قبل از اینکه به سئوال حسابرسی بیمه تامین اجتماعی چیست پاسخ دهیم، ابتدا بهتر است کمی با بیمه تامین اجتماعی و اهمیت آن آشنا شویم. این بیمه در واقع بر پایه قوانین کار در ایران است که در راستای حمایت از حقوق کارگران به تصویب رسیده است. سازمان تامین اجتماعی به عنوان یکی از بزرگترین سازمان های کشور از کارگران، کارمندان و کارکنان اداره‌جات و کارخانجات به همراه افراد عادی که در جامعه مشغول به فعالیت مثبت هستند، حمایت می کند تا در زمان بازنشستگی از مستمری و در زمان کار از خدمات درمانی بهره‌مند شوند.
بر طبق قوانین بیمه تامین اجتماعی طبق قانون همانگونه که یک شرکت یا کارگاه ملزم به پرداخت حقوق و دستمزد کارگران خود است، باید حق بیمه آنها را نیز پرداخت کند. موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی وظیفه دارد تا از این موضوع اطمینان پیدا کند.
به طور کلی رسیدگی به اسناد کارفرمایی و دفاتر قانونی شرکت‌هایی که دارای پرونده در تامین اجتماعی هستند و کد کارگاهی دارند توسط موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی را "حسابرسی بیمه تامین اجتماعی" می‌نامند. در این حسابرسی، اسناد مالی کارگاه‌ها که مرتبط با حساب‌های هزینه‌ای هستند مورد بررسی قرار می گیرند تا از پرداخت حق بیمه توسط کارفرما مطمئن شوند. حسابرسی بیمه معمولا در دوره‌های چند ساله انجام می‌گیرد و تمرد از آن طبق قانون مجازاتی را به همراه خواهد داشت.
2 ماده 28 و 38 قانون تامین اجتماعی در واقع اساس کار حسابرسی بیمه را مشخص می کنند. بر اساس ماده 28 قانون تامین اجتماعی که منابع درآمد سازمان را مشخص می‌کند، حق بیمه به میزان 30 درصد مزد یا حقوق است که 7 درصد آن به عهده بیمه شده و 20 درصد به عهده کارفرما و 3 درصد به وسیله دولت تامین خواهد شد. در حال حاضر حق بیمه سهم کارفرما با احتساب بیمه بیکاری به 23 درصد افزایش یافته است.
از طرفی ماده 38 قانون تامین اجتماعی، کلیه کارفرمایان و پیمانکاران تحت عضویت سازمان تامین اجتماعی را مکلف می‌سازد که علاوه بر بیمه کردن کارکنان خود، نسبت به بیمه نمودن نیروهای مربوط به پروژه‌های مناقصه‌ای و قراردادی نیز اقدامات لازم را انجام دهند. به این ترتیب موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی با استناد به این دو ماده قانونی باید از پرداخت حق بیمه توسط کارفرمایان و مطمئن شود.
به طور کلی با توجه به ماده 28 و 38 قانون تامین اجتماعی که به آن اشاره کردیم، هدف از حسابرسی بیمه‌ای را می توان به دو بخش کلی تقسیم کرد:
سازمان‌ها با رسیدگی به دفاتر قانونی و مدارک مرتبط با لیست بیمه و حتی در مواردی لیست مالیات شرکت‌ها، رعایت حقوق بیمه‌ای کارکنان را کنترل می‌کند.
رسیدگی‌کنندگان و حسابرسان تامین اجتماعی به دقت قراردادها، پرداخت‌های کارمزد و صورتحساب دارای کارمزد را بررسی می کنند تا همه کارکنان قراردادی نیز طبق ماده 38 حقوق بیمه‌ای خود را دریافت کنند.
حسابرسی بیمه تامین اجتماعی طبق قانون به عهده موسسه حسابرسی تامین اجتماعی است. این موسسه حرفه‌ای‌ترین و تخصصی‌ترین موسسه حسابرسی بیمه‌ای کشور است. ماموریت این سازمان، انجام بازرسی از دفاتر قانونی بیمه‌ای و همچنین انجام امور حسابرسی داخلی بخش‌ها و واحدهای تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی متناسب با نیاز سازمان، به همراه ارائه کلیه خدمات مشاوره‌ای در زمینه حسابرسی مالی، مالیاتی و بیمه‌ای است.
موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی تلاش می‌کند به عنوان اصلی‌ترین مرجع حسابرسی بیمه، در تلاش است تا انصاف و عدالت را رعایت کند و به حمایت از کارکنان، کارمندان و کارگرانی که طبق قانون تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی قرار دارد بپردازد.
بر اساس ماده 47 ق.ت.ا، کارفرمایان مکلف‌اند صورت مزد و حقوق و مزایای بیمه شدگان و همچنین دفاتر و مدارک لازم را در موقع مراجعه بازرس سازمان، در اختیار او بگذارند. بازرسان سازمان می‌توانند از تمام یا قسمتی از دفاتر و مدارک مذکور، رونوشت یا عکس تهیه و برای کسب اطلاعات لازم به هر یک از رؤسا، کارمندان و کارگران کارگاه و مراکز ذیربط مراجعه نمایند. بازرسان سازمان حق دارند کارگاه‌های مشمول قانون را مورد بازرسی قرار دهد و دارای همان اختیارات و مسئولیت‌های مذکور در مواد 52 و 53 قانون کار خواهد بود. نتیجه بازرسی حداکثر ظرف 1 الی 2 ماه از طرف سازمان به کارفرما و اعلام خواهد شد. موسسه حسابرسی بیمه تامین اجتماعی با استناد به این ماده قانون و مسئولیت‌ها و اختیارات که دارد، به صورت دوره‌ای از کارگاه‌های مشمول ماده 47 بازرسی به عمل می‌آورد.
به طور کلی دوره 10 ساله برای حسابرسی بیمه در نظر گرفته شده است. با این حال با توجه به حجم بالای پرونده‌ها و مدت زمان طولانی برای بررسی حساب‌های 10 ساله، تصمیم گرفته شد تا به جز شرکت‌های دولتی، در باقی شرکت‌ها تنها مدارک آخرین سال مالی مورد بازرسی و ملاک عمل قرار بگیرند. البته بخشنامه مورخ با 1397/03/05 شماره 2440/97/1000، چند استثنا نیز در نظر گرفته است.
منبع: مقاله حسابرسی بیمه تامین اجتماعی از نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا
