اجرت المثل یکی از حقوق مالی زن است که در هنگام طلاق از شوهر مطالبه می شود. البته ممکن است شما با این حق آشنایی نداشته باشید.
بنابراین از شما دعوت می کنم که در این مطلب با من؛ مهشید خلیلی، وکیل پایه یک دادگستری، همراه باشید.
گاهی دو نفر توافق می کنند که یک کار در مقابل مزد و اجرت مشخصی انجام شود. زمانی که اجرت بین طرفین مشخص است، به آن اجرت المسمی می گویند.
اما گاهی بدون آن که توافق بر سر مزد و اجرت وجود داشته باشد، یکی از طرفین کاری را در حق دیگری انجام می دهد. در این موارد به فرد اجرت المثل پرداخت می شود.
در واقع اجرت المثل بهای متعارفی است که به عنوان مزد در مقابل کار و پس از انجام عمل پرداخت می شود.
در زندگی مشترک، هر یک از زن و مرد وظایفی را بر عهده دارند. اما انجام برخی کارها مثل پخت و پز، شیر دادن بچه، تمیز کردن خانه و ... بر خلاف تصور عموم، وظیفه ی زن نیست.
در واقع زن می تواند بهای خدماتی را که در خانه ی شوهر انجام می دهد از او بگیرد. این بها اجرت المثل نامیده می شود.
بهتر است در همین ابتدای بحث تکلیف وظایف زن را روشن کنیم و ببینیم برای چه کارهایی می توان اجرت المثل خواست.
در قانون مدنی برای زن و مرد وظایفی در نظر گرفته شده، از جمله حسن معاشرت، معاضدت و وفاداری.
همچنین زن مکلف به تمکن عام و خاص از شوهر است. منظور از تمکن عام ان است که زن در حدود عرف و قانون از شوهر خود اطاعت کند و ریاست او را بر خانواده بپذیرد. منظور از تمکن خاص هم این است که زن رابطه ی جنسی با شوهر را به طور متعارف بپذیرد مگر اینکه مانع موجهی داشته باشد.
در هیچ کجای قانون زن موظف به انجام کارهای خانه نشده است. بنابراین اگر زنی کارها خانه مثل رفت و روب، آشپزی و ... را انجام می دهد، با شرایطی که خواهم گفت می تواند از شوهر اجرت المثل بگیرد.
با توجه به تبصره ماده ی 336 قانون مدنی، به زن با شرایط زیر در مقابل کارهای خانه، اجرت المثل تعلق می گیرد:
این طور نیست که مبلغ و میزان مشخصی برای اجرت المثل وجود داشته باشد. در واقع مبلغ اجرت المثل معین نشده است. علت آن است که میزان و نوع کارهایی که یک زن در خانه ی شوهرش انجام می دهد، با زنی دیگر متفاوت است.
برای تعیین میزان اجرت المثل، موضوع به کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می شود. کارشناس با در نظر گرفتن برخی عوامل، مبلغ اجرت المثلی را که شوهر باید بپردازد، تعیین می کند.
در ادامه عوامل موثر در نظر کارشناس را یک به یک بررسی می کنیم.
کارشناس رسمی دادگستری، در تعیین اجرت المثل عوامل زیر را در نظر می گیرد:
1- میزان تحصیلات زن:
میزان تحصیلات زن، تا حد زیادی بر نظر کارشناس اثر می گذارد. هر چه میزان تحصیلات زن بیشتر باشد، اجرت المثل بیشتری هم برای او در نظر گرفته می شود.
2- شاغل بودن یا نبودن:
اینکه زن در بیرون از خانه مشغول کار و فعالیت باشد یا خیر نیز بر میزان اجرت المثل اثر گذار است. به زنان شاغل اجرت المثل کمتر تعلق می گیرد. علت این امر آن است که زنان شاغل زمان کمتری را در خانه می گذرانند و ساعات کمتری را به کار خانه می پردازد. بنابراین اجرت المثل زنان خانه دار بیشتر است.
3- سال های زندگی مشترک:
هر چه سالهای زندگ مشترک بیشتر باشد، اجرت المثل بیشتری برای زن تعیین می شود. چرا که مدت بیشتری به امور خانه پرداخته است.
4- تعداد فرزندان:
تعداد فرزندان نیز در میزان اجرت المثل اثر می گذارد. زیرا هر چه تعداد فرزندان بیشتر باشد درگیری و کارهای مادر هم بیشتر می شود.
5- شان اجتماعی زن:
برای زنی که شان اجتماع بالاتری دارد، اجرت المثل بشتری هم تعیین می شود. در واقع زنی که در خانواده ای ثروتمند رشد کرده یا به لحاظ شغلی مرتبه ی بالاتر دارد، اجرت المثل بشتر هم می گیرد.
اجرت المثل زن خانه دار:
زن خانه دار در صورتی که شرایط لازم را داشته باشد، می تواند بابت کارهای خانه از شوهرش اجرت المثل بگیرد. همان طور که قبلا هم اشاره کردم، اجرت المثلی که به زن خانه دار تعلق می گیرد، از زنان شاغل بشتر است.
چرا که یک زن خانه دار ساعات بیشتر را در خانه گذرانده و زمان بیشتر را به کارها خانه اختصاص می دهد.
اجرت المثل زنان شاغل:
برخی تصور می کنند که به زنان شاغل اجرت المثل تعلق نمی گیرد. در حالی که این تصور اشتباه است. زنان شاغل هم اگر کارهای خانه را به خواست شوهر انجام دهند و قصد انجام رایگان کارها را نداشته باشند، با وجود سایر شرایط می توانند اجرت المثل مطالبه کنند.
البته اجرت المثلی که به زنان شاغل تعلق می گیرد، از زنان خانه دار کمتر است.
همان طور که گفتم، اجرت المثل از حقوق مالی زن است. معمولا زنان در هنگام طلاق این حق را هم مطالبه می کنند.
این گونه نیست که اگر زن دادخواست طلاق بدهد، مجبور باشد اجرت المثل خود را ببخشد. اما در رویه معمولا زمانی که زن خواهان طلاق است یا طلاق توافقی است، حاضر می شود این حق خود را در قبال طلاق ببخشد.
زمانی که مرد خواهان طلاق باشد، باید تکلیف کلیه حقوق مالی زن را مشخص کند. یکی از این حقوق مالی اجرت المثل است.
بنابراین مردی که می خواهد زن خود را طلاق بدهد باید اجرت المثل زن را مثل باقی حقوق مالی او بپردازد.
جهت دریافت مشاوره حقوقی در خصوص موضوع اجرت المثل با شماره ی 09129587186 تماس بگیرید.
