رویداد آنلاین ارز دیجیتال بانک مرکزی، تهدید فرصت یا ضرورت در راستای شناخت ابعاد فنی، اقتصادی، فقهی و حقوقی ارز دیجیتال بانک مرکزی و بررسی نمونه‌‍‌هایی از CBDC به‌منظور شناخت کاربردهای ارز دیجیتال بانک مرکزی و تاثیرات آن بر سیاست‌های بانک مرکزی و همچنین برنامه تحول دیجیتال و اقتصاد هوشمند کشور، توسط شرکت یکتا ققنوس پارس، میزبان شبکه ققنوس به عنوان اولین و بزرگترین زیرساخت دفترکل توزیع‌شده در ایران، مجموعه راه‌پرداخت و گروه مالی شریف در روز یکم بهمن ماه به‌صورت پخش زنده از طریق آپارات و اینستاگرام شرکت ققنوس برگزار شد تا در نهایت محتوایی علمی، باکیفیت و قابل اتکا در اختیار نهادهای تصمیم‌ساز در حوزه ارز دیجیتال بانک مرکزی قرار گیرد و بتوان از محصول CBDC در آینده ارائه خدمات مالی و بانکی کشور استفاده شود.
در رویداد "ارز دیجیتال بانک مرکزی؛ تهدید، فرصت یا ضرورت؟"، 19 سخنران از بخش دولتی و خصوصی حضور داشتند که به موضوعات مختلف درباره ارز دیجیتال بانک مرکزی پرداختند. در این رویداد، بیش از 3 هزار علاقه‌مند در مدت زمان 12 ساعت همراه صفحه آپارات و اینستاگرام ققنوس بودند و از محتوای این رویداد استفاده کردند که باعث شد تا رویداد ارز دیجیتال بانک مرکزی داغ‌ترین رویداد در پلتفرم‌های آپارات و ایوند باشد.
از جمله افراد حاضر در این رویداد می‌توان به امیر ناظمی، معاون محترم وزیر ارتباطات و رییس سازمان فناوری اطلاعات ایران، سید ولی‌الله فاطمی دبیر بنیاد ققنوس، رضا باقری اصل دبیر شورای اجرایی فناوری اطلاعات، حسین سلاح‌ورزی نائب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، سید هادی موسوی‌نیک مدیرکل مطالعات رفاه اجتماعی، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، ناصر حکیمی مشاور مدیرعامل بانک تجارت، محمدجواد صمدی‌راد قائم‌مقام مدیرعامل ققنوس، جعفر نعناکار عضو هیئت‌مدیره فناپ‌تک، امیرعباس امامی هم بنیان‌گذار و مدیر اجرایی کارچین، رضا قربانی رئیس هیئت‌مدیره راه پرداخت، حجت عباسی مدیر آکادمی ققنوس، مهدی نوری دکتری اقتصاد و مدرس دانشگاه تهران، میثم احمد‌آبادی رئیس سابق مرکز اطلاعات مالی و مبارزه با پولشویی وزارت اقتصاد، محسن رضائی صدرآبادی همکار پژوهشی مرکز پژوهش‌های مجلس، محمد سعید شادکار مدرس دانشگاه و مشاور خدمات بانکی و تنظیم‌گری، وحید صیامی کارشناس صنعت بانکداری، عماد ایرانی مدیر شبکه شاتوت، نیلوفر دمنه پژوهشگر اقتصادی و مشاور معاون امور اقتصادی و همانگی برنامه و بودجه سازمان برنامه و بودجه کشور، علیرضا نواب‌پور کارشناس فقهی رمزارزها اشاره داشت. همچنین در رویداد ارز دیجیتال بانک مرکزی پنلی با موضوع تاثیر CBDC بر تنظیم‌گری و نظارت بر فعالیت مراکز تبادل رمزارز، با حضور عباس آشتیانی رئیس کمیسیون بلاکچین و رمزارز نظام صنفی رایانه‌ای، امیرعباس امامی، سپهر محمدی رئیس هیئت‌مدیره انجمن بلاکچین و مدیرعامل شرکت همگرا، امیرحسین راد مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار نوبیتکس و احسان قاضی‌زاده مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار صرافی اکسیر برگزار شد.
