هر کس ایراداتی دارد.
اگر به انسان های اطراف خودمان نگاه بیاندازیم، و به هر کسی توجه کنیم، می بینیم که افرادی که اطراف ما هستند، رفتارهایی دارند که ما نمی پسندیم.
هر چه قدر این انسان ها به ما نزدیک تر باشند و ما رفتارهای آن ها را بیشتر دیده باشیم، ایرادات آن ها را بهتر می دانیم.
یکی از وظایف ما این است که به افراد مختلف کمک کنیم تا رفتارهای اشتباهشان را کم و کم تر کنند.
به احتمال بسیار زیاد اگر شما بخواهید ایرادات انسان های اطراف خودتان، مثل همسر و فرزندتان را بگویید، با واکنش منفی آن ها را رو به رو می شوید.
یعنی بسیاری از افراد هنگامی که ایراداتشان را متوجه می شوند، خوششان نمی آید.
حتی ممکن است عکس العمل منفی نشان دهند.
حالا اگر یکی از اعضای خانواده ی ما ایراداتی داشت و ما باید برای داشتن آرامش در زندگی، به او نکاتی را می گفتیم و به قولی به او انتقادی بکنیم، انتقاد باید چگونه باشد تا با کمترین عکس العمل منفی رو به رو شویم؟
در این جا چند نکته در مورد انتقاد کردن عرض می کنم.
1- در انتقاد، انصاف را مراعات كنيم. بقره75/ تفسیر نور.
یکی از مهم ترین کارهایی که ما به عنوان انتقاد کننده باید انجام دهیم این است که منصف باشیم.
به این معنا که اگر ایرادی از فرزند و یا همسرمان دیدیم، برای بهتر جا افتادن مطلب پیاز داغش را زیاد نکنیم.
یعنی اگر سه بار کار اشتباهی را انجام داده است، این جمله که: همیشه این گونه صحبت می کنی؛ اشتباه است.
اگر فرزند شما فقط بلد نیست با پدر و مادرش چگونه صحبت کند؛ گفتن این جمله که: اصلا بلد نیستی حرف بزنی؛ اشتباه است.
2- در شيوه‌ى برخورد و ارشاد بجاى آنكه بگوييم: تو چنين هستى، بگوييم: گويا، شايد، مبادا چنين باشى. هود/12: تفسیر نور.
نکته ی بسیار بسیار مهم دیگر این است که با هر اتفاقی نگوییم: تو این گونه هستی، تو این اشتباه را داری، این رفتار تو غلط است؛ بلکه بگوییم: نکند این گونه باشد، گویا این رفتار را هم داشته ای، شاید این حرف را تو زده باشی.
3- انگيزه‌ى انتقادها، گاهى منافع شخصى است، نه دلسوزى. توبه/58: تفسیر نور.
فرزند و یا همسر ما حرفی را زده است که من این حرف را دوست ندارم؛ یا این حرف اصلا اشتباه نیست، ولی با سیستم من نمی خواند؛ و شروع می کنم به انتقاد کردن.
قطعا هدف من از این انتقاد دلسوزی و کمک به برطرف کردن مشکل اطرافیانم نیست؛ بلکه می خواهی خودم آرامش بگیرم و آن چه که من دوست ندارم تکرار نشود.
4- در انتقاد عجله نكنيد، شايد شما هم اگر به جاى او بوديد مثل او مى‌شديد. یوسف/31: تفسیر نور.
اگر قرار است به خاطر رفتاری از دیگران انتقاد کنید، عجله نکنید؛ بلکه تحمل کنید و کمی فکر کنید و ببینید که آن فرد در چه شرایطی قرار دارد.
گاهی از اوقات برخی از رفتارها جزو شخصیت آن فرد نیست؛ اما به خاطر اتفاقی که افتاده است، آن رفتار را نشان می دهد.
گاهی لازم است قبل از انتقاد کردن، شرایط طرف مقابل را درک کنیم، و به قولی خودمان را جای او قرار دهیم و بعد تصمیم بگیریم که انتقاد کنیم و یا نه.
این چهار موردی که عرض کردم مقداری از مواردی بود که از بحث انتقاد کردن در قرآن پیدا کرده ام.
ان شاالله در زمان دیگری به موارد دیگر نیز اشاره خواهم کرد.
پیش به سوی جامعه ی آرمانی.
