نسبت‌های سودآوری، سود یا موفقیت عملیاتی یک شرکت را برای یک دوره زمانی معین اندازه‌گیری میکند. سودآوری یا زیاندهی، توانایی شرکت در استقراض و تأمین مالی از طریق انتشار سهام را تحت تأثیر قرار میدهد. سودآوری همچنین وضعیت نقدینگی و توانایی رشد شرکت را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. در نتیجه، هر دوی بستانکاران و سرمایه‌گذاران علاقه‌مند به ارزیابی قدرت سودآوری شرکت هستند. تحلیل‌گران اغلب از سودآوری برای ارزیابی اثر بخش بودن مدیریت عملیات استفاده میکنند.
حاشیه سود خالص، معیاری از درصد کسب سود خالص به ازای هر ریال فروش خالص است. این نسبت از طریق تقسیم سود خالص بر فروش خالص محاسبه میشود. تصویر زیر، حاشیه سود فروشگاه‌های رفاه را به همراه اطلاعات مقایسه‌ای نشان می دهد.
فروشگاه‌های رفاه در طی سال 1388 افزایش در حاشیه سود را تجریه کرده است. حاشیه سود این شرکت در مقایسه با متوسط صنعت (7/3 درصد) و فروشگاه‌های شهروند (6/5 درصد) بالا است.
گردش دارایی‌ها، بکارگیری اثربخش دارایی‌های شرکت در ایجاد فروش را اندازه‌گیری میکند. گردش دارایی‌ها از طریق تقسیم فروش خالص بر میانگین دارایی‌ها به دست می‌آید. عدد به دست آمده مبلغ فروش ایجاد شده، با استفاده از هر ریال سرمایه‌گذاری در دارایی‌ها را نمایش میدهد. در صورت نبود عوامل فصلی با اهمیت، میتوان از مانده ابتدای دوره و پایان دوره کل دارایی‌ها، برای محاسبه میانگین دارایی‌ها استفاده کرد. فرض کنید کل دارایی‌ها در ابتدای سال 1387 مبلغ 14460 میلیون ریال بوده است. گردش دارایی‌های فروشگاه‌های رفاه برای سالهای 1387 و 1388 به همراه اطلاعات مقایسه‌ای در زیر آمده است.
گردش دارایی‌های فروشگاه‌های رفاه در سال 1388 نشان میدهد که به ازای هر ریال سرمایه‌گذاری در دارایی، 22/1 ریال درآمد فروش به دست آمده است. گردش دارایی‌های فروشگاه‌های رفاه در مقایسه با متوسط صنعت با 14/2 مرتبه و فروشگاه‌های شهروند با 47/1 مرتبه نسبتا پایین است.
یک معیار کلی از سودآوری، بازده دارایی‌ها است. این نسبت از طریق تقسیم سود خالص بر میانگین دارایی‌ها محاسبه میشود. بازده دارایی‌های فروشگاه‌های رفاه برای سالهای 1387 و 1388 به همراه اطلاعات مقایسه‌ای در تصویر زیر ارائه شده است. بازده دارایی‌های فروشگاه‌های رفاه در طی سال 1388 بهبود یافته است. بازده 4/15 درصد این فروشگاه در مقایسه با متوسط صنعت 9/7 درصد و فروشگاه‌های شهروند با 2/8 درصد، بسیار بالا است.
یکی دیگر از نسبت‌های سودآوری متداول، بازده حقوق صاحبان سرمایه (ROE) است. این معیار، سودآوری را ز دیدگاه مالکان اندازه‌گیری میکند. این نسبت نشان میدهد که شرکت به ازای هر ریال حقوق صاحبان سرمایه، چه مبلغی سود خالص کسب کرده است. بازده حقوق صاحبان سرمایه، از طریق تقسیم سود خالص بر میانگین حقوق صاحبان سرمایه محاسبه میشود. با فرض اینکه حقوق صاحبان سرمایه در ابتدای 1387، 670,6 میلیون ریال بوده است. تصویر زیر، این نسبت را برای فروشگاه‌های رفاه در طی سالهای 1387 و 1388 به همراه اطلاعات مقایسه‌ای نمایش میدهد.
توجه داشته باشید که، نرخ بازده حقوق صاحبان سرمایه (ROE) فروشگاه‌های رفاه (3/29 درصد) به اندازه قابل توجهی بزرگتر از نرخ بازده دارایی‌های این شرکت (4/15 درصد) است. دلیل این موضوع آن است که، رفاه به شکل اثربخشی از اهرم استفاده کرده است. اهرم، به این معنی است که نرخ بهره وام‌های شرکت پایین‌تر از نرخ بازده حاصل از سرمایه‌گذاری این وجوه است. اهرم، فروشگاه‌های رفاه را قادر ساخته است تا از وجوه استقراض شده از غیر مالکان، برای افزایش بازده مالکان استفاده کند. مقایسه نرخ بازده دارایی‌ها با نرخ بهره وجوه استقراض شده، سودآوری اهرم را نشان میدهد.
منبع: مقاله نسبت‌های سودآوری در صورتهای مالی از نرم‌افزار حسابداری آنلاین لاندا
