ادامه تحصیل در خارج از کشور تصمیم بزرگی است که بسیاری از دانشجویان در دانشگاه شیراز با آن روبه رو هستند. اگر تصمیم بر رفتن شد، باید بدانیم که هزینههای هنگفتی دارد و بسیاری از کسانی که وارد این فرایند نشده‌اند، از جزئیات آن خبر ندارند. به همین دلیل تصمیم گرفتیم که هزینه های اصلی اقدام برای تحصیل را در خارج از کشور بررسی کنیم و تخمینی از آن به دست آوریم. قیمت هایی که در اینجا آمده اند، به صورت تقریبی و براساس نرخ ارز در تاریخ چاپ نشریه بیان شده اند. اکثر داده ها نیز مربوط به دانشگاه‌های آمریکا و کانادا هستند. مخاطبان این شماره از نشریه را کسانی تشکیل میدهند که هنوز در مرحله تصمیم گیری برای ماندن یا رفتن قرار دارند و باید برنامه ریزی دقیقی انجام دهند.
ایستگاه اول هزینه ها، آزمون زبان است. در حال حاضر هر دو آزمون تافل IBT TOEFL و آیلتس IELTS تقریبا مورد پذیرش اکثر دانشگاه‌های جهان هستند و انتخاب بین این دو بیشــتر بر اســاس ســلیقه صورت میگیرد. هزینه آزمون TOEFL با قیمت دلار محاســبه میشود. قیمت این آزمــون 230 دلار و معادل تومانی آن در حال حاضر حدود 6 میلیون و 100هزار تومان اســت. قیمت آزمون تافل را میتوانید روی سایت های پرداخت آنلاین خارجی به صورت لحظه ای مشاهده کنید. ارسال نمره آزمون تافل به صورت رسمی به هر دانشگاه باید از طریق خود ETS که برگزارکننده این آزمون است، صورت بگیرد. شما میتوانید تا قبل از ساعت 10 شب (به وقت محلی ) روز قبــل از آزمون خود با مراجعه به حســاب کاربریتان در ســایت ETS ،برای ارسال رایگان نمرات خود به چهار دانشگاه درخواست بدهید. اگر تعداد دانشگاه های مورد نظر شما بیشــتر از چهارتا باشد یا بعد از وقت اعلام شده اقدام به ارسال نمرات کنید، باید برای هر ارسال نمره 30 دلار پرداخت کنید.
قیمت آزمون آیلتس به صورت ریالی محاسبه میشود و به همین دلیل با تغییر نرخ دلار زیاد جابه جا نمیشــود. قیمت آزمون آیلتس حدود 6 میلیون و 200 هزار تومان اســت. البته برای یافتن قیمت دقیق این آزمون باید به سایت مرکزی که قصد دارید در آن آزمون بدهید، مراجعه کنید. برای ارسال نمرات این آزمون نیز میتوانید برای پنج دانشگاه به صورت رایگان اقدام کنید و اگر دانشگاهی به سیستم آنلاین آیلتس متصل باشد(دانشگاه با ریت زیر 200 متصل هستند.)، مرکز مورد نظر ارسال نمره را به صورت رایگان انجام میدهد. اما اگر دانشگاهی به این سیســتم متصل نباشــد، باید بابت پست نسخه کاغذی هزینه اضافــی پرداخت کنید. همچنین هزینه کلاس زبــان برای هرکدام از آزمون هــای تافل، آیلتس و GRE که در ادامه به آن اشاره میکنیم، میتواند بین 6/1 تا 5 میلیون تومان باشد. آزمون GRE ترکیبی از ریاضی و زبان اســت که تقریبا به منظور اپلای بــرای همه دانشــگاه های آمریکا ضروری است و برای کشورهای دیگر نیز یک امتیاز مثبت محسوب میشود. هزینه این آزمون نیز به دلار محاسبه میشود و قیمت آن 225 دلار است. برای ارســال نمرات این آزمون نیز میتوانید در جلســه آزمون برای چهار دانشــگاه به صورت رایگان اقدام کنید و ارســال نمرات اضافی نیز هرکــدام 27 دلار آب میخورد.
هزینههای اقدام برای دانشگاه ها (Fee Application) با هم تفاوت بسیاری دارند. تعداد معدودی از دانشگاه های آمریکا و کانادا چنین هزینــه ای ندارند. در آمریکا هزینه اقــدام برای دانشــگاه های ضعیف تر از حــدود 50 دلار آمریکا شــروع میشود و ممکن است برای دانشگاه های قویتر به حدود 120 دلار آمریکا نیز برســد. به طور میانگین، اقدام برای هر دانشــگاه در آمریکا حدود 90 دلار هزینه دارد. هزینه اقدام برای دانشگاه های کانادا نیز تقریبا مشابه آمریکاست. البته اگر حدود یک ماه قبل از زمان ارسال فرم مورد نظر با دانشگاه مربوطه مکاتبه کنید، این امکان وجود دارد که دانشــگاه این هزینه را از شما نگیرد. اکثر دانشگاه های آمریکا و کانادا برای اقدام دانشجویان فرم آنلاینی را تهیه کرده اند و شما باید همه مدارک لازم را روی ســایت آنها آپلود کنید. ولی بعضی از دانشگاه ها اصل مدارک را درخواست میکنند و درنتیجه شما باید هزینه پست مدارک را به هر دانشگاه بپردازید. اگر چند نفر با هم قصد داشته باشند برای یک دانشگاه اقدام کنند، میتوانند مدارک خود را با هم ارسال کنند و درنتیجه هزینه پست بسیار کمتر میشود.
