همواره در فاضلاب‌ها و پساب خروجی منتهی به لوله آشپزخانه‌ها و دیگر مراکز پخت و تهیه غذا، احتمال وجود روغن و چربی وجود دارد. گاهی اوقات میزان این چربی‌ها، به اندازه‌ای است که لزوم استفاده از چربی گیر افزایش پیدا می‌کند. چربی گیرها از مواد پلیمری مانند پلی‌اتیلن ساخته شده‌اند که به منظور جلوگیری از پدید آمدن مشکلاتی مانند گرفتگی چاه‌های فاضلاب و نیز آلودگی محیط زیست استفاده می‌شوند. در این مقاله به بررسی این محصول و موارد کاربرد آن پرداخته شده است.
واحدها یا دستگاه‌هایی هستند که برای جدا کردن روغن و چربی موجود در فاضلاب، قبل از ورود به چاه‌ها، استفاده می‌شوند. در تصفیه خانه‌های فاضلاب، از این دستگاه‌ها به عنوان واحد اولیه جهت جداسازی ناخالصی‌ها کاربرد دارند. این دستگاه در انواع مختلفی به بازار عرضه می‌شوند. از متداول‌ترین آن‌ها می‌توان به چربی گیر پلی‌اتیلنی، فایبر گلاس و بتنی اشاره کرد. انواع این دستگاه دارای مصارف مختلفی هستند ولی معمولا در حذف روغن و چربی‌های اضافی فاضلاب‌ها کاربرد دارند.
جداسازی روغن و چربی فاضلاب‌ها از طریق دو روش فیزیکی یا ثقلی و شیمیایی انجام می‌گیرد. در آشپزخانه‌های صنعتی و مکان‌های تهیه غذا که احتمال تجمع چربی و روغن در پساب و فاضلاب لوله‌ها وجود دارد باید از این دستگاه‌ها استفاده شود. CPI، DAF، API، DNF و DOF نمونه‌هایی از این دستگاه‌ها موجود در بازار هستند که هر کدام خواص و ویژگی‌هایی دارند.
همان‌طور که در بخش مقدمه گفته شد، کاربرد عمده این دستگاه در فاضلاب‌ها است. از آن‌جایی که در پساب و فاضلاب آشپزخانه‌ها و سالن‌های پذیرایی، میزان غلظت چربی‌ها زیاد است از واحدهای چربی گیر استفاده می‌شود. در فاضلاب بخش‌های صنعتی نیز روغن‌ها و چربی‌های معلق زیادی وجود دارد به همین منظور از چربی‌گیر برای جداسازی چربی از فاضلاب‌ها جهت جلوگیری از انسداد لوله‌های فاضلاب استفاده می‌شود.
مهم‌ترین نکته در این دستگاه‌ها، اندازه‌گیری میزان چربی گیری است. هر گیرنده مکانیکی هیدرولیک در این دستگاه، گنجایش زهکشی میزان معینی در هر دقیقه را دارد. معمولا گیرنده‌های مکانیکی هیدرولیک قابلیت بارگیری 100 گرم در پیکومتر را دارند. به طور کلی سه عامل مهم در اندازه‌گیری این دستگاه تاثیرگذار است. این عوامل به شرح زیر است:
این محصول بر اساس کاربرد دارای انواع مختلفی است که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم:
چربی گیری فاضلاب و کاربرد روش DAF برای چربی گیری در صنایع غذایی و لبنی، صنایع تولید روغن خوراکی، پالایشگاه نفت و فراورده‌های نفتی، نساجی و کاغذ، چربی گیری رستوران‌ها، کارخانه‌های دامی، صنایع شیرینی پزی، چربی گیری آشپزخانه صنعتی و سالن غذاخوری با استفاده از سپتیک تانک کامپوزیت و چربیگیرها است.
چربی گیر رستوران با جلوگیری از مسدود شدن خطوط فاضلاب از ورود چربی‌ها، روغن‌ها و گریس به منابع آب جلوگیری می‌کند. این وسیله معمولاً در آشپزخانه و نزدیک به سینک یا ماشین ظرفشویی قرار می‌گیرد.
این دستگاه دارای دو محفظه است و به گونه‌ای کار می‌کند که به چربی‌ها اجازه می‌دهد تا در دمای اتاق خنک شوند. با خنک شدن، چربی‌ها جامد شده و بالای این دستگاه شناور می‌شوند. آب با استفاده از لوله‌هایی از پایین محفظه اول به محفظه دوم جریان می‌یابد و چربی‌ها روی سطح باقی می‌مانند.
مدل فایبرگلاس می‌تواند چربی پساب خروجی از مراکز مختلف را تا مقدار زیادی از بین ببرد و از مشکلاتی چون گرفتگی لوله فاضلاب، تجمع چربی و کاهش قدرت جذب چاه جلوگیری کند. معمولا در مراکزی چون آشپزخانه، رستوران، کافه، هتل و… که پخت و پز انجام می‌شود و ظروف غذا شست و شو می‌شود، باید از این وسیله کمک گرفت. زیرا مقدار زیادی از روغن‌های حیوانی و گیاهی که طی فرایند طبخ غذا استفاده شده‌اند در پساب این مراکز وجود دارد. ورود فاضلاب حاوی روغن به شبکه فاضلاب باعث رسوب ذرات چربی در دیوار لوله و گرفتگی آن می‌شود که انرژی و هزینه زیادی برای رفع این مشکل نیاز است. بنابراین استفاده از چربی گیر فایبرگلاس می‌تواند از هدر رفتن زمان و انرژی جلوگیری کند.
طرز کار این دستگاه از طریق خنک کردن آب گرم و داغ موجود در پساب خروجی حاصل از فاضلاب‌ها انجام می‌گیرد. به این صورت که با خنک کردن FoG، لایه‌های مختلفی از ضایعات، چربی‌ها و ذرات معلق از پساب خروجی جدا می‌شود. زیرا FOG از لحاظ تراکمی سبک وزن و کم چگالی است طوری که در سطح آب، شناور باقی می‌ماند. از این طریق، آب خنک به سیستم‌های فاضلابی انتقال می‌یابد سپس FOG شناور بر روی آب، توسط چربی‌ها محصور می‌شود. به منظور عملکرد بهتر چربی، باید مخزن چربی گیر بعد از این که سطح لجن به 25 درصد کل مخزن رسید، خیلی سریع تخلیه شود.
چربی گیر که امروزه در بسیاری از آشپزخانه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد، ویژگی‌های زیادی به همراه دارد که به شرح زیر شناخته می‌شوند.
از چربی گیرها به منظور و اهداف مشخصی در فاضلاب‌ها و مسیرهای خروجی منتهی به چاه‌های فاضلاب استفاده می‌شود. از مهم‌ترین مزایای استفاده از این دستگاه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
چربی گیرها دستگاه‌هایی کم هزینه با کاربری بالا هستند که در فاضلاب‌های آشپزخانه‌ها و مراکز صنعتی کاربرد دارند. وظیفه اصلی این دستگاه، جداسازی روغن‌ها و چربی‌های موجود در پساب چاه‌های فاضلاب است. این جداسازی به منظور جلوگیری از انسداد و گرفتگی لوله‌های منتهی به چاه‌های فاضلاب و منهول‌ها است. جدا کردن چربی‌ها و روغن‌های موجود در فاضلاب‌ها، به دو روش فیزیکی و شیمیایی انجام می‌شود. از متداول‌ترین دستگاه‌های چربی گیر موجود در بازار می‌توان به DNF و DOF اشاره کرد.
منبع: ایستا پلیمر شریف
