کشاورزی, شاید اولین شغل انسان ها در طول تاریخ بوده است. انسان برای رفع نیازهایش گیاهانی را کاشته و پرورش میداد تا از آنها تغذیه کند. با پیشرفت های بشر, نوع محصولات کشاورزی و نوع عمل آوری آنها نیز تغییر کرد. اما هنوز مهمترین مشکل بشر, برداشت محصولات در فصلی غیر از فصل برداشت آن محصول بود. یعنی برای بسیاری از محصولات کشاورزی نظیر میوه ها, باید تا فصل برداشتشان صبر میکردند. و این شاید ابتدایی ترین دلیل بشر برای ساخت گلخانه ها بود.
اما امروزه بشر دلایل بسیار بیشتری برای ساخت گلخانه ها دارد.
شاید یکی از ملموس ترین دلایل برای ما مردم ایران, همین کمبود آب باشد ( مصرف آب در حوزه کشاورزی در ایران بین 75% اعلام شده از سمت جهاد کشاورزی تا 92% درصد اعلام شده از سوی وزارت نیرو متغیر است). یکی از مهمترین مزایای احداث گلخانه ها کاهش مصرف آب در کشورهای کم آبی مثل ایران است.
شما با احداث گلخانه ها میتوانید بسیاری از محصولات کشاورزی را بدون درنظر گرفتن فصل, کاشته, و پس از رسیدن برداشت کنید که گاهی این برداشت محصول موجب عدم نیاز به واردات آن محصول خاص در زمان کمبود میشود. همچنین به افزایش تولید و در نتیجه افزایش سودآوری نیز کمک میکند.
شما در گلخانه ها میتوانید از شیوه های مدرنی مثل کشت طبقاتی نیز استفاده نمایید. با اینکار میتوانید تعداد بسیار بیشتری محصول در واحد سطح تولید کنید. همچنین با کنترل آفات و مواردی از این دست میتوانید, هم کیفیت محصولاتتان را افزایش دهید, هم جلوی از بین رفتن آنها را بگیرید که در مجموع موجب افزایش کیفیت و کمیت محصولاتتان میشود. همچنین با پرورش گیاهانتان در فضای گلخانه آنها را از شرایط جوی نامساعدی مثل باد و طوفان یا سرما و یخبندان حفظ میکنید.
یکی از مهمترین مزایا, تحت کنترل داشتن تمام شرایط محیطی مورد نیاز برای پرورش گیاه شماست. از آنجایی که هر گیاه, نیاز به نور, دمای روزانه و شبانه مخصوص, رطوبت خاص و حتی خاک مناسب خود دارد, شما میتوانید تمام این شرایط را در گلخانه برای گیاهتان فراهم کنید تا بهترین محصول را داشته باشید.
شاید این مورد را بتوان مهمترین مورد در بسیاری از استان های ایران در نظر گرفت. گلخانه ها میتوانند این امکان را به شما بدهند که با کنترل شرایط و افزایش کیفیت خاک و غنی سازی آن در یک محدوده کوچک, تقریبا هر زمینی را قابل کشت کنید. البته بهتر است از نظر اقتصادی نیز به این قضیه فکر کنید. مثلا در صورتی که از زمین های نا هموار یا شیبدار استفاده کنید, مجبورید ابتدا آنها را مسطح کنید و این خود هزینه زیادی برایتان بدنبال دارد.
اما بهتر است برای احداث گلخانه, چه شرایطی را در نظر بگیریم:
حتما به شرایط اقتصادیتان و هزینه های احداث و نگهداری توجه کنید. برای احداث گلخانه باید شرایطی را فراهم نمایید که این شرایط هزینه بر هستند.
شما میتوانید با افزایش مساحت گلخانه, این هزینه ها را در واحد حجم تقسیم کنید. یعنی گلخانه های بزرگتر برای شما به صرفه تر هستند.
همچنین نوع گلخانه نیز بسیار در این زمینه تاثیر گذار است. مثلا گلخانه ها میتوانند ثابت یا متحرک باشند. یا میتوانند از نوع گلخانه های کنار ساختمانی یا مستقل باشند. این انتخاب ها میتوانند در هزینه های شما بسیار موثر باشند.
برای مثال گلخانه های ثابت, به دلیل استفاده از مواد و مصالح پایدار تر میتوانند پر هزینه تر باشند. اما عمر بالاتری نیز دارند.
یا اگر میخواهید گلخانه ای مستقل و جدا از ساختمان ها داشته باشید باید بدانید که نیاز به لوله کشی آب و برق و برپایی سیستم های حرارتی دارید. همچنین حمل و نقل نیز در افزایش هزینه ها تاثیرگذار است.پس هزینه های بالاتری خواهید داشت. اما میتوانید شرایط نوری مناسب تری را برای گلخانه تان فراهم نمایید. اما اگر گلخانه ها را در کنار ساختمان احداث کنید از بسیاری لحاظ (برای مثال برق کشی یا تاسیس سیستم های حرارتی) صرفه جویی خواهید کرد اما نور کافی و همه جانبه را از دست خواهید داد.
