آب مقطر یکی از مواد اولیه در آزمایشگاه‌ها است که برای انجام بیشتر آزمایشات به عنوان یکی از مواد اولیه ترکیب، در تولید داروها یا مواد شیمیایی استفاده میشود. هر آزمایشگاه با هر زمینه فعالیتی به این ماده نیاز دارد اما تهیه آن قیمت بالایی دارد. به همین دلیل در آزمایشگاهی از دستگاهی به نام دستگاه آب مقطرساز استفاده میشود تا این ماده را با هزینه‌ای مناسب‌تر و به اندازه نیاز خود تولید کنند. دستگاه‌های تهیه آب مقطر دارای انواع مختلفی هستند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
آب مقطر ماده آزمایشی مهم و پرکاربرد در انواع آزمایشگاه‌های شیمی، پزشکی، فیزیک و صنعتی است. این ماده نه تنها در آزمایشات بلکه به عنوان مایع شستشوی ظروف و دستگاه‌های آزمایشگاهی هم استفاده میشود. آب مقطر در واقع همان آب معمولی است که با فرآیندی خاص، ناخالصی‌های آن گرفته شده و تا حد 95 درصد خلوص به دست می‌آورد. خالص سازی آب و تولید آب مقطر با کمک آن با استفاده از فرآیند تبخیر و تقطیر انجام میشود و این فرآیند هم با کمک دستگاهی به نام دستگاه آب مقطرساز انجام می‌گیرد. به عبارت دیگر این دستگاه را می‌توان به عنوان ابزار کاربردی و اصلی تهیه آب مقطر از آب معمولی معرفی کرد.
کاربرد این دستگاه از نام آن مشخص است. این دستگاه آب شرب و دارای ناخالصی که در آن ریخته میشود را با فرآیند و مکانیسم خاص خود به آب مقطر و خالص تبدیل می‌کند. عملکرد این وسیله به سیستم گرمایش و سرمایش آن بستگی دارد. در این وسیله آب طی فرآیندی و با سیستم گرمایش و انرژی گرمایی دستگاه جوشانده شده و تبخیر میشود و در بخش سرمایش بخار آب تولید شده به آب تبدیل شده و خالص میشود. آزمایشگاه‌ها با کمک این دستگاه به جای صرف هزینه‌های گزاف برای تهیه آب مقطر می‌توانند، آب خالص مورد نیاز خود را به راحتی تهیه کنند.
دستگاه آب مقطرساز هم مانند دیگر محصولات انواع مختلفی دارد. ساز و کار کلی تمام دستگاه‌های آب مقطرساز مشابه است و همه آن‌ها آب معمولی و شرب را به آب مقطر و خالص تبدیل می‌کنند. البته فرآیند انجام این کار و مراحلی که در هر دستگاه طی میشود، در هر کدام از دستگاه‌های انجام این کار تفاوت دارد اما تفاوت اصلی دستگاه‌های مختلف آب مقطرساز در درصد خلوص نهایی آب تولید شده است. در ادامه چند نمونه از این دستگاه‌ها را معرفی می‌کنیم.
اولین نوع دستگاه آب مقطرساز، دستگاه‌های یک بار تقطیر است. همان‌طور که از نام این دستگاه‌ها مشخص است فرآیند تبخیر و تقطیر جهت تولید آب مقطر از آب شرب در یک مرحله انجام میشود. دستگاه‌های یک بار تقطیر معمولا از جنس فولاد ضد زنگ هستند. این دستگاه در بیشتر انواع و برندها ظرفیت تهیه آب مقطر به میزان 4 لیتر در ساعت را دارند. خنک کردن کندانسور در این دستگاه‌ها با استفاده از چیزی حدود 40 لیتر آب انجام میشود. برای استفاده از این دستگاه‌ها با در نظر گرفتن ظرفیت تولید آن‌ها باید فرآیند آب مقطرگیری را روزانه انجام داد تا همیشه مقدار کافی آب مقطر در آزمایشگاه وجود داشته باشد.
نوع دیگر این دستگاه‌ها دستگاه آب مقطرساز دو بار تقطیر است. در این دستگاه‌ها که مخزن ذخیره‌سازی آب ندارند، فرآیند آب مقطرساز در دو مرحله انجام میشود. کندانسور این دستگاه‌ها برای مرحله اول و دوم آب مقطرساز به ترتیب از جنس فولاد ضد زنگ و شیشه است. این دستگاه‌ها آب مقطر با درصد خلوص بیشتر تولید می‌کنند اما نیاز آن‌ها به آب برای خنک کردن کندانسور بیشتر است و چیزی حدود 120 لیتر آب نیاز دارند.
این دستگاه بسته به نوع و کاربرد آن دارای یک تا مخزن است و در هر دقیقه 40 لیتر آب مقطر تولید می‌کند. این دستگاه کاربردی آلودگی‌های آب را از بین می‌برد و با جریان بالای خود قادر به یون زدایی آب شرب هم هست. این دستگاه کاربردی است اما هزینه خرید و سرویس آن در آزمایشگاه‌ها بیشتر از دو مدل قبلی است.
این نوع دستگاه آب مقطرساز برای تهیه آب فوق خالص که ذره‌ای آلودگی شیمیایی، ناخالصی، باکتری و یونی در آن وجود نداشته باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد و ابزاری بسیار با ارزش برای آزمایشگاه‌های صنعتی و کارخانجات تولید محصولات شیمیایی است. رسیدگی به این دستگاه کمی سخت اما آب مقطر تولید شده توسط آن از خالص‌ترین نوع است.
هر دستگاه آب مقطرساز صرف نظر از مدل آن دارای بخشی به نام مخزن ورودی آب است. آب سخت و دارای ناخالصی از این مخزن وارد دستگاه میشود و سپس با حرارت بالای دستگاه به بخار تبدیل میشود. بخار آب از مسیر مخصوص و مشخص دستگاه وارد بخش مبرد یا خنک کننده می‌شوند. در دستگاه‌های یک بار تقطیر اجزای دستگاه در هر دو مرحله از فولاد ضد زنگ تولید شده است. بخار آب با کاهش دما در این بخش سرد شده و مجددا به مایع تبدیل میشود و آب مقطر تولید میشود.
عملکرد کلی دستگاه آب مقطرساز در بیشتر انواع به همین صورت است اما بسته به نوع دستگاه ممکن است مراحل یا ابزاری برای تهیه آب مقطر در یکی از مراحل استفاده شود. برای مثال بعضی دستگاه‌ها در مرحله سردسازی از هوا هم استفاده می‌کنند.
دستگاه‌های تهیه آب مقطر به عنوان یکی از ابزار اصلی آزمایشگاهی این روزها توسط مجموعه‌های مختلفی تولید و عرضه می‌شوند. یکی از مجموعه‌های فروشنده این دستگاه ارزشمند هلدینگ KTG است که دستگاه‌های آب مقطر خود را در انواع مختلف و با ضمانت کیفیت عرضه می‌کند. انتخاب دستگاه از این هلدینگ بسیار ساده است و کارشناسان مجموعه هم مشتریان را راهنمایی می‌کنند تا بهترین و مناسب‌ترین نوع و تعداد دستگاه را بر حسب نیاز خود خریداری کنند.
تهیه آب مقطر به صورت خرید از تولیدکنندگان برای آزمایشگاه‌ها بسیار پر هزینه است و جایگزین مناسب آن، تولید این ماده در داخل آزمایشگاه است. دستگاه آب مقطرساز ابزار اولیه برای تولید این ماده است که در این مطلب به معرفی آن پرداختیم. اگر دارای آزمایشگاهی هستید و قصد تهیه این دستگاه برای تامین مواد اولیه کار خود را دارید این مطلب را با دقت بخوانید تا پیش از خرید، با انواع این وسیله و کاربردهای آن آشنایی کافی داشته باشید.
منبع: سایت کیمیا طب گستر
