همه می‌دونیم که اینترنت و یوتیوب و آهنگ برای تمرین زبان عالی اند و فلانی «فقط با فیلم دیدن زبانش فول شد.» اما خیلی‌ها رو می‌بینم که خیلی بلد نیستند از این منابع به چه روشی استفاده کنند و یا عملا وقتشون رو توش تلف می‌کنند یا به روشی استفاده‌اشون می‌کنند که خیلی کارآمد نیست و درنهایت چیزی به زبانشون اضافه نمی‌شه.
اینجا می‌خوام روش‌های کاربردی برای بهبود سطح زبان رو از ده منبع مختلف بهتون پیشنهاد کنم.
۱. در طول مدتی که زبان می‌خوندم و درس می‌دادم اینا راه‌هایی بودند که از بقیه یاد گرفتم و خودم یا با شاگردام امتحان کردیم و جواب داده. ادعایی در موردشون ندارم و صرفا پیشنهادات منه.
۲. منظور از زبان طبیعتاً فقط انگلیسی نیست. هرچند منابعی که من می‌شناسم و معرفی می‌کنم انگلیسی و آلمانی اند ولی روش، روشه و روی هر زبانی جواب می‌ده.
۳. اگر سطحتون در زبانیBasic/A1 یا elementary/ A2 یا اوایل pre-intermediate هست این مطلب برای شما نیست:)
درواقع اگر اوایل یادگیری زبانی هستید وقتتون رو با خودآموزی و اپ و یوتوب تلف نکنید. کلاس برای شما بسیار کارآمدتره.
خودآموزی به نظر من از اواخر pre-intermediate/ B1 روش درست‌تریه.
۴. توی این سطح تمرکز شما کم‌کم از آموزش و دریافت باید بره روی تمرین و مهارت. به عبارتی از vocab و grammar روی چهار مهارت (نوشتن، خواندن، حرف زدن، گوش کردن). شما الان به قدر کافی آموختید و وقتشه ازش استفاده کنید. شاید بگید هنوز گرامر فلان جمله‌ی شرطی نخوندم، هنوز خیلی لغت کم بلدم. ولی بقیه‌ش رو تو راه تمرین به صورت ضمنی می‌گیرید. نگران نباشید.
(اگر هنوز تو این سطح کلاس می‌رید خیلی هم خوبه. کلاس همچنان کارآمده برای شما. ولی این تمرین ها کنار کلاس حیاتیه وگرنه می‌شید از این شاگردا که سوادشون تو دفترشونه و درواقعیت هیچ استفاده‌ای از زبانشون نمی‌تونند بکنند.)
۵. اینجا روش‌ها رو به تفکیک منابع می‌نویسم. بعدا ایشالا یک مطلب هم به تفکیک چهار مهارت بهش اضافه می‌کنم.
۶. اولین توصیه‌ی من اینه که تو اینترنت از منابع آموزشی دوری کنید. پیج‌هایی که لغت یاد میدن، معلم زبان‌هایی که تو صفحه‌شون تدریس می‌کنند،... نمی‌گم بی‌استفاده اند. ولی شما به قدر کافی کلاس رفتید (شاید هنوزم می‌رید)، کلی کتاب زبان نخونده تو خونه دارید، به حد کافی آموزش دریافت کردید. وقتشه از دانشتون در دنیای انگلیسی‌زبان استفاده کنید. الان می‌گم چه جوری.
۷. مطالب رو به ترتیب اولویت نمی‌نویسم. اولویت کاملا شخصیه و به شما بستگی داره. درواقع شما باید این لیست رو بخونید و ببینید کدومش برای شما جالب‌تره. اون میشه اولویت شما. اگر زیاد اهل فیلم دیدن نیستید به حرف بقیه گوش نکنید و به زور ننشینید پای فیلم که زبانتونو خوب کنید. اگه از خبر خوندن متنفرید تمرین با اخبارو کنار بذارید. شما در زندگی خودتون وقتتون رو چه طور می‌گذرونید؟ اون فعالیت در لیست زیر میشه اولویت شما.