در ادامه گفتگویی با سخنرانان رویداد ارز دیجیتال بانک مرکزی انجام شده، که مطالعه آن را به شما پیشنهاد می‌کنیم.
ارز دیجیتال بانک مرکزی ضرورتی برای افزایش فراگیری مالی در ایران
ارز دیجیتال بانک مرکزی با رمزارزها تفاوت‌های زیادی دارد و الزاما مبتنی بر فناوری بلاکچین نیستند؛ اما از ویژگی مهم شفافیت برخودار است. این کمک می‌کند که با استفاده از این ابزار می‌توان افزایش فراگیری مالی را به عنوان یک سیاست بسیار مهم در ایران محقق کرد. در صورتی که سراغ ارزهای دیجیتال نرویم این فرصت برای زندگی باکیفیت از بین می‌رود. اعتقاد دارم در دنیای امروز، ارزهای دیجیتال یک الزام است و ما چاره‌ای نداریم که برای رفتن به سمت آن برنامه‌ریزی کنیم. برای برنامه‌ریزی و حرکت به سوی این ابزار صرفا بانک مرکزی به عنوان سیاست‌گذار بخش پولی کافی نیست و باید از حوزه‌های اجتماعی و فناورانه کمک گرفته شود. در حقیقت، ارز دیجیتال صرفاً یک مساله بانکی نیست، بلکه یک ابزار بانکی است که حوزه‌های مختلف با هدف‌های مختلف می‌توانند از پتانسیل آن استفاده کنند. در این مسیر باید هدف از استفاده از CBDC نیز مشخص شود؛ چرا که بانک‌های مرکزی هر کشوری با هدف خاصی از این محصول برای توسعه و تسهیل مبادلات بانکی و خدمات مالی برنامه‌ریزی کرده‌اند.
بهترین راه پیش‌بینی آینده، ساختن آن آینده است. اگر می‌خواهیم آینده بهتری داشته باشیم باید با بهترین ابزارها آن را بسازیم. پس چاره‌ای نداریم که از تکنولوژی‌های فردا استفاده کنیم تا بتوانیم اهداف بهتر و زندگی با کیفیت‌تری داشته باشیم.
ارز دیجیتال بانک مرکزی تهدید نیست
ارز دیجیتال بانک مرکزی تهدید نیست؛ اما اگر تعلل کنیم، فرصت از بین خواهد رفت و شاهد یک تهدید بزرگ خواهیم بود؛ درواقع، ارز دیجیتال خارج از حاکمیت جمهوری اسلامی ایران برای نظام اقتصادی تهدید خواهد بود. به واسطه محافظه کاری نهادهای سیاست‌گذار و تنظیم‌گر حوزه پولی و بانکی و همچنین برخی از بازیگران که برخوردار از این سیاست‌ها هستند، سرعت تحول دیجیتال در زمینه فناوری‌های مالی کاهش پیدا کرده و به فراخور این کاهش سرعت به ناچار سیاستگذاران عرصه‌های دیگری مانند تجارت مجبور شدند برخی از قابلیت‌هایی مانند پیگردپذیری نهاد پول را در ساختارهای دیگری شکل دهند؛ ساختار پول از تحول دیجیتال جا مانده و کشور باید از فهم یک فرصت به فهم ضرورت تبدیل شود. در این صورت وقتی بازارهای جهانی وارد این فضا شوند، ما دیرتر شرط بقا را درک می‌کنیم و وادار می‌شویم که این تغییر را به رسمیت بشناسیم و همین موضوع باعث می‌شود تا پنج سال آینده به زمان و فرصت‌های امروز نگاه کنیم که از دست رفته‌اند. بانک مرکزی لازم است تا محدودیت‌های ناشی از پول سنتی را تغییر دهد و پول دیجیتال را به رسمیت بشناسد.
ارز دیجتال بانک مرکزی ابزاری برای ایجاد شفافیت در نظام اقتصادی ایران
ارز دیجیتال بانک مرکزی داخلی برای نظام اقتصادی و مالی ایران یک ضرورت است که لازم است تا دولت و بانک مرکزی به آن توجه ویژه داشته باشند؛ پول رنگی یا علامت‌دار شده مبتنی بر CBDC ابزاری است تا نظام اقتصادی ایران در مسیر شفافیت حرکت کند و سطوح درآمد مالیاتی کشور کاملا مشخص شوند. از سوی دیگر رفتارهای مالی دولت بهتر رصد شود تا بتواند به صورت راحت به هر نهاد، سازمان و دولتی استقراض بدهد و نمی‌تواند با دستور دولت و مخفیانه خلق پول بکند، بدون اینکه کسی متوجه بشود. یکی از مهمترین ویژگی‌های ارز دیجیتال بانک مرکزی در فضای کاهش تحریم‌ها و رفع موانع برای توسعه تبادلات خارجی، تسهیل و افزایش سرعت گردش مالی و تجارت با کشورهای دیگر است که لازم است بانک مرکزی به این مسئله به عنوان یک ابزار حمایتی قدرمند برای توسعه و تسهیل در افزایش تجارت خارجی نگاه کند.
نقش مهم ارز دیجیتال بانک مرکزی در سیاست‌های نقدینگی
اگر بانک‌های مرکزی ارز دیجیتال بانک مرکزی صادر نکنند، ارزهای دیجیتال به‌واسطه مزایایی که در اختیار مردم می‌گذارند، این جایگاه را کسب می‌کنند که تهدیدی بزرگ به شمار می‌رود؛ ارز دیجیتال بانک مرکزی نقش مهمی در سیاست‌های نقدینگی دارد و یکی از مهمترین رکن‌های CBDC نسبت به چاپ پول این است. در فضای چاپ پول بسیاری از اختیارات مدیریتی دیده نمی‌شود ولی در فضای CBDC و بلاکچین کاملا این موارد شفاف هستند و همه اجزا می‌توانند آن را ببینند.
سیستم پرداخت کاراتر، بهبود دسترسی مالی، کاستن از موانع ورود به بازار بازیگران جدید به صنعت پرداخت، تقویت سیاست‌گذاری پولی و بهبود کانال اثرگذاری سیاست‌های پولی در اقتصاد، کاهش جذابیت و ایجاد مانع رقابتی بر سر راه ظهور انواع رمزارزها، کاهش نیاز به پول نقد و کاهش هزینه‌های لجستیکی پول رسانی و… همگی اصول اساسی و خواص بنیادی CBDC هستند.
کنترل فقر با ارز دیجیتال بانک مرکزی
با استفاده از ظرفیت ارز دیجیتال باتوجه‌به تجربیات جهانی می‌توان فقر را کنترل کرد. ارز دیجیتال بانک مرکزی فرصتی ارزشمند برای رفع محرومیت‌ها و فقر گسترده در برخی نواحی ایران است چرا که بیشتر گردش پول به منطقه استان تهران محدود می‌شود و با استفاده از CBDC مانند تجربیات برخی دیگر از کشورها می‌توان چرخه پولی را وارد جریان محلی کرد. از این ظرفیت برای پژوهش و مطالعه در منطقه آزاد چابهار به صورت آزمایشی استفاده شده و امیدواریم بتوان از این ظرفیت استفاده کرد. به‌کارگیری از تجربیات کشورهای پیشرو در زمینه ارز دیجیتال بانک مرکزی به چگونگی پیشبرد برنامه‌ها و اهداف ما در زمینه استفاده از پول محلی برای ایجاد شغل و کاهش فقر و بیکاری کمک خواهد کرد. لازم است تا نهادهای قانون گذار به تاثیر مثبت این ابزار در حوزه اجتماعی نیز نگاه داشته باشند و از این ابزار استفاده کنند.
