قرن‌ها پیش از این، یکی از بزرگان اسلام و تشیع در مرگ استاد غیرمسلمان خویش اندوهگین شد و در شعری او را ستایش کرد. از تنگ‌چشمان روزگار یکی برآشفت که او مسلمان نبود و البته این اعتراض کودکانه پاسخی پخته داشت که او عالم بود و من دانش او را ستودم.
این روزها که به‌درستی سخن از تمدن‌سازی و تمدن نوین اسلامی در میان است، یادآوری این نکته ضرورتی آشکار دارد که برای تمدن‌سازی نیازی جدی و اساسی به گفتگو، شناخت متقابل، طرح و فهم دیدگاه‌ها و فرضیه‌ها و نظریه‌ها و بهره‌مندی حداکثری از سرمایه‌های مادی و معنوی و تاریخی و فرهنگی، صرف‌نظر از گرایش‌های سیاسی و جناحی و اختلافات دینی و مذهبی و ویژگی‌های قومی و زبانی و نژادی داریم.
بدیهی‌ست و غیرقابل انکار که مسیر روشن و البته دشوار تمدن‌سازی از بیراهه‌ی حذف و هتاکی و سانسور و خودخواهی و حرکت‌های کودکانه و روش‌های تنگ‌نظرانه نمی‌گذرد و نسبتی با آن ندارد.
حتی اگر این حرکت‌ها و روش‌ها در پوششی دروغین از دیانت و انقلابی‌گری عرضه شود.