یادتون باشه تمرینی جواب می‌ده که شما *مستمر* و *مداوم* انجامش بدید. دوبار مثل مشق مدرسه با درد و رنج انجام بدید و دفعه سوم رها کنید فایده نداره. پس توی لیست بگردید دنبال اونایی که براتون جالب‌تره و همین الان هم توش وقت می‌گذرونید.
زیرنویس فارسی رو کلا فراموش کنید:) اگر فیلمی رو انتخاب کنید که قبلاً دیدید و داستانشو می‌دونید کارِتون راحت‌تر خواهد بود. فیلمی رو انتخاب کنید که دوستش دارید و از دوباره و سه باره دیدنش خسته نمی‌شید. با زیرنویس انگلیسی بازی کنید. اول بدون زیرنویس تماشا کنید و ببینید چقدر متوجه می‌شید. دفعه‌ی بعد با زیرنویس امتحان کنید. برعکسش هم خوبه: اول با و بعد بدون زیرنویس. حتما کاغذ و قلم کنارتون باشه. هشیار فیلم ببینید و کلمات و عباراتی که براتون جالبه رو یادداشت کنید. یادتون باشه «تک‌تک» کلمات جدید رو نمی‌خوایم، فقط جالباشو. پس فیلم دیدن و به خودتون زهرمار نکنید.
زیرنویس فارسی رو کلا کنار بگذارید. احتمالا حوصله ندارید یه اپیزود رو چندباره ببینید و دوست دارید اپیزود جدید رو بعدش ببینید. اشکالی نداره. یا بدون زیرنویس، یا اگر فک میکنید سخته با زیرنویس انگلیسی ببینید. کاغذ و قلم همراهتون باشه و کلمات و عبارات جالب رو یادداشت کنید. همین.
تک کلمه ننویسید بلکه کلمه رو تو جمله بنویسید که کانتکست یادتون بمونه. به موقعیت‌های اجتماعی دقت کنید. برای تسلیت گفتن چی می‌گن؟ در جواب تشکر چی می‌گن؟ فیلم دیدن و به خودتون زهرمار نکنید و فقط از بعضی عبارات نوت بردارید. معنیش رو اگر دوست دارید فارسی بنویسید مشکلی نداره.
پادکست ابزار خیلی خوبی برای تمرین گوش کردنه چون توش صدا با کیفیته و کلمات واضح ادا می‌شن و فهمیدنش از فیلم راحت‌تره. اگر تو وقت‌های بی‌کاری و رانندگی همین طوری پادکست انگلیسی پلی کنید و به محتوا گوش بدید هم واقعا به تنهایی به لیسنینگ‌تون کمک شگرفی می‌کنه. پادکست‌هایی مثل Moth یا Modern Love که حالت قصه‌گونه دارند و توشون آدم‌های مختلفی حرف می‌زنند عالی اند.
من اینجا چندتا راه دیگه رو هم می‌گم برای پادکستایی که متنشون در دسترسه مثلا 6min English از BBC learning English:
۱. ا Transcribe: یعنی پیاده‌سازی متن. واقعا هرچی از زیبایی این روش بگم کم گفتم. معجزه می‌کنه. وقت و حوصله می‌خواد فقط.
پادکستو یکی دو بار کاملا گوش بدید تا کلیتش دستتون بیاد. بعد تکه تکه پاز کنید و متنش رو بنویسید. هرجایی رو که متوجه نشدید بزنید عقب و دوباره گوش بدید و در نهایت اگر نفهمیدید اون قسمت متنو خالی بگذارید. هرچند باری که دوست دارید پاز کنید، عقب بزنید یا دوباره گوش بدید. وقتی تموم شد متنتونو با متن اصلی چک کنید و کامل اصلاحش کنید. حالا یه بار دیگه پادکستو گوش بدید و متنتونو از رو بخونید.
