دنیای درون| تأثیر محیط و فرهنگ بر احساسات ما

فیلم انیمیشن «پشت و رو» (Inside Out) به زیبایی دنیای پیچیده و درونی انسان را به تصویر کشیده است. این فیلم با روایت داستان رایلی، دختری ۱۱ ساله، به ما نشان می‌دهد که احساسات ما چگونه بر تصمیمات و رفتارهایمان تأثیر می‌گذارند. اما فراتر از داستان جذاب و شخصیت‌های دوست‌داشتنی، این فیلم به نکات عمیق‌تری در مورد ماهیت انسان و تأثیر محیط و فرهنگ بر شکل‌گیری شخصیت ما می‌پردازد که در ادامه بخشی از آنها را با هم بررسی میکنیم.

سیستم باورها و هویت

یکی از مفاهیم کلیدی در فیلم «درون و بیرون»، مفهوم «سیستم باورها» است. این سیستم، که به صورت حلقه‌های درخشانی در مقر فرماندهی ذهن رایلی نمایش داده شده، نمادی از مجموع باورها و ارزش‌هایی است که هویت ما را شکل می‌دهند. این باورها، که اغلب در کودکی شکل می‌گیرند، تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله خانواده، مدرسه، جامعه و فرهنگ قرار دارند.

باورهایی که در کودکی در ما شکل می‌گیرند، مانند دانه‌هایی هستند که در ذهن ما کاشته می‌شوند و با گذشت زمان رشد می‌کنند. این باورها تعیین می‌کنند که ما چگونه به جهان اطراف خود نگاه کنیم، چگونه با دیگران تعامل کنیم و چه تصمیماتی بگیریم. به عنوان مثال، اگر کودکی در محیطی بزرگ شود که بر اهمیت موفقیت و رقابت تأکید شود، احتمالاً باور خواهد داشت که ارزش او به دستاوردهایش بستگی دارد.

تأثیر فرهنگ بر احساسات

فرهنگ، به عنوان مجموعه‌ای از باورها، ارزش‌ها، آداب و رسوم و شیوه‌های زندگی مشترک در یک گروه اجتماعی، نقش مهمی در شکل‌گیری احساسات ما ایفا می‌کند. فرهنگ تعیین می‌کند که کدام احساسات قابل قبول هستند و کدام احساسات باید سرکوب شوند. همچنین، فرهنگ تعیین می‌کند که چگونه احساسات خود را بیان کنیم.
در برخی فرهنگ‌ها، ابراز احساسات به ویژه احساسات منفی مانند خشم و غم، نامناسب تلقی می‌شود. در حالی که در فرهنگ‌های دیگر، ابراز احساسات به عنوان نشانه‌ای از صمیمیت و ارتباط عمیق با دیگران دیده می‌شود. این تفاوت‌های فرهنگی در ابراز احساسات، می‌تواند بر سلامت روان افراد تأثیرگذار باشد.

ارتباط با روانشناسی

مفاهیم مطرح شده در فیلم انیمیشن «درون و بیرون» به طرز شگفت‌انگیزی با مبانی روانشناسی، به ویژه روانشناسی شناختی، هم‌خوانی دارد. مفهوم «سیستم باورها» در این فیلم، که به عنوان مجموعه‌ای از اعتقادات و ارزش‌های فردی معرفی می‌شود، به طور مستقیم به نظریه‌های شناختی درباره نقش باورها در شکل‌دهی به ادراک، احساسات و رفتارهای ما مرتبط است.

• البرت بندورا و نظریه یادگیری اجتماعی: بندورا بر این باور بود که افراد از طریق مشاهده و تقلید رفتارهای دیگران، باورها و ارزش‌های جدیدی را کسب می‌کنند. در فیلم، رایلی بسیاری از باورهای خود را از والدین، دوستان و تجربیاتش می‌آموزد که این کاملاً با نظریه بندورا هم‌خوانی دارد.
• آرون بک و شناخت درمانی: بک معتقد است که افکار منفی و نادرست می‌توانند منجر به احساسات و رفتارهای منفی شوند. همانطور که در فیلم، افکار منفی رایلی در مورد خودش و توانایی‌هایش، به طور مستقیم بر احساسات و رفتارهای او تأثیر می‌گذارد.
• آلبرت الیس و نظریه ABC: الیس معتقد است که رویدادها (A) به تنهایی باعث احساسات ما نمی‌شوند، بلکه تفاسیر ما از این رویدادها (B) است که باعث ایجاد احساسات (C) می‌شود. در فیلم، رویدادهای مختلف باعث ایجاد احساسات مختلف در رایلی می‌شوند که نشان‌دهنده نقش تفاسیر شخصی او در تجربه احساسات است.

در واقع، فیلم «درون و بیرون» به شیوه‌ای ساده و جذاب، مفاهیم پیچیده روانشناسی را به تصویر می‌کشد و به مخاطب کمک می‌کند تا بهتر درک کند که چگونه افکار و باورهای ما بر زندگی روزمره‌مان تأثیر می‌گذارند.

و در انتها مایل هستم رمانی را که بی‌ارتباط با موضوع این انیمیشن خارق‌العاده نیست- حتی شاید یکی از منابع الهام آن نیز باشد- به شما عزیزان معرفی کنم

فیلم «داخل بیرون» را می‌توان با بسیاری از آثار هنری دیگر که به موضوع احساسات پرداخته‌اند، مقایسه کرد. این فیلم شباهت‌هایی به رمان «در جستجوی زمان از دست رفته» اثر مارسل پروست دارد. هر دو اثر به بررسی نقش خاطرات در شکل‌گیری هویت افراد می‌پردازند و نشان می‌دهند که چگونه خاطرات می‌توانند احساسات ما را شکل دهند.

مستند زیر به بررسی این رمان می پردازد و گریزهایی به زندگی شخصی او می زند که تماشای آن میتواند حسن ختامی برای این مقاله باشد.