انکوباتور که در انگلیسی به آن Incubator گفته می‌شود دستگاهی است که قادر است شرایط مورد نیاز برای یک محیط کشت ایده آل را به وجود بیاورد.
ایجاد شرایط لازم برای کشت و رشد دادن انواع موجودات، یکی از هدف‌هایی است که در آزمایشگاه‌های مختلف باید به آن دست پیدا کرد. این امر همواره در حال انجام است. کشت و پرورش موجوداتی مانند باکتری‌ها، قارچ‌ها و حتی ویروس‌ها، به منظور انجام آزمایش و پژوهش روی آن‌ها ضروری است. با استفاده از انکوباتور محققان می‌توانند شرایط را طوری تنظیم کنند تا جانداران به طوری که مورد نیاز است رشد کنند و پرورش یابند. اگر می‌خواهید درباره این دستگاه بیشتر بدانید، این مطلب از وب سایت کیمیا طب گستر را از دست ندهید.
گفتیم که یکی از مهم‌ترین فعالیت‌های انجام شده در آزمایشگاه‌های زیست شناسی، پزشکی، داروسازی و میکروبیولوژی، پرورش انواع جانداران است. این کشت به منظور مطالعه روی ماده ژنتیکی آن‌ها، پروتئین‌های ساخته شده توسط آن‌ها، تاثیر این موجودات روی زندگی انسان، تولید واکسن و امثال آن انجام می‌شود.
اما مهیا کردن شرایط برای این کار، اتفاقی است که ابتدا باید به نحو احسن بیفتد. هر جانداری نمی‌تواند در هر شرایطی به زیست خود ادامه دهد. حتی اگر با شرایط نامناسب بتوانیم جانداران زنده را تکثیر کنیم، ممکن است این شرایط نامطلوب باعث ایجاد خلل و خطا در نتیجه تحقیقات شود. پس اولین مرحله در هرگونه رشد دادن و تکثیر موجودات و میکروارگانیسم‌ها، به وجود آوردن فضای مناسب و شرایط مطلوب است.
انکوباتور دستگاهی است که می‌تواند این عمل را انجام دهد. علاوه بر پایش و تنظیم دما، گازهای موجود در محیط، نور و امثال آن، این دستگاه قادر است دیگر نیازهای موجودات را نیز فراهم کند. همچنین لازم به ذکر است که انکوباتور دارای انواع مختلفی است. هر نوع آن قادر است شرایط خاصی را به وجود آورد. مثلا برخی باکتری‌ها نیاز به مقادیر خاصی کربن دی اکسید برای زیست مناسب هستند. نمونه CO2 این دستگاه می‌تواند مقدار دی اکسید کربن را در محفظه تنظیم کند. انواع دیگر نیز به نیازهای دیگر اختصاص داده شده‌اند. در ادامه این مدل‌ها را بررسی خواهیم کرد.
با توجه به استفاده گسترده و رایج این دستگاه در رشته‌های مختلف، انواع متعددی از آن تولید شده است. به همین دلیل، در دو قسمت برخی از نمونه‌های عرضه شده توسط شرکت کیمیا طب گستر را بررسی خواهیم کرد. شرکت کیمیا طب گستر، وارد کننده و عرضه کننده انواع انکی باتورهای ایرانی و خارجی، با بهترین کیفیت است که سابقه طولانی و درخشانی در این زمینه دارد.
دما به همراه وجود غذای مناسب و کافی، مهم‌ترین عوامل در رشد جانداران هستند. نوع ساده این دستگاه که به آن میکروبیولوژیک هم گفته می‌شود، می‌تواند به علاوه وجود محیط برای کشت، دما را به شکل دقیقی تنظیم و پایش کند. ویژگی مهم آن، ثابت نگاه داشتن دمای مخزن در یک رنج خاص است. در واقع مدل معمولی را می‌توان یک دماپا در نظر گرفت که دما را تنظیم و پایش می‌کند. محدوده دمای ارائه شده توسط آن از دمای محیط تا حدود 90 تا 100 درجه سلسیوس می‌باشد.
گاهی اوقات لازم است تا دما پایین آورده شود. همچنین شوک دمایی و نیز افزایش و کاهش تدریجی دما نیاز برخی موجودات برای رشد است. یا حتی ممکن است یک محیط کشت در صورتی که در معرض گرما باشد به مرحله فساد برسد و یا از بین برود. انکوباتور یخچالدار به منظور مرتفع کردن این مسئله ارائه شده است. گستره دمایی این دستگاه در رنج صفر تا 100 درجه سانتی گراد است. گرچه این مقدار می‌تواند تا حدی در مدل‌های مختلف تفاوت داشته باشد.
همه محیط‌های کشت در یک پتری دیش (پلیت) و به صورت جامد نیستند! در برخی مواقع لازم است تا یک محیط مایع تکان داده شود تا مواد غذایی درون آن مخلوط شود. نوع شیکردار این دستگاه آزمایشگاهی توانایی شیک کردن (تکان دادن) محتویات را داراست. این عمل بدون خروج ظروف انجام می‌گردد.
مدل‌های دیگر انکوباتور
گفتیم که در دو قسمت به بررسی انواع مختلف این دستگاه خواهیم پرداخت. در ادامه، دو نمونه دیگر را معرفی و عنوان می‌کنیم. این دو نوع نیز کاربرد گسترده و رایجی در آزمایشگاه‌ها و کلینیک‌های مختلف دارند.
از نام آن پیداست که عملکرد این نوع چیست. این دستگاه توانایی این را دارد که کربن دی اکسید محفظه را نیز به دقت پایش و آن را با توجه به تنظیمات اعمال شده ثابت نگه دارد. البته قابلیت تنظیم CO2 در کنار پایش دمای مخزن وجود دارد.
عبارت BOD در واقع مخفف Biological Oxygen Demand است. معنی آن، «نیاز بیولوژیک اکسیژن» می‌باشد. این دستگاه با توجه به عنوان معرفی شده، قادر است تا اکسیژن محیط را تنظیم کند. پیش‌تر دیدیم که یک نوع خاص با عنوان انکوباتور CO2 آزمایشگاهی وجود دارد که دی اکسید کربن را تنظیم می‌کند. نوع BOD نیز به همین منوال و با مکانیسم خاص خود، نیاز موجودات درون خود به اکسیژن را تامین می‌نماید.
یخچالدار بودن این نمونه نیز همان‌طور که گفته شد قابلیت تنظیم دما به میزانی پایین تر از دمای استاندارد اتاق را به وجود آورده است.
قطعا آغازگر هر عملی در محیط آزمایشگاهی باید رعایت موارد ایمنی باشد. البته دستگاه‌های ارائه شده توسط شرکت کیمیا طب گستر، همگی دارای بالاترین سطح کیفیت و ایمنی هستند و بهترین نتیجه را به ارمغان می‌آورد. اما در هر صورت نباید از رعایت نکات ایمنی غافل شد.
با توجه به وجود منبع حرارت و خروج و ورود هوا، همواره باید مطمئن شد که منافذ و دودکش‌ها به شکل صحیحی باز هستند. همچنین هیچ شی ای نباید در مسیر آن قرار گرفته باشد.
همانند اتوکلاو و سانتریفیوژ، انکوباتور هم دارای یک محفظه است. باید قبل از شروع کار، از قرار نداشتن وسیله خارجی و جا نماندن آن درون این محل اطمینان حاصل کرد.
همواره آبی که درون آن قرار دارد باید تعویض شود. همچنین تمیز و استریل کردن فضای درونی آن نیز موضوع مهمی است که می‌تواند در نتایج حاصله تاثیر بگذارد.
در نهایت، مانند هر نوع دستگاه و ابزار آزمایشگاهی دیگری، انکوباتور نیز باید در نهایت آرامش و تسلط مورد استفاده قرار گیرد.
منبع: هلدینگKTG
مقاله: انکوباتور چیست؟
