مالیات بر ارث

مالیات بر ارث

بعد از فوت شخص معمولا اموالی از او باقی می ماند که ورثه ی او برای آن که بتوانند در این اموال دخل و تصرف کنند، باید مالیات این اموال را بپردازند.

بنابراین ورثه مکلفند به اداره ی مالیات مراجعه نمایند و مالیات بر ارث بپردازند.

در ادامه در این خصوص به طور کامل توضیح می دهم. با من، مهشید خلیلی، همراه باشید.

مالیات بر ارث چیست؟

بعد از فوت فرد اموال منقول و غیرمنقول به جا مانده از او بین وراث تقسیم می‌شود. این وراث با توجه به میزان سهم خود از اموال و همچنین نسبت خویشاوندی که با فرد متوفی دارند، باید مالیات بر ارث را پرداخت کنند. در واقع مالیات بر ارث نوعی از مالیات مستقیم محسوب می‌شود که بر دارایی به جا مانده از افراد وضع می‌شود.

در صورت عدم پرداخت این نوع مالیات، وراث نمی‌توانند در ترکه دخل و تصرفی داشته باشند. مثلا نمی‌توانند اموال را بفروشند.

در حوزه ی ارث وجود دو نوع مالیات وجود دارد:

1. مالیات بر ترکه متوفی: مالیاتی است که به دارایی های متوفی تعلق می گیرد، خواه آن دارایی به ارث برسد یا نرسد. مانند زمانی که شخصی هیچ وارثی ندارد، یا وراث او ترکه را قبول نکرده اند.

2. مالیات بر ارث : مالیاتی است که وراث به هنگام دریافت سهم خود از ترکه باید بپردازند. پس هر یک از وراث باید بخشی از سهم خود را به عنوان مالیات به دولت بپردازد.

در واقع به اموال متوفی دو نوع مالیات تعلق می گیرد، هم مالیات بر ترکه و هم مالیات بر ارث. اما در ایران به دریافت مالیات بر ارث بسنده می شود. البته در شرایط خاصی مانند مواردی که متوفی وارثی ندارد مالیات بر ترکه دریافت خواهد شد.

چه اموالی مشمول مالیات بر ارث هستند؟

با توجه به ماده 17 قانون مالیات های مستقیم، اموال زیر مشمول مالیات بر ارث هستند:

1- سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق و سودهای متعلق به آنها

2- سهام و سهم الشرکه و حق تقدم آنها

3- سود سهام و سهم الشرکه

4- حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی

5- انواع وسایل نقلیه موتوری، زمینی، دریایی و هوایی

6- املاک و حق واگذاری آنها

چه کسانی باید مالیات بر ارث را بپردازند؟

مسئول پرداخت مالیات بر ارث، چه کسانی هستند؟

همان گونه که قبلا بیان کردم، ورثه ی متوفی باید مالیات بر ارث را بپردازند.

ورثه ی متوفی چه کسانی هستند؟

مطابق قانون مدنی، افراد از دو جهت ممکن است از دیگری ارث ببرند:

1. نسب: منظور وجود رابطه ی خویشاوندی بین متوفی و شخصی است که از او ارث می برد. یعنی افرادی که بین آنها و متوفی قرابت و خویشاوندی وجود دارد.

2. سبب: منظور این است بین فرد و متوفی به سبب ازدواج پیوند و خویشاوندی ایجاد شده است.

پس افراد ممکن است به خاطر خویشاوندی نسبی یا سببی که با متوفی دارند از او ارث ببرند. البته در صورتی که مانعی برای ارث بردن آنها وجود نداشته باشد.

این ورثه در سه طبقه تقسیم بندی می شوند که در ادامه به آن می پردازیم.

طبقات وراث در مالیات بر ارث:

ورثه متوفی به سه دسته ی زیر تقسیم می شوند:

1- طبقه اول: پدر و مادر و اولاد، اولادِ اولاد یا به بیان ساده: پدر و مادر، فرزند، نوه، نتیجه و …

2- طبقه دوم: اجداد، برادر و خواهر و اولاد آنها یا به بیان ساده: پدر بزرگ و مادر بزرگ، برادر و خواهر متوفی و خواهر زاده ها و برادر زاده ها

3- طبقه سوم: اعمام، عمات، اخوال، خالات و اولاد آنها به بیان ساده عموها، عمه ها، دایی ها و خاله های متوفی و فرزندان آنها

طبقات در طول هم هستند یعنی طبقه ی اول برای ارث بردن، بر طبقات بعدی اولویت دارد. حال اگر در طبقه ی اول وارثی نبود، به سراغ طبقه ی دوم می رویم. اگر در طبقه ی دوم وارثی باشد، نوبت به طبقه ی سوم نمی رسد. اما اگر در طبقه ی دوم وارثی نباشد، به سراغ طبقه ی سوم می رویم.

نرخ مالیات بر ارث:

نرخ مالیات بر ارث بر مبنای نوع مال دریافتی و طبقه ی وارث متفاوت است. به این صورت که هر چه نسبت وارث با متوفی دورتر می شود، مالیات بر ارث نیز بیشتر می شود. بنابراین وراث طبقات دوم و سوم، نسبت به وراث طبقه ی اول باید مالیات بیشتری بپردازند. به علاوه وراث طبقه ی سوم، نسبت به وراث طبقه ی دوم باید مالیات بیشتری بدهند.

