در فیلم «ژان دیلمان» که بهترین فیلم تاریخ سینما در آخرین نظرسنجی سایت اند ساند در سال ۲۰۲۲ شناخته شده ، زن پروتاگونیست داستان در یک صحنه ای در زمانی حدودا پانزده دقیقه، یک کار خانگی متداول که پوست کندن سیب زمینی است را در کسل آور ترین حالت ممکن پیش روی شما می گذارد. کارگردان عقیده دارد همه اینها ایجاد فضایی است برای نمایش حرکات روزانه یک زن. واقعیت اینجاست که این صحنه به ظاهر تهی، بی نظیر است و ساده تر و همه فهم تر از این نمیتوان تصویری از کار خانگی تکراری بی حاصل را به نمایش گذاشت. آنقدری با این صحنه هر زنی میتواند زار بزند و مویه کند که هر بار پوست کندن سیب زمینی برایش بدل شود به کوهی پیاز.
رابطه زن و کار خانه از آن رابطه های متلاطمی است که نه افتخاری در آن نصیبت میشود و نه آخر سر جیره و مواجب و حقوق و مزایایی از آن درمیاید. نه پای مدال افتخاری در کار هست و نه افزایش رتبه و ارتقای شغلی تا چه برسد به بیمه و بازنشستگی. نهایت این است که میگویند فلانی عجب دست پختی دارد و جوری پلو و چلو را درمیاورد که هوش از سرت میپرد. اصلا فکرش را هم نکن که از آن مشاغلی باشد که فمینیست ها به عنوان سقف شیشه ای (glass ceiling) از آن بحث میکنند، لامصب جوری است که خود آشپزخانه و کف و سقف و دیوارهایش همه زیستن در اندرونی شیشه ایست.
حالا درست است که ما زن ها ازین کلاه گشادی که از ابتدای شکل گیری جوامع مدرن بر سرمان رفته و در صف تقسیم کارهای جنسیتی آن قسمت های نه چندان جذاب ناتمام بی نتیجه ش به ما رسیده آگاهیم، ولی گاهی هم خودمان سعی می کنیم این رابطه کثیف بی بهره را تبدیل به عاشقانه ترین رابطه زندگی مان کنیم. هر روز برای یک غذای مصرفی که در چشم بر هم زدنی وارد امحا و احشای داخلی ما وعزیزانمان میشود خودمان را تکه تکه میکنیم و کم مانده به جای بوقلمون به سیخ کشیده شده مجلس، خودمان را کباب کرده بیاوریم وسط سفره پهن و سرو کنیم. ساعت ها وقتمان را میگذرانیم برای اینکه کوفته ها وا نروند و همینطور صاف و سیخ وسط قابلمه کنار هم قد بکشند. دلمه ها را به ظرافت میپیچیم و دل نگران از عاقبت باز شدن آنها که گویی اگر آنطور که میخواهی شوند آن وقت پروانه آشپزخانه ت از اعتبار ساقط شده و تمام شهرتت با دلمه وارفته به رسوایی تاریخی خواهد پیوست. همین خورشت قیمه را ببین. قسم میخورم چه عمرهای که نصف بیشتر در آشپزخانه در آرزوی جا افتادن خورشت قیمه بادمجان به فنا نرفته اند. خودش یه طرف، طلایی شدن بادمجان ها و سیب زمینی ها طرف دیگر. درآوردن مرغوب برنج ها و انواع پلوها که مبادا شفته شوند هم که گره خورده است به هویت زن ایرانی خانه دار. قصه پر غصه فسنجان که جان به لب میاورد را هم که باید قطعا در مجالی دیگر باز کرد.
کاش جای این همه نمایش زن پای این گاز و آن یخچال و قابلمه کسی بود که به ما یاد میداد که تو به کسی بدهکار نیستی، و تمام هویت تو از زن بودن قرار نیست بر مبنای شیوه خانه داری و دستپخت مثال زدنی ت خلاصه شود. لازم نیست این همه وسواس به خرج بدهی تا غذاهای پر زحمت و زمان بر ایرانی را به بهترین شکل در بیاوری. قرار نیست اگر نقشی در خانه به عهده گرفتی در آن بهترین باشی آن هم این نقش پردرسر تمام نشدنی که مدالی هم آخر کار در آن برایت کنار نگذاشته اند.
زن، همه توانایی تو در خلق برنج قد کشیده و به اندازه دم کشیده نیست، هیج اشکالی ندارد اگر کوفته های و دلمه ها در قابلمه ولو میشوند. اگر عطر قرمه سبزی ت تا دم خانه نیامد، باز هم تو ارزشمندی. کوکوها قرار نیست به ضربه آهنگی از کف ماهیتابه جلوی تو کنده شوند تا خوشحال شوی. عجله نکن به اندازه یک عمر وقت داری که دفعه بعدی بهتر در بیاید. وقتش رسیده این رابطه نه چندان عاشقانه ت با آشپزخانه را در آن تجدیدنظر کنی. شاید هم بهتر باشد کمی در آن وقفه ای ایجاد کنی و بهتر در مورد آن فکر کنی.
از این حرف ها گذشته، زعفران دم کرده را به کاسه ماست و برنج اضافه میکنم. سین میگفت برای درآوردن یک ته دیگ خوش رنگ و ترد باید حسابی زیر قابلمه را از قبل داغ کرده باشی. برای لحظاتی تمام وجودم رفته بود پای ته دیگ. باقی برنج رو اضافه میکنم و دمی رو میزارم روش. وسواسم در خلق ته دیگ های زعفرانی بی مانند است و از شما چه پنهان به گوش در و همسایه و دوست آشنا هم رسیده و مراتب افتخار را فراهم کرده است.
بیش باد زن.
