بچههای ۳، ۴ ساله نمیتوانند اعلام کنند که در دیدن مشکل دارند و چون همیشه همین طور دیدهاند و غیر از این تجربه دیگری برای دیدن نداشتهاند. در نتیجه عملاً تنها راه تشخیص این مشکل غربالگری است. تنها راه پیشگیری از تنبلی چشم تشخیص به موقع آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانوادهها ناشناخته است در نتیجه باید تا قبل از دبستان حداقل سه بار کودک خود را برای معاینات تنبلی چشم نزد پزشک ببرند .
قبل از سن مدرسه باید برای تشخیص و درمان تنبلی چشم مراجعه شود و در معاینات ورود به مدرسه تنها باید ببینند کودک در چه وضعیتی قرار دارد، سن مدرسه و 6 سالگی برای درمان تنبلی چشم کمی دیر است و برای این بیماری مراجعه 3 سال به بالا ضرورت دارد. در صورتی که کودک مشکلی ندارد سالی یک بار و در غیر این صورت با نظر پزشک هر 6 یا 3 ماه و یا به طور ماهانه که بستگی به نظر پزشک دارد برای معاینه چشم کودک مراجعه شود.
تنبلی چشم یک بیماری وراثتی است و مهمترین مساله در درمان بیماری تنبلی چشم تشخیص به موقع آن است. اگر بیماری تنبلی چشم در دوران کودکی که سیستم بینایی چشم در حال کامل شدن است، تشخیص داده شود، به راحتی قابل درمان است. و عمل تنبلی چشم راحت تر انجام می شود اما هرچه تشخیص تنبلی چشم دیرتر رخ دهد ، احتمال درمان تنبلی چشم کمتر است. بهترین زمان برای شروع درمان تنبلی چشم تا قبل از سن هفت سالگی است. تشخیص به موقع علی الخصوص در بیماریهای آب مروارید و پایین افتادگی پلک اهمیت فراوانی دارد و اگر درمان فوری و به موقع در این گونه بیماری تنبلی چشم صورت نپذیرد، میتواند موجب از دست رفتن کامل بینایی کودک شود.
معمولاً پزشک از طریق انجام یک آزمایش کامل چشمی، تنبلی چشم را تشخیص میدهد. به ویژه زمانی که یکی از چشمها ضعیفتر از چشم دیگر باشد، پزشک بیشتر احتمال تنبلی چشم را مد نظر قرار میدهد. بسته به سن کودک، آزمایشهای زیر در مورد او انجام میگیرد:
نوزادان (۳ماهگی): آزمایش رفلکس قرمز، برای تشخیص کاتاراکت دورۀ خردسالی که از طریق یک ابزار نوری ذرهبینی (افتالمواسکوپ) انجام میگیرد.
شیرخواران (۱تا ۲سال): آزمایش توانایی شیرخوار برای متمرکز شدن روی یک جسم و دنبال کردن اشیا متحرک و بررسی استرابیسم.
کودکان نوپا (۲تا ۳سال): آزمایش رفلکس قرمز، فوتواسکرین و معاینۀ قدرت بینایی اتوماتیک.
کودکان پیش دبستانی و بزرگتر (۵تا ۶سال): آزمایش از طریق نشان دادن عکس یا حروف که طی آن یک چشم را میبندند و با چشم دیگر نگاه میکنند.
منبع: خسرومدیساطب