در این مقاله تلاش شده است تمام انواع وامهای رایج در ایران، شرایط دریافت، مدارک لازم، مبلغ، سود، دوره بازپرداخت، مزایا و معایب آنها بهصورت کامل توضیح داده شود. هدف مقاله این است که خواننده در پایان بتواند تشخیص دهد کدام نوع وام مناسب شرایط مالی و هدف شخصی یا شغلی او است.
نظام وامدهی در ایران یکی از مهمترین ابزارهای مالی برای خانهدار شدن، راهاندازی کسبوکار، خرید کالا، درمان، تحصیل، سرمایهگذاری و حتی مدیریت هزینههای روزمره زندگی است. در وضعیتی که قیمتها در بازارهای مختلف رشد قابلتوجهی داشته است، دریافت وام برای بسیاری از مردم ایران به یک ضرورت تبدیل شده است. بانکها و مؤسسات مالی با شرایط و ضوابط متفاوت، انواع گوناگونی از تسهیلات را ارائه میدهند؛ از وامهای قرضالحسنه با سود ۴ درصد گرفته تا وامهای تولید با نرخهای بالاتر.
بهطور کلی وامها در ایران در چند گروه اصلی قرار میگیرند:
وامهای قرضالحسنه (سود ۴ درصد یا کارمزد)
وامهای بانکی معمول با نرخ سود مصوب (۱۸ تا ۲۳ درصد)
وامهای خرید مسکن و ساختوساز
وامهای ازدواج و خانواده
وامهای اشتغالزایی
وامهای سرمایه در گردش و تولید
وامهای خرید خودرو
وام خرید کالا
وامهای آزاد یا وام خصوصی
وامهای بدون ضامن و وامهای مبتنی بر رتبه اعتباری
در ادامه هرکدام بهصورت دقیق توضیح داده میشود.
تعریف و ویژگیها
وام قرضالحسنه در ایران نوعی وام کمهزینه است که اصولاً باید بدون سود به متقاضی پرداخت شود؛ اما بانکها طبق قوانین، کارمزد ۴ درصد دریافت میکنند. این وامها معمولاً برای امور ضروری زندگی پرداخت میشود.
انواع وام قرضالحسنه
وام قرضالحسنه ضروری
وام قرضالحسنه ازدواج
وام قرضالحسنه درمانی
وام قرضالحسنه کمکهزینه زندگی
وام قرضالحسنه کمیته امداد و بهزیستی
مزایا
کارمزد پایین
اقساط سبک
مدت بازپرداخت مناسب
مناسب برای هزینههای ضروری
معایب
نوبتدهی طولانی
نیاز به ضامن رسمی
مبلغ پایین نسبت به نیاز مردم
محدودیت در بانکهایی که کمبود منابع قرضالحسنه دارند
یکی از محبوبترین وامها در ایران است که سالانه مطابق قوانین بودجه تعیین میشود.
شرایط کلی
سن متقاضیان معمولاً باید کمتر از حد مشخص باشد (مثلاً برای مردان زیر ۲۵ سال و برای زنان زیر ۲۳ سال، البته این عدد سالانه تغییر میکند).
ارائه سند ازدواج.
نداشتن سابقه دریافت وام ازدواج.
ضامن رسمی.
مزایا
سود ۴ درصد
بازپرداخت بلندمدت
مبلغ نسبتاً بالا در مقایسه با سایر وامهای قرضالحسنه
مشکلات رایج
صفهای طولانی
عدم همکاری برخی بانکها
سختگیری در ارائه ضامن
بازار مسکن یکی از مهمترین و پیچیدهترین بخشهای وامدهی در ایران است. انواع وامهای مسکن عبارتند از:
۱. وام خرید مسکن بانک مسکن (وام اوراق)
ارائه اوراق تسهیلات مسکن (تسه)
سقف وامها برای افراد مجرد و متأهل متفاوت است
نرخ سود حدود ۲۱ تا ۲۳ درصد
بازپرداخت ۱۲ ساله
دریافت سریع
نیاز نداشتن به سپردهگذاری طولانی
قیمت بالای اوراق
سود نسبتاً زیاد
محدودیت مبلغ در مقایسه با قیمت واقعی مسکن
در سالهای اخیر صندوق یکم کمتر فعال بود و جای خود را به طرحهای دیگر داد، اما حساب پسانداز جوانان همچنان یکی از معتبرترین روشهای دریافت تسهیلات با سود کم (حدود ۹ درصد) است.
۳. وام تعمیرات و بازسازی مسکن
نسبتا آسانتر
امکان دریافت برای واحدهای قدیمی
مبالغ متفاوت بر اساس موقعیت و نوع ملک
برای ساختوساز، تعاونیها و پروژههای بزرگ.