نرخ مالیات برای وراث طبقه ی دوم دو برابر و برای وراث طبقه ی سوم، سه برابرنرخ تعیین شده برای وراث طبقه ی اول است.

در ادامه با توجه به نوع اموال نرخ مالیات بر ارث برای هر طبقه را بررسی می کنیم:

مالیات بر ارث املاک، مغازه ها، ملک مسکونی و ... و حق واگذاری :

مالیات بر ارث املاک، از قبیل منازل مسکونی، مغازه ها و …:

· برای وراث طبقه ی اول 7.5 درصد؛

· برای وراث طبقه ی دوم 15 درصد

· و برای وراث طبقه ی سوم 30 درصد ارزش معاملاتی ملک در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث خواهد بود.

مالیات بر ارث حق واگذاری نیز:

· برای وراث طبقه ی اول 3 درصد؛

· برای وراث طبقه ی دوم 6 درصد

· و برای وراث طبقه ی سوم 12 درصد ارزش روز حق واگذاری در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث خواهد بود.

لازم به ذکر است در خصوص املاک مسکونی برای قیمت گذاری از جدول منطقه ای استفاده می شود که قیمت آن به مراتب کمتر از قیمت واقعی املاک است.

در خصوص املاک تجاری قیمت گذاری از طریق کارشناسی انجام می شود.

مالیات بر ارث خودرو و وسایل نقلیه موتوری زمینی، دریایی و هوایی:

مالیات بر ارث خودرو، وسایل نقلیه موتوری زمینی، دریایی و هوایی:

· برای وراث طبقه ی اول 2 درصد؛

· برای وراث طبقه ی دوم 4 درصد

· و برای وراث طبقه ی سوم 6 درصد بهای اعلامی توسط سازمان امور مالیاتی کشور در تاریخ ثبت انتقال به نام وراث است.

مالیات بر ارث سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار:

مالیات بر ارث سپرده های بانکی، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار و سودهای متعلق به آنها و همچنین سود سهام و سهم الشرکه تا تاریخ ثبت انتقال به نام وراث و یا پرداخت و تحویل به آنها:

· برای وراث طبقه ی اول 3 درصد؛

· برای وراث طبقه ی دوم 6 درصد؛

· و برای وراث طبقه ی سوم 12 درصد است.

مالیات بر ارث سهام، سهم الشرکه و حق تقدم آنها:

در خصوص این اموال، با توجه به مواد 143 و 143 مکرر، باید بین سهام و سهم الشرکه ی غیر بورسی و سهام و سهم الشرکه بورسی باید تفکیک قایل شویم.

مالیات بر ارث سهام و سهم الشرکه ی غیر بورسی و حق تقدم آن ها:

· برای وراث طبقه ی اول، 6 درصد ارزش اسمی؛

· برای وراث طبقه ی دوم 12 درصد ارزش اسمی؛

· برای وراث طبقه ی سوم 24 درصد ارزش اسمی است.

مالیات بر ارث سهام و سهم الشرکه ی بورسی و حق تقدم آن ها:

· برای وراث طبقه ی اول، 0.75 درصد ارزش فروش سهام؛

· برای وراث طبقه ی دوم 1.5 درصد ارزش فروش سهام؛

· و برای وراث طبقه ی سوم 3 درصد ارزش فروش سهام است.

مالیات بر ارث حق الامتیاز، سایر اموال و حقوق مالی:

مالیات بر ارث حق الامتیاز و سایر اموال و حقوق مالی:

· برای وراث طبقه ی اول، 10 درصد؛

· وراث برای وراث طبقه ی دوم 20 درصد؛

· و برای وراث طبقه ی سوم 40 درصد ارزش روز در تاریخ تحویل یا ثبت انتقال به نام خواهد بود.

چه اموالی معاف از مالیات بر ارث هستند؟

با توجه به ماده ی 24 قانون اصلاح قانون مالیات های مستقیم، اموال زیر از مالیات بر ارث معاف هستند:

• وجوه بازنشستگی و وظیفه و پس انداز خدمت و مزایای پایان خدمت
• مطالبات مربوط به خسارت اخراج، بازخرید خدمت و مرخصی استحقاقی استفاده نشده
• بیمه های اجتماعی و نیز وجوه پرداختی توسط بیمه یا بیمه گزار یا کارفرما از قبیل بیمه های عمر و زندگی
• خسارت فوت و دیه
• اثاث البیت محل سکونت متوفی
• اموالی که برای وزارتخانه ها یا موسسات دولتی، شهرداری ها و دستگاه هایی که بودجه ی آن ها به وسیله دولت تامین می شود، مورد وقف، نذر یا حبس واقع گردد؛ به شرط تائید سازمان ها و موسسات مذکور

نحوه ی محاسبه ی ارزش اموال متوفی:

ارزش دارایی‌های متوفی با توجه به قیمت روز آنها محاسبه می‌شود. بنابراین زمان فوت متوفی ملاک نیست.