پس از گرفتن پذیرش از یک دانشگاه، شما نیاز دارید که مدارک خود را برای ارســال به دانشگاه مورد نظر ترجمه کنید. اکثر دانشــگاه ها اســکن این مدارک را هم قبول میکنند اما بعضی از دانشگاه ها به دریافت اصل مدرک شــما به صورت پســتی نیاز دارند که این خود هزینهای حدود یک میلیون تومان برایتان آب میخورد. ترجمه بعضی از مدارک مانند کارت ملی، شناســنامه، کارنامه و نامه اشــتغال به تحصیل برای همه دانشگاه ها ضروری است. دانشگاه شیراز کارنامه انگلیسی نیز ارائه میدهد و به همین دلیل به ترجمه کارنامه نیازی نیست. برای رفتن به آمریکا و کانادا مدارک دیگری نیز وجود دارد که به ترجمه نیاز دارند. برای مثــال، برای رفتن به کانادا باید مدرک عدم سوءپیشینه گرفته و ترجمه شود. مدارک باید حتما توسط دارالترجمه رسمی ترجمه شوند که به دو صورت انجام میشود: ترجمه رسمی معمولی و ترجمه رسمی با مهر دادگستری. ترجمه نوع دوم به دلیل اینکه به تایید قوه قضائیه میرسد، گرانتر است. اما نیازی نیست که همه مدارک به این صورت ترجمه شوند. معمولا فقط شناسنامه و کارت ملی به ترجمه با مهر دادگستری نیاز دارند. به طور میانگین، هزینه ترجمه مدارک برای رفتن به آمریکا حدود سه چهار میلیــون تومان و برای رفتن به کانادا حدود چهار تا پنج میلیون تومان است.
هزینه های ســفارت و اخذ ویزا برای کشــورها با یکدیگر متفاوت است. هزینه اخذ ویزا برای آمریکا 370 دلار آمریکا )و برای کانادا 240 دلار کانادا است. علاوه بر این، برای اخذ ویزا از این کشورها که در ایران سفارتخانه ندارند، شما باید هزینه سفر به یکی از کشورهای همسایه مانند ارمنستان یا ترکیه را به مدت سه تا چهار روز نیز متحمل شوید. این سفر با توجه به قیمت بلیت هواپیما، نرخ هتل و هزینه های دیگر برای هر شخص حدود 12 تا 18 میلیون تومان هزینه دارد. همچنین بعد از اینکه با درخواســت ویزایتان موافقت شد، شما باید پاسپورت خود را به سفارتی که در آن برای ویزا اقدام کرده اید، بفرستید تا مدارک مورد نیاز به آن الصاق شوند. البته برای سفارت کانادا همه پاســپورت های ایرانی به آنکارا فرستاده میشــوند. هزینه این پروسه که پیکاپ ویزا نامیده و توسط آژانس های مختلف انجام میشود، از 800 تا یک میلیون تومان متغیر است. هزینه پیکاپ ویزا و سفر به کشورهای همسایه برای کشورهایی که در ایران سفارتخانه دارند، وجود ندارد.
برای خریدن بلیت هواپیما بهتر اســت به جای مراجعه به آژانس های مسافرتی از سایتهای خرید بلیت مانند علی بابا، سپهر 360 و... استفاده کنید چون آژانس های مســافرتی معمولا درصدی را به عنــوان کارمزد دریافت می کنند و همچنین شما ممکن است با این روش نتوانید همه گزینه های موجود را مشاهده و بررسی کنید. قیمت بلیت یکطرفه و بلیت رفت و برگشت معمولا اختلاف قیمت کمی دارند و به همین دلیل خرید بلیت رفت و برگشــت از نظر اقتصادی به صرفه تر اســت. به این صورت شــما میتوانید در آینده برای برگشت خود به ایران از این بلیت استفاده کنید. اما اگر قصد رفتن به کشوری مانند آمریکا را دارید، به دلیل اینکه معمولا ویزای این کشور به صورت یکطرفه یا در اصطالح Single است، مجبور هستید که بلیت یکطرفه خریداری کنید. قیمت بلیت هواپیما برای سفر به آمریکا و کانادا با توجه به شهر مقصد متفاوت است اما اگر زیاد اهل ولخرجی نباشید، میتوانید با کمتر از 14 میلیون تومان بلیت هواپیمای خود را تهیه کنید. پیشنهاد میشــود که بلیت هواپیما را بعد از گرفتن ویزا خریداری کنید چون مدت فرایند اخذ ویزا معمولا مشخص نیست و بسیار متغیر است.
