عاشورا حرکتی سامان‌یافته بر پایه‌ی ستیز با ستم حاکمان و نبرد با نادانی مردمان و اصلاح جامعه و افزایش آگاهی همگان بود. چنان‌که در زیارت اربعین نیز آمده است:
و بَذَلَ مُهجَتَهُ فیک لِیَستَنقِذَ عِبادَکَ مِنَ الجَهاله
و امروز به تعبیر عمیق استاد مطهری جامعه‌ی انسانی و اسلامی بیش و پیش از هر چیز به اصلاح و انسان‌هایی مصلح نیاز دارد.
مصلح یعنی کسی که علاوه بر شناخت مشکلات و دردها و نادانی‌ها، اراده و شجاعت مقابله با انحرافات و عوام‌فریبی‌ها و عوام‌زدگی‌ها را هم داشته باشد.
حسین(علیه‌السلام) بزرگ‌ترین مصلح زمان خویش بود و نادانی و گمراهی در آن روزگار چنان ریشه دوانده بود که جز با شهادت نوه‌ی پیامبر(ص) و فرزند علی(علیه‌السلام) امیدی به اصلاح نبود و چه عوام‌فریبی و جهالتی خطرناک‌تر از این‌که فرمانده‌ی لشکر یزید در روز عاشورا، به نام خدا و با وعده‌ی بهشت، سربازان خویش را به جنگ با حسین(علیه‌السلام) فرامی‌خواند:
یا خیلَ‌الله اِرکَبی و اَبشِری بِالجَنَّه
حکومت اموی تخصص ویژه‌ای در بهره‌برداری از جهل جماعت و درآمیختن آن با پوششی دروغین از دین داشت و حضرت سیدالشهدا با قیام خود پرده از عوام‌فریبی و تزویر امویان برداشت و این درس را برای جامعه‌ی انسانی به یادگار گذاشت که از ترکیب نادانی مردمان و ستم حاکمان، معجونی ویرانگر پدید می‌آید که انحطاط جامعه و نابودی داشته‌های مادی و معنوی چندین نسل را در پی خواهد داشت.
