آسیب‌شناسی شخصیت‌ها، افراد و جریان‌های داخلی به‌ویژه در ابعاد فکری و فرهنگی و اعتقادی، اهمیت و ضرورت بسیار دارد و در هیچ حالت و به هیچ بهانه و با هیچ توجیهی نباید کم‌رنگ یا تعطیل شود چرا که آسیب و انحراف فکری و فرهنگی داخلی، گاه زیان‌هایی به‌مراتب بیشتر و عمیق‌تر از حمله‌ی نظامی خارجی دارد.
پژوهشگر ارجمند سرکار خانم زهرا خدیوی در کتاب «غلو یا افراط» نگاهی تحقیقی دارد به برخی ویژگی‌ها، ابعاد، خاستگاه و پیامدهای شکل‌گیری اندیشه‌ها، باورها و حرکت‌های افراطی و آمیخته با غلو در جامعه‌ی شیعه در قرن‌های اول تا سوم هجری.
از مضمون این پژوهش چنین برمی‌آید که غلو و افراط خاستگاهی چندوجهی مرکب از ابعاد روحی، روانی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی دارد و غالیان کنش و واکنشی چندجانبه دارند. یعنی هم افرادی که در جایگاه مرید و پیرو هستند و نیز کسانی که در رأس حرکت‌های افراطی قرار می‌گیرند، در شکل‌گیری و گسترش این حرکت‌ها نقش دارند.
در مواردی نیز ممکن است مراکز قدرت در بخش سیاسی، اقتصادی و مانند آن در گسترش این حرکت‌ها نقش داشته باشند.
غالیان گاهی در نتیجه‌ی نداشتن یا ضعف شناخت و ناآگاهی و زمانی متأثر از تمایلات جاه‌طلبانه و منافع شخصی و خودخواهی فردی و در مواردی نیز در اثر علاقه‌ی بیش از حد به یک شخص یا موضوع در مسیر افراط و غلو قرار می‌گیرند.
باورها و حرکت‌های آمیخته با غلو و افراط در طول تاریخ تشیع زیان‌های سنگین به شخصیت‌ها، بزرگان، باورها و میراث اعتقادی و فرهنگی جامعه‌ی شیعه و اسلامی وارد کرده است.
سیره و روش اهل‌بیت و ائمه‌ی شیعه(علیهم‌السلام) بر رویارویی جدی و صریح با غالیان و تبیین انحرافات آنان و آگاهی‌بخشی به جامعه استوار بوده است.
مضمون و محتوای این پژوهش، علاوه بر شناخت تاریخی، برای مخاطب امروز از این نظر می‌تواند اهمیت و کاربرد داشته باشد که با افزایش شناخت تاریخی درباره‌ی غُلات، از افتادن در دام اعتقادات و اندیشه‌ها و حرکت‌های مشابه در شرایط امروز پیش‌گیری شود.
امروز این وظیفه‌ی سنگین بر دوش محققان جامعه‌شناسی و تاریخ است که برای جلوگیری از تکرار تجربه‌های تلخ و فرصت‌سوز افراطی‌گری و گسترش باورهای آمیخته با غلو به جامعه و نسل جوان هشدار دهند و آگاهی بخشند.