ما برای تاسیس یک گلخانه میتوانیم از موادی مثل چوب, تیرهای فلزی و لوله های PVC استفاده کنیم. قطعا چوب ها بسیار ارزان تر هستند اما عمر کمتری هم دارند. ولی میتوان برای شروع از آنها استفاده کرد و تا حداقل 3 سال نگران از بین رفتنشان نبود. اما در صورت رسیدن به سود دهی میتوانید از تیرهای فلزی یا لوله های PVC استفاده نمایید.
درست است که شما با احداث گلخانه ها قصد دارید شرایط محیطی را تحت کنترل قرار دهید. اما میتوانید گلخانه خود را در محل های مناسب تری که شرایط بهتری دارند احداث کنید.
مثلا دامنه های شمالی کوه ها, مناطق ابری, جنگل هایی دارای درختان بلند و یا کنار ساختمان های مرتفع, از لحاظ تامین نور لازم شرایط ایده آلی ندارند و بهتر است در این مکان ها گلخانه ای احداث نکنید, مگر در موارد خاص و برای گیاهان خاص.
یا مناطقی که از شهر ها دور هستند مناطق خیلی مناسبی برای احداث گلخانه ها نیستند. چون هم آب لوله کشی مناسب و با کیفیت ندارند و شما مجبورید آب ارزان قیمت را از دست بدهید, هم برای حمل و نقل محصولات و ملزومات گلخانه باید هزینه های باربری بیشتری بپردازید.
حتی نواحی خیلی گرم یا سرد نیز خیلی جالب توجه نیستند. درست است که یکی از دلایل احداث گلخانه ها حفظ گیاهان از سرمای زمستان و گرمای تابستان است, اما قطعا حفظ دما و رطوبت گیاه که کاری هزینه بر میباشد, در شرایط جوی معتدل تر, کم هزینه تر است.
استفاده از زمین هایی که خاک حاصلخیز و غنی ندارند هم میتواند کار را سخت کند. غنی کردن خاک, هم هزینه بر است و هم زمان بر. پس سعی کنید از زمین هایی با خاک مناسب و غنی استفاده کنید.
البته تمام شرایط بالا به شما, نوع محصول, محل زندگی و شرایط محیطی مورد نیاز گیاهتان بستگی دارد.
پس قبل از هرکاری گیاه مورد نظرتان را انتخاب کنید.
اینکه شما بدانید چه گیاهی میکارید شاید اولین گام برای احداث گلخانه ها نباشد, اما قطعا یکی از مهمترین آنهاست.
با بررسی تمام جوانب, از پرورش تا فروش, گیاهتان را انتخاب کنید. به این ترتیب در همان نقطه آغازین محیط مناسب محصولتان را خواهید دانست و میتوانید بهترین شرایط را برایش فراهم کنید و نیاز به تغییر پیش زمینه های محیطی گلخانه ندارید.
مزیت دوم فروش محصول است. قطعا هدف اصلی احداث هر گلخانه رسیدن به سود دهی است. پس اگر شما گیاهی را انتخاب کنید که بتوانید راحت تر به فروش برسانید میتوانید این سود دهی را جلو بیاندازید و حتی قبل از کاشت محصول به دنبال فروش و حتی پیش فروش آن باشید. شناخت بازار اطرافتان میتواند در انتخاب محصولتان بسیار موثر باشد. یعنی میبایست گیاهی را انتخاب نمایید که در آن منطقه بازار داشته باشد و کمیاب باشد.
مزیت سوم این است که میتوانید برای کاشتتان برنامه ریزی داشته باشید و کاشت محصولتان را در زمان هایی انجام دهید که هنگام برداشت, محصولتان در بازار کمیاب باشد. به اینصورت هم فروش آسان تری خواهید داشت و هم سود بیشتری خواهید کرد.
مشکل بسیاری از شکست خوردگان این صنعت را میتوان عجول بودنشان دانست.
شاید شما در سال اول به سود دهی نرسید اما سال دوم سود دهی را آغاز کنید. در کشاورزی مهمترین نکته صبر است. شاید بدلیل شرایط اقتصادیتان مجبور شوید بجای نشا از بذر استفاده کنید و چند هفته را برای سبز شدن بذر صرف کنید. شاید برای برداشت در فصل کمیاب شدن محصول و افزایش سود دهی مجبور باشید کاشت را چند وقتی به تعویق بیاندازید.
ایران یکی از کشورهای چهار فصل است به این معنی که تقریبا تمام محصولات را میتوان در زمان مناسبش کاشت و این شاید کار شما را برای فروش سخت تر کند و مجبور شوید در زمان فراوانی, محصولی برداشت نکنید. اما در فصول دیگر این ضرر را جبران نمایید. یا حتی به فکر جایگزین کردن محصولتان در فصلی خاص بیافتید.
هیچکدام از این موارد نباید شما را دلسرد و نا امید کند. باید سعی کنید در این موارد با صبر و حوصله عمل کنید.
در انتها بخاطر داشته باشید که تمام موارد گفته شده بالا را باید همزمان در نظر بگیرید و مثلا برای کاهش هزینه ها از مواد بی کیفیت استفاده نکنید و به فکر فروش محصول نیز باشید. یا آنقدر قیمت تمام شده محصول را بالا نبرید که نتوانید آن را بفروشید یا حاشیه سودتان را خیلی پایین بیاورید.
بهتر است با گلخانه ها زندگی کنید.
میتوانید ما را در آپارات نیز دنبال کنید.