در قانون قدیم، مالیات بر ارث، پس از اظهار کلیه اموال متوفی در اظهارنامه مربوطه، برای همه اموال و به صورت یک جا محاسبه می‌شد. در نتیجه ورثه مجبور بودند برای انتقال اموال به خود، اغلب هزینه قابل توجهی را به عنوان مالیات بر ارث بپردازند.

در حالی در قانون جدید، الزامی برای تعیین تکلیف تمام دارایی‌ها به صورت یک جا وجود ندارد. در نتیجه وراث می‌توانند تنها بخشی از اموال را در زمان‌های مشخص به خود منتقل نمایند و تعیین تکلیف سایر دارایی‌ها را به زمان دیگری موکول کنند.

مدارک مورد نیاز برای تشکیل پرونده مالیات بر ارث:

برای تشکیل پرونده ی مالیات بر ارث، به مدارک زیر نیاز دارید:

1. اصل یا کپی برابر اصل شده گواهی حصر وراثت

2. اصل و فتوکپی تمام صفحات شناسنامه متوفی

3. اصل و کپی کارت ملی متوفی

4. اصل و فتوکپی گواهی فوت

5. اصل و کپی صفحه ی اول شناسنامه ی همه ی ورثه (اگر شناسنامه فرد توضیحات داشته باشد، ارائه ی کپی صفحه ی توضیحات هم لازم است.)

6. اصل و کپی کارت ملی تمام ورثه (اگر کارت ملی هر یک از ورثه موقت باشدف ارائه ی کد پستی الزامی است.)

7. سند مالکیت یا اجاره نامه یا فیش آب و برق برای احراز محل سکونت متوفی

8. اصل و فتوکپی وکالتنامه ی وکیل و کارت ملی او (در صورت داشتن وکیل)

9. اسناد مالکیت متوفی

مراحل مالیات بر ارث:

در این قسمت قدم به قدم تا پرداخت مالیات بر ارث پیش می رویم:

1. در خصوص افرادی که پس از سال 1395 فوت کرده اند، اولین قدم دریافت گواهی انحصار وراثت است. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص دریافت این گواهی اینجا کلیک کنید.

2. مراجعه به اداره ی مالیات آخرین محل سکونت متوفی.

3. تشکیل پرونده مالیات بر ارث.

4. ارائه ی اظهارنامه ی مالیاتی.

5. بررسی مدارک و تعیین مبلغ مالیات.

6. پرداخت مبلغ تعیین شده و دریافت گواهی مالیات بر ارث.

نمونه اظهارنامه مالیاتی:

اظهارنامه مالیات برارث فرم مخصوص سازمان امور مالیاتی است که ورثه باید در آن کلیه اموال باقی مانده از متوفی را شرح دهند. در این اظهارنامه باید بدهی‌های متوفی و ارزش کلیه اموال و دارایی‌های متوفی در تاریخ فوت، بیان شود.

طبق قانون جدید وراث از تاریخ فوت به مدت یک سال فرصت دارند تا اظهارنامه مالیات بر ارث را به اداره امور مالیاتی تسلیم نمایند. در صورتی که ورثه در مهلت تعیین شده اقدام نکنند، مشمول جریمه نمی شوند. اما هزینه‌های کفن و دفن و همچنین بدهی‌های متوفی از شمول معافیت خارج خواهد شد.

در صورتی که متوفی قبل از سال 1395 فوت کرده باشد، عدم تسلیم اظهارنامه ظرف 6 ماه از تاریخ فوت، مشمول جریمه‌ای معادل 10% مالیات متعلقه خواهد بود.

اقدامات اداره مالیات پس از رسیدگی به اظهارنامه:

اداره ی مالیات پس از رسیدگی به اظهارنامه به شرح زیر اقدام می کند:

• اگر ارزش روز کلیه ترکه ی متوفی، کمتر از هزینه ی کفن و دفن، دیون و واجبات مالی وی باشد، دارایی های متوفی مشمول مالیات نمی شود.
• اگر ارزش روز ترکه ی متوفی، از هزینه ی کفن و دفن او و دیون و واجبات مالی وی بیشتر باشد، در این صورت هزینه های فوق از اموال او کسر شده و به باقی مانده ی آن مالیات تعلق می گیرد. پس از پرداخت مالیات به وراث گواهی مالیاتی داده می شود.

گواهینامه پرداخت مالیات بر ارث:

پس از پرداخت مالیات بر ارث توسط ورثه، اداره ی مالیات یک گواهی به آن ها می دهد.

این گواهی که نشان دهنده ی پرداخت مالیات از سوی ورثه است، گواهینامه مالیات بر ارث نام دارد.

فرار از مالیات بر ارث:

پرداخت نکردن مالیات بر ارث برای ورثه عواقبی دارد . از جمله مهم ترین آنها این است که ورثه نمی توانند اموال متوفی را به خود منتقل کنند. تا زمانی که ورثه مالیات بر ارث را پرداخت نکنند، نمی‌توانند صاحب دارایی متوفی شوند.