زمانی که ما به یک تصویر نگاه میکنیم مغز ما به صورت خودکار، چشم سالم را برای دیدن انتخاب میکند و با گذر زمان مغز مسیر ارسال تصویر از چشمی که دچار تنبلی است را خاموش میکند. تنبلی چشم با ضعف در بینایی متفاوت است و تنبلی نوعی اختلال بینایی است که اگر به موقع تشخیص داده شود، به طور کامل قابل درمان است و در غیر این صورت میتواند منجر به کم بینا شدن و یا نابینا شدن کودک شود.
چشمان برخی کودکان، با آنکه ظاهری سالم دارد اما از دید کافی برخوردار نیست. رشد و تکمیل مرکز بینایی در مغز از دوران جنینی تا حدود ۱۰ سالگی ادامه داشته، اما حداکثر سرعت رشد آن تا ۳ سالگی است. هنگامی که مشکلات دید کودک، قبل از ۵ سالگی درمان شود، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد، بینایی کامل کودک، قابل بازگشت است.
پس از پنج سالگی، هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به تعویق بیفتد، احتمال به دست آوردن بینایی کامل کمتر میشود به طوری که پس از هفت تا ده سالگی کودک، درمان هیچ تاثیری نخواهد داشت.
شیوع این عارضه در جهان 2.5 تا 3 درصد است. طبق آمار به دست آمده از اجرای برنامه پیشگیری از تنبلی در کشور، شیوع این بیماری در گروه سنی 4 تا 6 سال، 1.4 درصد است. تنبلی معمولا در یک چشم اتفاق میافتد اما این امر قطعی نیست و امکان دارد که هر دو چشم به این عارضه دچار شوند.
تحقیقات نشان دهنده ی این است که بسیاری از نابینایی یک چشمی در افراد زیر 20 سال به علت عدم پیشگیری و درمان تنبلی چشم در سنین پایین بوده است و این موضوع اهمیت پیگیری و پیشگیری این عارضه را نشان میدهد.
زمانی که عملکرد طبیعی چشمها مختل میشود، چشم ها دچار تنلبی می شوند و همچنین در بسیاری از موارد میتوان گفت علت تنبلی ارثی میباشد.
به صورت کلی علت های به وجود آمدن چشم تنبل شده به سه دسته عمده تقسیم میشود:
تشخیص این عارضه كار آسانی نیست، زیرا تا زمانی که کودک مشکل واضحی نداشته باشد و یا دچار انحراف واضح چشم نشود، والدین متوجه مشکل بینایی فرزندشان نخواهند شد. چشم پزشک نیز تنبلی چشم را بر اساس اختلاف قدرت بینایی بین دو چشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص میدهد.
اندازه‌گیری قدرت بینایی در كودكان كم سن، كار مشكلی است و چشم پزشك باید به وسیله روش‌های خاص از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیب کردن اشیا توسط یک چشم در حالی که چشم دیگر پوشانده شده، قدرت بینایی کودک را تخمین بزند.
باید به این موضوع مهم هم توجه داشت که ضعف بینایی در یك چشم همیشه به معنای تنبل بودن آن نمی باشد؛ زیرا گاهی ممکن است این مشکل با تجویز عینک اصلاح شود. برخی مواقع نیز سایر بیماری‌های چشمی مانند آب مروارید، عفونت‌ها، تومورها و یا سایر اختلال‌های داخل چشم موجب كاهش بینایی هستند که اگر امکان درمان آنها وجود داشته باشد، دید کودک نیز اصلاح میشود.
اگر علت تنبلی انحراف باشد، والدین کودک را با مشکل انحراف چشم نزد پزشک می‌برند و او بیماری را تشخیص می دهد. اما بزرگ‌ترین اشکال اینجاست که ممکن است کودک هیچ علامتی نداشته باشد به خصوص اگر یک چشم این مشکل را داشته باشد. در این حالت به واسطه عیوب انکساری ظاهر چشمها کاملاً طبیعی است و به نظر نمی‌رسد دید کودک اشکالی داشته باشد.
منبع: خسرومدیساطب