دختر خانم ها نفسی عمیق کشیده و این مرحله را رد کنند، دانشجویان پسری که مشمول خدمت مقدس(!)سربازی هستند، برای تحصیل در خارج از کشــور بایــد مبلغ 30 میلیون تومان بــه عنوان وثیقه به ســازمان نظاموظیفه پرداخت کنند.(مقطع به مقطع متفاوت است) همچنین برای خروج از کشور به منظور اخذ ویزا و امور مربوط به سفارت مبلغ وثیقه 15 میلیون تومان است و 5 میلیون برای عوارض خروج از کشور.
همه دانشجویانی که در دانشگاه های سراسری تحصیل می کنند، تعهد دارنــد که یا پس از فارغ التحصیلی برای مدتی در کشور کار کنند تا مدرک خود را دریافت کنند یا هزینه مربوط به آن را بپردازند. این هزینه با توجه به سال ورود، مقطع و سهمیه مناطق در کنکور متغیر است. برای اطلاع از قیمت هــا و آیین نامه های مربوطه میتوانید به اداره دانش آموختگان مراجعه کنید.
حتی اگر فاند خوبی از دانشگاه گرفته باشید، لازم است برای رفتن به کشوری دیگر حتما همراه خود مقداری پول ببرید زیرا ممکن است به دلیل قوانین بانکی آن کشور(مخصوصا آمریکا) یا دلایل دیگر فاند شما دو تا سه هفته عقب بیفتد. در این صورت شما نیاز دارید که هزینه زندگیتان را برای مدتی تامین کنید. بــرای آمریکا و کانادا به ترتیب هزار تا 3 هزار دلار آمریــکا و از هزار تا 4 هــزار دلار کانادا کافی اســت. برای زندگی در اروپا نیز هزار تا 2 هزار یورو کفایت میکند.
- نحوه پرداخت هزینه ها
تمام پول هایی که باید به دلار پرداخت و به حسابی خارج از ایران ریخته شوند، میتوانند به دو صورت منتقل شوند: 1 )سایتهای پرداخت آنلاین خارجی 2 )پرداخت آنلاین به وسیله مسترکارت.
راه های دیگری نیز وجود دارند ولی موارد ذکرشده رایج ترین شیوه های پرداخت بین المللی هستند. در روش اول، بســیاری از هزینه هــای اپــلای ماننــد آزمونهای زبان، ارسال نمرات، هزینههای سفارت و.... از طریق ســایت پرداخت میشــوند و مبلغی برابر هفت درصد تراکنــش نیز به عنوان کارمزد دریافت میشــود. درصد در روش دوم، همــه ایــن هزینه ها به کمک مســترکارت خریداری شده از سایت های اینترنتی توسط خود شما انجام میشــود. در این روش کارمزدی وجــود ندارد اما هزینه صدور کارت از 25 دلار تا 60 دلار متغیر است. این تفاوت قیمت به دلیل ویژگی های کارت هاست که میتوان آنها را در سایت های مربوطه مشاهده کرد. یکی از راه های کم کردن هزینه ها، اخذ کارت به صورت گروهی اســت. در این حالت هزینه صدور کارت بین افراد تقســیم میشــود و هزینه هر فرد کاهش مییابد. تمام قیمت های درج شده در این متن با فرض پرداخت از طریق سایت و با احتساب هفت درصد کارمزد لحاظ شده است.
هزینه تخمینی اپلای به دانشــگاه های خارجی فرد تا فرد متفاوت است. کسی که میخواهد با کمترین هزینه اپلای کند، شاید بهتر باشد که سراغ دانشگاه های اروپا برود و برای تعداد دانشــگاه های کمتــری اقدام کند. برای مثال، اگر یک دانشــجوی کارشناسی ارشد برای پنج دانشگاه در اروپا اقدام کند، باید مبلغی حدود 300 میلیون (معادل خرید سه دستگاه پراید) تومان خرج کند. اگر همین دانشــجو توانایی مالی بیشتری داشته باشد و بخواهد برای هفت دانشگاه در اروپا و کانادا اقدام کند و قصد رفتن به کانادا را داشته باشد باید مبلغی حدود 500 میلیون تومان هزینه کند و در آخر اگر دانشجویی از نظر مالی مشکلی نداشته باشد(!) و بخواهد با اقدام برای 10 دانشــگاه شانس خود را در کانادا و آمریکا امتحان کند و درنهایت بخواهد به آمریکا برود، باید حدود 600 میلیون تومان هزینه کند. لازم به ذکر است که این تخمین ها با احتساب وثیقه مربوط به نظام وظیفه پسران و هزینه صدور دانشنامه و ریزنمرات برای دانشجوی کارشناسی ارشد و هزینه اولیه برای ماه اول زندگی محاسبه شده است.
با تشکر از دوست خوبم مهندس معماریان، دانشجوی کارشناسی ارشد دانشــکده مهندسی شیمی آلبرتا
نگارش: کوروش آقامحمدقاسمی - دانشجوی مهندسی شیمی دانشگاه شیراز