۲. پادکستو دو سه بار گوش بدید تا کمابیش متوجه موضوع بشید. بعد یک بار هم متن رو جلوتون بگذارید و گوش کنید. کلمات ناآشنا رو می‌تونید تو دیکشنری چک کنید. وقتی متن اپیزودو کاملا متوجه شدید، به عنوان خلاصه‌نویسی چند کلمه و عبارت (و نه جمله!) ازش نوت بردارید. بعد متنو کنار بگذارید و با کمک نوت‌هاتون برای کسی یا خودتون (با ضبط) تعریفش کنید. دو سه بار تکرار کنید و هردفعه سعی کنید اشتباهات دفعه‌ی قبل رو اصلاح کنید. این تمرین رو در ادامه‌ی transcribe هم می‌تونید انجام بدید که نور علی نور بشه.
۳. ا Shadowing: این تمرین مخصوص تصحیح تلفظ و لحن، و پیشرفت در اسپیکینگه. پادکست رو پلی کنید و هر چند ثانیه یک بار پاز کنید و آنچه که شنیدید رو *عینا* تکرار کنید. با همون سرعت، با همون لحن، عین طوطی.شما سایه به سایه هرچه می‌شنوید رو تکرار میکنید. (اینجا ببینید دقیقا منظورم چیه.) این تمرین رو فقط با نیتیو اسپیکر ها انجام بدید. معجزه می‌کنه.
یوتیوب دریای محتواست. هر محتوایی، هرر محتوایی روش ببینید برد کردید. از هندی‌ها و کلا خارجی‌ها فرار نکنید چون گوش شما باید به فهمیدن همه‌ی لهجه‌ها عادت کنه. من کانال‌هایی مثل Ted Ed، the School of Life، Ted talks رو برای تمارین زیر ترجیح می‌دم؛ ویدیوهایی که کسی توی ۵-۱۰ دقیقه یک موضوع رو توضیح می‌ده:
۱. ا Transcribe: عین پادکست. بدون زیرنویس گوش بدید، پاز کنید و بنویسید. بعد با زیرنویس چک کنید. حواستون باشه خیلی از ویدیوها زیرنویسشون اتوماتیکه یعنی بعضا غلط هم توش داره. اما در مجموع قابل استفاده ست.
۲. ا Shadowing: عین پادکست. این تمرینو فقط با نیتیو اسپیکرها انجام بدید. بهترین تمرین برای تلفظ و اسپیکینگ.
اگر آشپزی و شیرینی‌پزی یکی از تفریحاتتونه که براش وقت منظم می‌گذارید حتما ازش برای تمرین زبان کمک بگیرید. راحت‌ترین ابزار یوتیوبه چون توش می‌بینید طرف چی کار داره می‌کنه و این طوری خیلی از فعل‌ها و اسم موادغذایی رو خودبه‌خود یاد می‌گیرید. ویدیوهای آشپزی انقد از نظر بصری جذاب اند که واقعا برای وقت تلف کردن هم گزینه خوبی اند.
۱. دو سه بار ویدیو رو بدون زیرنویس ببینید و سعی کنید از رسپی یادداشت بردارید. هدف شما فهمیدن تک تک کلمات نیست بلکه فهمیدن چگونگی دستور پخته. بعد با زیرنویس انگلیسی ببینید و قسمت‌هایی که نفهمیدید رو پر کنید. اگر چندتا کلمه رو از دیکشنری چک کنید هم اشکالی نداره.
۲. مثل هر ویدیوی دیگه‌ای، transcribe اش کنید.
خیلی‌ها رو می‌بینم که فودبلاگرا، بلاگرای سفربرو و بلاگرایی که از بچه‌هاشون می‌نویسند و هزارتا بلاگر دیگه رو دنبال می‌کنند. خب همین بلاگرا ورژن خارجیشون هم تو اینترنت ریخته. تو همون اینستا دنبالشون کنید، کپشناشونو بخونید، کامنتاشونو بخونید ببینید آدما چه طوری با چه کلمات و اصطلاحاتی بهشون عکس العمل مثبت یا منفی نشون میدن.
یوتیوب هم پررر بلاگره. از سفر، غذا، بازی و شوخی با دوستاشون، از آموزش میکاپ و مدل مو و کاردستی و مخصوصا از زندگی شخصی شون ویدیو می‌ذارن و مدااااام حرف می‌زنند. یه خرده بگردید پیداشون میکنید و واقعا لازم نیست کار خاصی بکنید فقط گوش بدید به حرف زدنشون. به نظر من لازم نیست حتما نیتیو اسپیکر باشند. به لهجه های مختلف گوش بدید. اگر کاغذ و قلم هم داشته باشید عالیه.