فصل پنجم: وامهای شخصی و مصرفی
این وامها برای نیازهای عمومی استفاده میشوند:
۱. وام مرابحه
رایجترین وام بانکی با سود ۱۸ درصد
برای خرید کالا، تعمیرات، هزینههای مختلف
۲. وام اعتبار خرید
بر اساس گردش حساب و سابقه مشتری
بدون نیاز به ضامن در برخی بانکها
۳. وام خرید کالا از فروشگاهها
مثلاً طرحهای بانک ملت، بانک صادرات، پاسارگاد
با همکاری فروشگاههای لوازم خانگی، موبایل، مبلمان
۴. وام خرید خودرو
سود ۱۸ درصد
اغلب با همکاری خودروسازها
بازپرداخت ۳ تا ۵ ساله
در چند سال اخیر، بسیاری از بانکها طبق دستور بانک مرکزی، وامهای بدون ضامن را برای مشتریانی که:
رتبه اعتباری خوب
سابقه بانکی سالم
گردش مالی مناسب
دارند، فراهم کردهاند.
کاهش سختگیری در ضمانت
سرعت بیشتر در پرداخت
مبلغهای تعیینشده معمولاً کمتر از وامهای با ضامن هستند
فقط برای مشتریان ویژه بانکها
بهمنظور حمایت از کارآفرینان، کسبوکارهای کوچک، روستاییان و مشاغل خانگی ارائه میشود.
انواع
وام مشاغل خانگی
از سوی وزارت کار
مبالغ ۵۰ تا ۳۰۰ میلیون
سود ۴ درصد در مناطق محروم
وام خوداشتغالی کمیته امداد
کارمزد ۴ درصد
اقساط بلند
وام روستایی و عشایری
برای دامداری، کشاورزی، صنایع دستی
وام تبصره ۱۸
ویژه تولید و بنگاههای کوچک
مبالغ بسیار بالا (تا چند میلیارد)
سود ترجیحی
تعریف
این وامها برای کسبوکارهایی است که نیاز به تأمین مالی برای خرید مواد اولیه، توسعه کارخانه، تعمیر تجهیزات و … دارند.
ویژگیها
مبالغ بالا
ضمانتهای سنگین
سود بین ۱۸ تا ۲۳ درصد
نیاز به طرح توجیهی مالی
مزایا
برای صاحبان کسبوکار ضروری است
تزریق نقدینگی به تولید
چالشها
بروکراسی بالا
نرخ سود زیاد
سختگیری در وثیقه
وامهای دانشجویی
توسط صندوق رفاه دانشجویان
وام شهریه، مسکن، ازدواج، ضروری
سود نزدیک به صفر
بازپرداخت بعد از پایان تحصیل
وام درمانی
از بانکها یا سازمانهای حمایتی
برای هزینههای جراحی، بستری، دارو
فصل دهم: وامهای سازمانی و حقوقبگیری
اینها وامهایی هستند که بانکها بر اساس:
قرارداد با سازمانها
فیش حقوقی
ضمانت اداره یا شرکت
پرداخت میکنند.
کارمندان سازمانهای دولتی و کارخانجات بزرگ معمولاً راحتتر وام میگیرند.
در خارج از سیستم بانکی هم وام داده میشود:
ویژگیها
بدون ضامن
دریافت سریع
بدون صف
اما: سود بسیار بالا (۲ تا ۵ برابر بانک)
معمولاً همراه با چک و سفته سنگین
برای مواقع ضروری مناسب است اما خطرناک و پرهزینه.
از سال ۱۴۰۱ رتبه اعتباری یکی از مهمترین معیارهای دریافت تسهیلات شده است.
عوامل مؤثر
چک برگشتی
بدهی بانکی
تأخیر در پرداخت اقساط
سابقه استفاده از وامها
رتبه اعتباری خوب میتواند:
وام بدون ضامن
افزایش مبلغ وام
کاهش روند اداری
را برای مشتری ممکن کند.
فصل سیزدهم: مدارک مورد نیاز برای دریافت وام
شناسنامه و کارت ملی
فیش حقوقی یا سند درآمد
گردش حساب
ضمانتها
سند ملک (برای وامهای بزرگ)
سفته یا چک رسمی
اعتبارسنجی بانکی
فصل چهاردهم: بهترین نوع وام برای افراد مختلف
برای کارمندان
وام حقوقبگیری
وام مرابحه
وام بدون ضامن
برای زوجهای جوان
وام ازدواج
وام خرید جهیزیه
وام ودیعه مسکن
برای کسبوکارها
وام سرمایه در گردش
تسهیلات تولید
وام تبصره ۱۸
برای افراد عادی
وام خرید کالا
وام تعمیرات
وام قرضالحسنه
فصل پانزدهم: مزایا و معایب وام گرفتن در ایران
مزایا
تأمین نقدینگی
راهاندازی کسبوکار
پوشش هزینههای ضروری
ارتقای سطح رفاه
معایب
سودهای بالا (در برخی وامها)
اقساط سنگین
سختگیری در ارائه ضامن
طولانی بودن روند اداری
نتیجهگیری
نظام وامدهی در ایران متنوع اما همراه با چالش است. هر فرد باید پیش از انتخاب وام:
توان بازپرداخت
نرخ سود
وثیقه لازم
هدف دریافت وام
را بررسی کند. وامی که برای یک فرد مناسب است، ممکن است برای فرد دیگری مناسب نباشد.
این مقاله تلاش کرد تصویری جامع و دقیق از انواع وامهای موجود در ایران ارائه دهد تا تصمیمگیری شما سادهتر شود.
منبع:چت جی پی تی
