در تعریف و اهمیت بازی تکرار این جمله از ژان پیاژه کافی است
«بازی، شغل کودکی است.»
به طورکلی بازی های کودکان و نوجوانان را به سه دسته بازی های مهارت جسمانی، بازی های شانسی و بازی های تدبیری تقسیم کرده اند. بازی های مهارت جسمانی بیشتر بر مهارت های جسمی کودکان و نوجوانان تمرکز دارد؛مانند بازی طناب کشی، مسابقه دو، دوچرخه سواری. بازی های شانسی بر شانس و اقبال تکیه دارند و در آنها فرآیندهای ذهنی چون تفکر نقش خاصی ندارند؛ مانند بازی منچ و مارپله که در آنها از ابزار تاس استفاده میشود. در واقع در بازی های شانسی نتیجه بازی به بخت و شانس بستگی دارد.بازی های تدبیری با تفکر کودکان و نوجوانان سروکار دارد و در آنها انتخاب های فکری بازیکنان و مهارت های فکری آنان نقش اساسی در جریان بازی دارد.همچنین نتیجه ی بازی های تدبیری بیش از آنکه بر جسم و شانس تاکید داشته باشد به فرآیندهای ذهنی به ویژه به مهارت تفکر بستگی دارد. بازی های صفحه ای چون شطرنج، برخی بازی های رایانه ای، مسابقات معمایی و بازی های مبتنی بر تمرکز حواس از این دست هستند.
در این بازی ها از اسباب بازی هایی استفاده می شود که دارای شخصیت انعطاف پذیر هستند؛ مانند گل رُس و رنگ، که میتوان آنها را در تولیدات نا مشخص کودکان و نوجوانان استفاده کرد.
گل رُس علاوه بر تقویت عضلات دست، بازو و انگشتان کودکان و نوجوانان در تقویت ادراک فکری مفاهیم کمّی و کیفی مثل اندازه و شکل به آنان کمک می کند؛ مثلا کودک ابتدا فکر می کند که با تغییر در اندازه گل رُس در حجم و اندازه آن تغییر حاصل می شود. اما رفته رفته این طرز فکر را تصحیح می کنند و یاد می گیرند که با تغییر در ظاهر یک قطعه گل رُس که تغییری کیفی است در اندازه واقعی آن، که یک مفهوم کمی است تغییری حاصل نمی شود.
آب بازی یکی دیگر از انواع بازی های تغییر پذیر است.زمانی که یک کودک در داخل وان کوچک خود در درون آب قرار می گیرد یا در کنار یک حوض با آب بازی می کند؛ علاوه بر درک مفهوم کیفیت آب به عنوان یک پدیده مادی، به درک مفاهیمی چون اندازه، شکل، حجم، انعطاف، پخش شدن، جمع شدن، ریختن و پاشیده شدن دست می یابد. آب بازی همراه با نشاطی که برای کودکان و نوجوانان با خود به همراه دارد زمینه انگیزشی خوبی برای درک بسیاری از مفاهیم ذهنی فراهم می سازد و موجب پرورش فکری می شود.برای نوجوانان درک مفاهیمی مثل غرق شدن و برای کودکان مفاهیم اندازه مثل کمتر، بیشتر، بزرگتر و کوچکتر به تقویت ذهنی آن ها کمک می کند. مثلاً کودکان با ریختن میزان معینی از آب در دو لیوان پهن و کوتاه و لیوان بلند و باریک می فهمند که ظاهر لیوان ها باعث نمی شود که اندازه آب در درون هریک از آنها تغییر بکند. این چیزی است که در جریان آب بازی کودکان به آن فکر می کنند و آن را می فهمند.
برخی اسباب بازی ها دارای ساختاری تغییر ناپذیرند و انعطاف زیادی در آن ها دیده نمی شود. قطعات خانه سازی، پازل ها و قطعات جورشدنی از این نوع هستند. به طورکلیدر این اسباب بازی ها قطعات از پیش ساخته شده اند و کودکان و نوجوانان آن ها را تولید نمی کنند. آنان فقط قطعات تولید شده را با استفاده از مهارت فکری خود جفت و جور و تکمیل می کنند.
قطعات خانه سازی بی خطر، پاکیزه و مقاوم در میان کودکان در هر سن و سالی پرطرف دارند.این قطعات در حین بازی به کودکان آموزش مفهوم های کمی مثل تقسیم، اضافه کردن، کم کردن، چیدن قطعات، تکرار شدن واحدها، پهن و باریک بودن قطعات، برابری، هم عرضی، مستطیل،مربع،مکعب و مفاهیمی از این دست که جنبه ی کمی دارنددر تقویت تفکر آنان و یادگیریشان کمک می کنند.
پایان بخش اول