بانک‌های مرکزی دیر یا زود به سمت CBDC پیش خواهند رفت
سه ویژگی پول، ابزار پرداخت، محاسبه ارزش کالا و خدمات و ذخیره ارزش است که ارز دیجیتال بانک مرکزی تحت عنوان CBDC از این ویژگی‌ها برخودار است. تفاوت مهم این است که CBDC قابلیت مبادلات بین‌المللی را برای افراد ایجاد می‌کند. بدین معنی که وقتی از پول با مفهوم سنتی آن استفاده می‌کنیم امکان اینکه پرداخت بین‌المللی انجام دهیم، بسیار محدود است اما CBDCهایی که در جهان پذیرفته شده‌اند، می‌توانند نقش پرداخت بین‌المللی را حتی از روی موبایل ایجاد کنند و ارز دیجیتال بانک مرکزی می‌تواند قدرت را بر روی پول تثبیت کند.
بالغ بر 80 درصد بانک‌های مرکزی بررسی CBDC را آغاز کرده‌اند. بنابراین ارز دیجیتال بانک مرکزی بحث فانتزی و محدود به چند کشور نیست. 50 درصد نیز بانک‌های مرکزی نیز CBDC را به‌صورت پایلوت آغاز کرده‌اند. 10 درصد بانک‌های مرکزی هم به سمت توسعه CBDC رفته‌اند. اما باید این را در نظر داشته باشیم که CBDC آن‌قدر جدید است که هنوز هیچ اصل مشخص و جهان شمولی ندارد. بانک‌های مرکزی دیر یا زود به سمت CBDC پیش خواهند رفت و موسساتی که کارکرد بانک مرکزی را دارند در نهایت باید این پدیده را پذیرفته و قواعد آن را وضع و اعلام کنند.
یکی از نکات مهم در زمینه عرضه ارز دیجیتال بانک مرکزی، قابلیت ارائه توسط اپراتور است. CBDC می‌تواند تحت کنترل بانک مرکزی توسط بازیگران دیگری ارائه شود که اکوسیستم را توسعه دهد و در عین حال دیگر بانک مرکزی درگیر بحث تصدی گری نیست. حضور بانک مرکزی به صورت فعالانه و نه منفعلانه می‌تواند به رونق گرفتن بحث CBDC در کشور کمک کند و باید اثرات CBDC در مختصات بومی کشور سنجیده شود.
در حوزه ارز دیجیتال بانک مرکزی در برابر چین از قافله عقب هستیم!
بانک مرکزی چین در راستای توسعه CBDC، ارز DCEP یا یوآن دیجیتال را ایجاد و در سال 2020 منتشر کرد و در چهار استان به صورت آزمایشی راه‌اندازی کرد ، این پلتفرم مبتنی بر DLT نیز نیست. به عبارتی اسکناس یوآن در فضای دیجیتال عرضه شده و معادل اسکناس به شمار می‌رود. به ازای هر DCEP که منتشر می‌شود، یک یوآن در خزانه بانک مرکزی چین رزرو گرفته می‌شود.
در پروژه پول دیجیتال چین از سال 2014 تا 2018، 81 عنوان پتنت در این حوزه در چین به ثبت رسیده و از سال 2018 تا 2020 هم 84 عنوان پتنت دیگر ثبت شده است. یعنی درمجموع بیش از 160 عنوان پتنت و ثبت اختراع در حوزه دیجیتال کارنسی در چین اتفاق افتاده است که می‌تواند دنیا را تغییر دهد. به گفته او همه این‌ها نمودهای مشخصی از فین‌تک و نوآوری در فضای کسب‌وکاری بانکی است. موضوعی که ما در ایران افسوسش را می‌خوریم و از این قافله عقب هستیم زیرا ما به جای اینکه وارد فضای حمایتی شویم، با مجموعه‌ای از سدها مواجه خواهیم شد و نوآوری را در نطفه خفه می‌کنیم.
علاقه‌مندان و متخصصان می‌توانند محتوای رویداد ارز دیجیتال بانک مرکزی؛ تهدید، فرصت یا ضرورت را از طریق سایت آکادمی ققنوس به آدرسAcademy.kuknos.ir تهیه و استفاده کنند؛ همچنین محتوای مکتوب ارائه‌ها از طریق سایت ققنوس به آدرس KUKNOS.IR قابل دسترس است.