موسیقی خیلی گستره‌اش وسیعه و فهمیدن بعضی ژانرا واقعا راحت نیست. بهترین آهنگ‌ها accoustic ها هستند که با موسیقی خیلی کمی ضبط شده‌اند و صدای خواننده توش واضح‌تره. (مثل این)
۱. ا Transcribe: چندین و چند بار گوش بدید، پاز کنید و متن آهنگ رو پیاده کنید. بعد با lyrics اصلی آهنگ تو اینترنت مقایسه کنید. متنتون رو کامل و تصحیح کنید و باز چندبار گوش بدید.
۲. اگر از آهنگه خوشتون میاد حفظش کنید. این کار کلمات و عبارات صحیح رو درسته می‌فرسته تو مغزتون.
۳. تو اپ‌هایی مثل learn languages with music و Musixmatch می‌تونید با خیلی از آهنگا تمرین کنید. آهنگ رو پخش می‌کنه و لیریکس رو با جاهای خالی نشون می‌ده که شما باید پرش کنید.
اگه از ارتباط و گفتگو با یک نفر از یک فرهنگ دیگه لذت می‌برید این روش به دردتون می‌خوره. اپ‌هایی مثل tandem و speaky و italki برای چت کردن با یک خارجی بد نیستند. من شخصا slowly رو پیشنهاد می‌کنم که یک ذره متفاوته.
توی slowly شما چت نمی‌کنید بلکه نامه می‌نویسید. درنتیجه به جای جمله‌های پراکنده و ناقص می‌تونید یک متن کامل با جمله‌های کامل بنویسید. در ضمن وقت دارید که فکر کنید و نوشته‌تون رو قبل از فرستادن ویرایش کنید و ارتباط در لحظه نیست. به اضافه‌ی این که این طوری واقعا ارتباط خیلی کامل‌تر و عمیق‌تری شکل می‌گیره. اپ خیلی قشنگیه و واقعا پشیمون نمی‌شید.
یه کتاب داستان با نثر ساده انتخاب کنید. تو انگلیسی Alice Munro و John Green خوب اند مثلا. اگر کتابی باشه که قبلاً فارسیشو خوندید یا فیلمشو دیدید خیلی کمکه. آروم آروم روزی یه صفحه شروع کنید به خوندن. شما قراره داستان رو دنبال کنید پس معنی تک تک کلمات رو لازم ندارید. ولی اگر معنی بعضی کلمات رو درآوردید و همونجا نوشتید هم خوبه. ولی یادتون باشه درگیر کلمه‌ها نشید. اگر همون یک صفحه رو برای کسی یا خودتون (با ضبط) تعریف کنید عالیه. با کلمات خودتون شرح ماوقع بدید.
من از newsinlevels.com برای انگلیسی و Top-thema mit Vokabeln از DW Deutschlernen برای آلمانی استفاده می‌کنم.
۱. یک دور متن خبر رو بخونید. چند تا کلمه‌ی سخت متن در انتهای اون معنی شده. از اونها هم کمک بگیرید. وقتی مطمئن شدید معنی خبر رو کاملا فهمیدید، در حد چند کلمه (و نه جمله!) ازش نوت بردارید. بعد متن خبر رو ببندید، به نوت‌هاتون نگاه کنید و خبر رو دوباره تعریف کنید. صداتون رو ضبط کنید و گوش بدید. دو سه بار حتما تکرار کنید. تو بار سوم می‌بینید چقدر بهتر صحبت کردید.
۲. متن خبر رو چندین بار گوش بدید. چه قدر متوجه شدید؟ ازش نوت بردارید. بعد متن خبر رو بخونید و همزمان گوش بدید. کجاهارو متوجه نشده بودید؟ حالا که کامل متوجه شدید متن رو ببندید و تعریفش کنید. تمرین ترکیب لیسنینگ و اسپیکینگ.
۳. ا Transcribe: این هم عین پادکست.
اگر سوالی یا تجربه‌ای دارید حتما بنویسید:)
