در حسابداری، مفاهیم بدهکار و بستانکار، دو جزء مهم هستند که برای نشان دادن وضعیت مالی افراد و شرکت‌ها استفاده می‌شود. در این مقاله، به بررسی بدهکار و بستانکار می‌پردازیم.
هر تراکنش مالی دو طرفه، دارای اثرات بدهکار و بستانکار است. این اصل به نام اصل دوطرفه حسابداری معروف است. به طور معمول، هرگاه یک حساب افزایش می‌یابد (به عنوان مثال، موجودی یک حساب بانکی)، حساب دیگری باید کاهش یابد (مانند موجودی نزد صندوق). این دو تراز با هم همیشه باید مطابقت داشته باشند. یا به عنوان مثال، اگر شما کالایی را به صورت نقد فروخته باشید، حساب موجودی نزد بانک شما کاهش و حساب فروش کالای شما، افزایش می‌یابد.
مفهوم بدهکار (Debit)، به معنای افزودن مقدار به سمت چپ یک حساب در حسابداری است. این مفهوم نشان دهندهٔ افزایش موجودی یا کاهش بدهی در یک حساب است. به عبارت دیگر، هرگاه یک واحد یا شخص به یک حساب بدهکار شود، مقداری به آن حساب اضافه می‌شود. به بیان ساده‌تر، بدهکار کسی است که باید وجهی را پرداخت کند.
مفهوم بستانکار (Credit) برعکس بدهکار، به معنای افزودن مقدار به سمت راست یک حساب است. این مفهوم نشان دهنده کاهش موجودی یا افزایش بدهی در یک حساب است. وقتی یک واحد یا شخص به یک حساب بستانکار شود، مقداری از آن حساب کاسته می‌شود. به بیان ساده‌تر، بستانکار کسی است که باید وجهی را دریافت کند.
کلیه دارایی‌ها و هزینه‌ها ماهیت بدهکار دارند؛ به عبارت دیگر، آنچه ما برای به دست آوردنش وجه می‌پردازیم بدهکار است. از سویی دیگر، کلیه بدهی‌ها و درآمدها ماهیت بستانکار دارند؛ یعنی وجهی که در برابر اعتبار یا محصولات دریافت می‌کنیم، بستانکار است.
در حسابداری، بدهکاران به اشخاص و یا واحدهایی اشاره دارند که موظف به پرداخت وجه نقد، ارائه خدمات یا بازگرداندن محصولاتی که دریافت کرده‌اند به واحد اقتصادی مربوطه هستند. بدهکاران دو دسته اصلی را شامل می‌شوند:
این گروه از بدهکاران معمولا به عنوان مشتریان در معاملات تجاری شناخته می‌شوند. آن‌ها به صورت اعتباری به واحد اقتصادی وابسته مبالغی را برای فروش یا خدمات دریافتی به ثبت می‌رسانند.
در این دسته، اشخاص یا واحدهایی که معامله تجاری با آن‌ها انجام نشده، اما به علت وام یا قرض دریافتی به عنوان بدهکاران غیرتجاری شناخته می‌شوند. این دو دسته بدهکاران، نقش مهمی در تعیین وضعیت مالی و ترازنامه واحدهای اقتصادی دارند که البته ثبت درست و صحیح بدهی‌ها در حسابداری، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
به طور کلی، مفهوم بستانکاران یا طلب‌کاران را می‌توان به دو دسته همانند بدهکاران تقسیم کرد:
این گروه شامل بانک‌ها و موسسات مالی است که هنگامی که وام یا قرضی از آن‌ها دریافت می‌کنیم، بدهکارانشان هستیم. معمولاً این وام‌ها یا قرض‌ها برای مدت معینی ارائه می‌شوند و به‌صورت موقتی به عنوان بستانکاران غیرتجاری ثبت می‌شوند.
این دسته شامل تامین‌کنندگان یا ارائه‌دهندگان خدمات است که پولی بابت محصولات یا خدمات ارائه شده از شما دریافت نکرده‌اند. به عبارت دیگر، این افراد به‌عنوان بستانکاران تجاری شناخته می‌شوند و مبلغ معینی به عنوان بدهکاری در حساب میانی ثبت می‌شود.
این دو دسته از بستانکاران نقش مهمی در معرفی وضعیت مالی و ترازنامه یک واحد اقتصادی دارند و هرکدام نشانگر روابط مالی مختلفی هستند که در حسابداری مورد استفاده قرار می‌گیرند.
حساب‌های بدهی یک جایگاه مهم در ترازنامه دارند و به‌عنوان بخشی از ترازنامه، وضعیت مالی یک شرکت یا واحد اقتصادی را نشان می‌دهند. این حساب‌ها نشان‌دهندهٔ میزان بدهی‌هایی است که شرکت به دیگران دارد و نقش بسیار مهمی در تعیین وضعیت مالی و ارزیابی پایداری مالی دارند. این حساب‌های بدهی شامل مواردی هستند که شرکت به دیگران بدهکار است؛ مانند وام‌ها، بدهی‌های بانکی، حقوق و دستمزد پرداخت نشده، مالیات معوقه و سایر تعهدات مالی. اینها نشان‌دهنده تعهدات مالی که شرکت به سایر افراد یا سازمان‌ها دارد هستند.
حساب‌های بستانکاری نیز در ترازنامه جایگاه خود را دارند و به عنوان یک بخش از ترازنامه، وضعیت مالی یک شرکت یا واحد اقتصادی را نمایش می‌دهند. این حساب‌ها نشان دهندهٔ میزان حقوق و منابع مالی که شرکت از منابع مختلف مانند سهامداران یا سایر افراد و سازمان‌ها دریافت کرده است. حساب‌های بستانکاری در ترازنامه میزان منابع مالی و حقوق مالی شرکت را نشان می‌دهند و در بخش منابع و بستانکاری‌ها قرار می‌گیرند. این اطلاعات نقش مهمی در تعیین سطح سرمایه و منابع مالی، اعتبار و پایداری مالی شرکت دارند.
اعلامیه بدهکار و بستانکار یا همان "اعلامیه بدهی و اعلامیه بستانکاری"، اسنادی هستند که توسط شرکت‌ها یا واحدهای اقتصادی صادر می‌شوند تا تعهدات مالی یا حقوق مالی خود را نمایش دهند.
در واقع، یک سند یا اظهارنامه مالیاتی است که نشان می‌دهد که شرکت یا فردی بدهی به یک سازمان یا شخص دیگری دارد. این اعلامیه شامل مواردی مانند وام‌ها، بدهی‌های مالیاتی، بدهی‌های مالی و سایر تعهدات مالی است.
این نوع اعلامیه نمایش می‌دهد که شرکت یا فردی حق دارد از یک سازمان یا شخص دیگر وجه یا منابعی دریافت کند. این ممکن است شامل وام‌های دریافتی، سرمایه‌گذاری‌های سهامداران، دریافت درآمد آتی از مشتریان و سایر منابع مالی باشد.
اصولاً اعلامیهٔ بدهکار و بستانکار به صورت یک سند یا اظهارنامه در حسابداری صادر می‌شود تا وضعیت مالی یک شرکت یا واحد اقتصادی را نشان دهد. این اظهارنامه‌ها برای مراجعه‌های مالیاتی، گزارش‌های مالی، وضعیت مالی شرکت و اطلاع‌رسانی به سایر صاحبان سهام و علاقه‌مندان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا، می‌توانید گزارش‌های متنوعی از جمله گزارش بدهکار و بستانکار را دریافت کنید. برای استفاده از لاندا، رایگان ثبت نام کنید:
