو-فلو به خوبی نقش کمیابی در ارزش‌گذاری دارایی‌هایی مانند طلا و بیت‌کوین را نشان می‌دهد. این مدل با محاسبه نسبت موجودی به جریان، کمک می‌کند تا بفهمیم چرا این دارایی‌ها به‌خصوص در بازارهای مالی اهمیت زیادی دارند. در این مقاله از بلاگ کیف پول من، به تحلیل دقیق این مدل و کاربردهای آن در بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال می‌پردازیم.
نسبت موجودی به جریان یک مفهوم اقتصادی است که برای اندازه‌گیری کمیابی یک کالا یا دارایی استفاده می‌شود. این نسبت از تقسیم موجودی کل یک کالا (Stock) بر میزان تولید سالانه آن (Flow) به دست می‌آید. به عبارت دیگر، این نسبت نشان می‌دهد که چند سال طول می‌کشد تا موجودی فعلی یک کالا با نرخ تولید فعلی دوباره تولید شود. هر چه این نسبت بالاتر باشد، آن کالا کمیاب‌تر است و به همین دلیل ارزش بیشتری دارد.
برای مثال، در بازار طلا، موجودی کل طلا در جهان ثابت است و سالانه مقدار محدودی طلا استخراج می‌شود. بنابراین، نسبت موجودی به جریان طلا بالا است و این موضوع به ارزش بالای آن کمک می‌کند. به‌طور مشابه، در بازار ارزهای دیجیتال، این نسبت می‌تواند به سرمایه‌گذاران در فهم بهتر پتانسیل افزایش قیمت دارایی‌ها کمک کند.
مدل استاک-تو-فلو یکی از مشهورترین مدل‌ها برای تحلیل و تعیین قیمت بیت کوین است. این مدل بر این فرض استوار است که کمیابی یک دارایی تأثیر مستقیمی بر ارزش آن دارد. در این مدل، نسبت موجودی به جریان (Stock to Flow Ratio) برای بیت‌کوین با تقسیم کل موجودی بیت‌کوین (که تاکنون استخراج شده) بر میزان تولید سالانه آن (تعداد بیت‌کوین‌های جدیدی که هر سال از طریق فرآیند استخراج به وجود می‌آیند) محاسبه می‌شود.
در بیت‌کوین، هر چهار سال یک بار، پدیده‌ای به نام "هاوینگ" (Halving) رخ می‌دهد. در این فرآیند، پاداش استخراج (ماینینگ) هر بلوک به نصف کاهش می‌یابد. این کاهش نرخ تولید بیت‌کوین‌های جدید، به افزایش نسبت موجودی به جریان کمک می‌کند. هر چه این نسبت بالاتر باشد، بیت‌کوین کمیاب‌تر می‌شود و طبق نظریه مدل استاک-تو-فلو، این امر می‌تواند به افزایش ارزش آن منجر شود.
بر اساس این مدل، وقتی که عرضه جدید بیت‌کوین کاهش می‌یابد (به دلیل هاوینگ)، فشار عرضه بر قیمت کاهش می‌یابد. بنابراین، اگر تقاضا ثابت بماند یا افزایش یابد، قیمت بیت‌کوین تمایل به افزایش پیدا می‌کند. به‌طور تاریخی، این مدل توانسته است به‌خوبی قیمت بیت‌کوین را پیش‌بینی کند، اما باید توجه داشت که قیمت بیت‌کوین تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد و مدل‌های اقتصادی تنها یکی از ابزارهای تحلیل هستند.
اگرچه مدل استاک-تو-فلو مزایای زیادی دارد، منتقدان این مدل نیز وجود دارند. آنها معتقدند که این مدل نمی‌تواند تمام جنبه‌های پیچیده بازار خرید بیت کوین را در نظر بگیرد. برای مثال، این مدل به تأثیرات روان‌شناختی، مقررات دولتی، پیشرفت‌های تکنولوژیکی و تغییرات در پذیرش عمومی توجه نمی‌کند. با این حال، مدل استاک-تو-فلو همچنان یکی از ابزارهای محبوب در میان تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران برای پیش‌بینی قیمت بیت‌کوین است و به‌عنوان یک شاخص از کمیابی و ارزش‌گذاری طولانی‌مدت آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
نسبت موجودی به جریان (Stock to Flow) با تقسیم موجودی کل (Total Stock) بر تولید سالیانه (Flow) محاسبه می‌شود. این نسبت به ما نشان می‌دهد که با نرخ تولید فعلی، چند سال طول می‌کشد تا به اندازه موجودی کنونی، تولید صورت گیرد. به عنوان مثال، نرخ تولید سالانه طلا تقریباً ۳۰۰۰ تن است و موجودی فعلی طلا در جهان حدود ۱۸۵۰۰۰ تن برآورد می‌شود. اگر این اعداد را در فرمول زیر قرار دهیم:
SF = stock / flow
185,000 / 3,000 = ~62
این عدد نشان می‌دهد که با نرخ تولید فعلی، حدود ۶۲ سال زمان لازم است تا به اندازه موجودی فعلی طلا استخراج شود. هر چه این عدد بزرگ‌تر باشد، نشان‌دهنده کمیابی بیشتر آن دارایی است.
برای بیت‌کوین نیز می‌توان این محاسبات را انجام داد. در حال حاضر، حدود ۱۸ میلیون بیت‌کوین در گردش است و روزانه حدود ۹۰۰ بیت‌کوین جدید تولید می‌شود که در مجموع سالانه به ۳۲۸۰۰۰ بیت‌کوین می‌رسد. با جای‌گذاری این اعداد در فرمول، نتیجه زیر به دست می‌آید:
18,000,000 / 328000 = ~55
عدد ۵۵ نشان می‌دهد که با نرخ تولید فعلی بیت‌کوین، ۵۵ سال طول می‌کشد تا موجودی فعلی بیت‌کوین دوباره تولید شود. این مقدار برای بیت‌کوین کمتر از طلا است، اما باید توجه داشت که بیت‌کوین تحت فرآیند هاوینگ قرار می‌گیرد، در حالی که طلا چنین فرآیندی ندارد. آخرین هاوینگ بیت‌کوین در سال ۲۰۲۰ رخ داد که باعث شد نرخ تولید روزانه به ۹۰۰ بیت‌کوین کاهش یابد و در آن زمان حدود ۱۸۳۷۵۰۰۰ بیت‌کوین در گردش بود. در نتیجه، نسبت موجودی به جریان بیت‌کوین به ۵۵ رسید که به نسبت طلا نزدیک شد. این کاهش در عرضه و تقاضا در بازار بیت‌کوین از طریق فرآیند هاوینگ، کمیابی آن را افزایش داده است. هاوینگ بعدی بیت‌کوین در سال ۲۰۲۴ رخ خواهد داد و انتظار می‌رود که نسبت موجودی به جریان بیت‌کوین به ۱۱۳ برسد. در حالی که نسبت موجودی به جریان طلا تقریباً ثابت و برابر با ۶۲ است، بیت‌کوین به دلیل فرآیند هاوینگ همچنان به سمت کمیابی بیشتر حرکت می‌کند.
مطلب پیشنهادی: بیت کوین یا طلا، کدام یک بهتر است؟!
اگر می‌خواهید از مدل استاک-تو-فلو برای سرمایه‌گذاری استفاده کنید، می‌توانید به نکات زیر توجه کنید:
مدل استاک-تو-فلو نقاط قوت و ضعفی دارد که به شرح زیر هستند:
نقاط قوت:
نقاط ضعف:
مدل استاک-تو-فلو ابزاری مفید برای درک ارزش و کمیابی دارایی‌های خاص مانند طلا و بیت‌کوین است. بیت‌کوین به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد خود و روند رو به افزایش کمیابی، طبق این مدل پتانسیل افزایش ارزش را دارد. اگرچه این مدل به‌تنهایی برای تصمیم‌گیری کافی نیست، اما می‌تواند به‌عنوان یکی از ابزارهای تحلیلی در کنار سایر معیارها و مدل‌ها در بازارهای مالی و ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار گیرد. با توجه به پیچیدگی‌های بازار و عوامل متعددی که بر قیمت‌ها تأثیر می‌گذارند، سرمایه‌گذاران باید به‌طور جامع‌تری به تحلیل و تصمیم‌گیری بپردازند.
