تراریخته بودن یا طبیعی بودن یه محصول مخصوصاً اگه خوراکی باشه مثل برنج تراریخته، چند ساله که ذهن مردم کشورمونو به خودش مشغول کرده.
اصلاً تراریخته به چه معنیه؟ خوبه یا بد؟ چه محصولاتی تراریخته‌ان؟
چه تأثیری در زندگی ما دارن؟ اصلاح شده به چه معنیه؟ فرقش با تراریخته چیه؟
این‌ها سئوالاتیه که در ادامه پاسخش رو می‌فهمیم.
برنج‌های اصلاح شده برنج‌هایی هستن که در قدیم توسط مؤسسه‌ی برنج آمل و رشت با کمک مؤسسه‌ی بین‌المللی برنج در فیلیپین به نام ایری به وجود اومدن.
این مؤسسه به کشورهایی که عضوش هستن، رقم پیشرفته می‌ده.
این رقم‌ها در اون کشور کشت می‌شن، اگه مناسب اون محل بودن و باهاش سازگار بودن؛ به عنوان رقم جدید معرفی می‌شدن و در سطح بالا زیر کشت می‌رفتن. مثل رقم سانا.
بعد از این قضیه این مؤسسات اومدن با کمک دورگه‌گیری، اصلاح کلاسیک رو به وجود آوردن. دو رقم برنج رو با همدیگه ترکیب کردن و یه رقم جدید به وجود اومد. مثل فجر، شیرودی، ندا، نعمت، پژوهش و تموم برنج‌های گروه پرمحصول
مثلاً آمل 3 از سازگاری و پایداری رقم سونا که از مؤسسه ایری فیلیپین وارد شده بود، به وجود اومد. (تا اینجا آمل 3 اصلاح شده وارداتیه) و بعد از اون از دورگه‌گیری آمل 3 با سنگ طارم برنج نعمت به وجود اومد. (پس نعمت برنج اطلاح نژاد شده‌ی کلاسیکه)
اصلاح موتاسیونی هم روش جدیدیه که با پرتودهی انجام می‌شه.
که در مؤسسه‌ی تحقیقات برنج ساری، یه رقم جدید به نام طارم روشن از این روش و از طریق پرتودهی اشعه گاما از چشمه کبالت 60 روی رقم نعمت به وجود اومده که طارم روشن رو به عنوان یه برنج معطر و پرمحصول به کشاورزان معرفی شده.
اما می‌رسیم به تراریخت یا تراریخته که به معنی انتقال ژن هس. به این صورت انجام می‌شه که مثلاً رقم خوب داریم که حساس به بلاست یا کرم ساقه‌خواره.
دانشمندان میان تو آزمایشگاه از راه‌های ژنتیکی یه ژن مقاوم بهش وارد می‌کنن. مثلاً اگه برنج حساس به کرم ساقه‌خوار بود، برنجی که از این روش تولید شده دیگه نسبت به کرم ساقه‌خوار مقاومه.
هر کشوری قوانین خاصی برای استفاده از این محصولات گذاشته.
در کشورهایی که از این روش استفاده می‌کنن،
نه تنها برنج که کلاً همه‌ی گیاهان تراریخته که در بازار به فروش می‌رسن،
باید برچسب مشخص داشته باشن.
این طوری مشخص می‌شه که کدوم محصول تراریخته‌اس و نسبت به چه مسئله‌ای تراریخته شده.
(مثلاً برای برنج می‌گن برنج تراریخته نسبت به علف هرز یا بلاست یا کرم ساقه‌خوار)
اما در ایران این قضیه مشخص نیس، یعنی این برچسب‌گذاری انجام نمی‌شه.
البته معایب دیگه‌ای هم داره که در ادامه بهتون می‌گم.
واسه همین قضایا و معایب دیگه‌ای که ممکنه برنج تراریخته و کلاً محصولات تراریخته داشته باشن،
مجلس ایران تصویب کرده که این محصولات در ایران نباید تولید بشن
و فقط مجاز به واردات این گونه محصولات هستیم.
برنج تراریخته هم در ایران در حد تولید کم و آزمایشگاهی کشت شده و با عنوان طارم مولایی به ثبت رسیده.
اما براساس معایبی که داشته یا ممکن بوده داشته باشه، محیط زیست جلوشو گرفت و هیچوقت به تولید انبوه نرسید.
1.مورد اول این که ژن BT که یه نوع باکتریه وارد برنج شده.
از نظر علم ژنتیک، هر ژنی در هر موجود مسئول یه کاری هست.
مثلاً در موش یه ژن مخصوص رشد مو هس و یه ژن مخصوص رنگ چشم.
حالا اگه این‌ها بیان از طریق ژنتیکی دستکاری بشن و تغییر پیدا کنن،
این احتمال هس که این ساخته‌ی دست بشر از کنترل خارج بشه.
به عبارتی قابل کنترل نباشه. تا یه حدی می‌شه تحت کنترل انسان باشه و تضمینی بابت اینکه این ژن پایدار و موندگار بمونه نیست.
به زبان ساده‌تر و عامیانه این ژن مورد نظر متعلق به خود برنج نیس و ممکنه فرار کنه.
2.مورد دوم که می‌تونه خطرساز باشه اینه که مثلاً تو فیلم‌های تخیلی حتماً دیدین که حشرات غول آسا به وجود میان،
شاید براتون غیرقابل باور باشه ولی این احتمال برای محیط زیست و موجوداتی که در اطراف محل کشت محصولات تراریخته زندگی می‌کنن،
می‌تونه خطرناک باشه. به عنوان مثال برنجی که نسبت به کرم ساقه‌خوار مقاومه،
بعد از چند سال باعث می‌شه که اون کرم ساقه‌خوار هم تغییر کنه و نسبت به سموم شیمیایی مقاوم بشه.
حالا ما با کرم‌های ساقه‌خواری سروکار داریم که اونا هم مقاوم شدن.
3.مورد بعدی اینه که این نوع برنج ممکنه یه سری اختلالات رو در سیستم گوارش انسان به وجود بیاره.
البته هنوز هیچ اطمینانی در این قضیه نیس و اصلاً معلوم نیس خوبه یا بد؟ ولی خب از قدیم گفتن احتیاط شرط عقله.
برنج‌ها درکل گیاهانی که امروزه در بازارها به فروش می‌رسن، دو دسته‌ان.
اول اصلاح شده‌ان که مقدارشون زیاده و خیلی هم مصرف می‌شن
و مشکلی هم از بابت مصرفشون نیس مثل برنج فجر، ندا، شیرودی و ...
دسته‌ی دوم محصولات تراریخته‌ان که در کشور ما تولید نمی‌شن، فقط وارد می‌شن.
یه سری نگرانی از بابت این محصولات هس که واسه همین مجلس تولیدشونو ممنوع اعلام کرده. مثل سویا، ذرت، روغن،گلزا و ...
اصلاح شده‌ها از دورگه‌گیری رقم‌های خوب به دست اومدن و پرمحصولن
اما تراریخته‌ها از تغییرات ژنتیکی و وارد شدن یه ژن جدید و مقاوم به محصول به وجود اومدن.
