تیم فنی لیمانت قصد دارد در این سری مقالات به مروری بر تاریخچه سی پی یو های اینتل : از 4004 تا Pentium می پردازد. پس با ما همراه باشید.
شرکت آمریکایی اینتل یکی از بزرگ ترین و البته با کیفیت ترین تولیدکننده های تجهیزات سخت افزاری در حوزه ی کامپیوتر است که در سال 1968 توسط رابرت نویس و گوردون مور تاسیس شد. دفتر اصلی این شرکت در کالیفرنیا قرار دارد. و بیش از 106 هزار کارمند در سراسر دنیا در این شرکت مشغول به کار هستند. اینتل در آخرین رده‌بندی که در سال 2021 توسط فوربس Forbes انجام شد، در فهرست ارزشمندترین برند های جهان رتبه‌ی 36 را به خودش اختصاص داده است. شرکت اینتل در زمینه های مختلفی فعالیت دارد. حوزه هایی مثل مادربورد، کارت شبکه، چیپست ها، بلوتوث و حافظه های فلش، همچنین انواع ریزپردازنده‌ها، نیم رساناها، مدارهای مجتمع، واحد های پردازش گرافیکی و سامانه های نهفته. بیشتر کاربرها Intel رو با CPU های بسیار با کیفیت آن می شناسند. با ما همراه باشید تا تاریخچه سی پی یو های اینتل رو با هم بررسی کنیم.
4004 اولین CPU اینتل بود که در سال 1971 به بازار عرضه شد. هدف از تولید این پردازنده 4 بیتی رابطه با سه میکروچیب 4001 ROM 4002 ،RAM و 4003 Shift Register بود. با اینکه 4004 می توانست محاسبات انجام دهد. اما وجود سه میکروچیپ دیگر لازم بود. این سی پی یو برای استفاده در کامپیوتر‌ها طراحی و تولید نشده بود. و بیشتر در ماشین حساب ها و دستگاه های مشابه کاربرد داشت.
سرعت این سی پی یو تک هسته‌ای 740 کیلوهرتز و تکنولوژی ساخت اون 10 میکرون بود که در مقابل پردازنده‌های امروزی که سرعت گیگاهرتزی و تکنولوژی ساخت نانومتری دارن حکم عتیقه رو داره ولی همین قطعه پایه‌گذار پردازنده‌های امروزیه.
عرضه ی پردازنده 4004 شهرت خیلی بالای خوبی را در زمینه ی میکروپروسسورها اینتل ایجاد کرد. و اینتل هم در جهت استفاده ی حداکثری از این شهرت، خط تولید اولین پردازنده 8 بیتی خودش را با معرفی پردازنده 8008 در 1972 راه اندازی کرد. در ادامه ی معرفی 8008، مدل 8080 در سال 1974 و مدل 8085 در سال 1975 عرضه شدند.
پردازنده‌ی 8008 به لطف 8 بیتی بودنش نسبت به 4004 عملکرد سریع تری را ارائه می داد.
سی پی یو 8080 اینتل نسبت به مدل 8008 عملکرد خیلی بهتری داشت. اینتل برای اولین بار از تکنولوژی ساخت ترانزیستور 6 میکرونی در این مدل پرده برداری کرد. و به خاطر این ویژگی، سرعت کلاک سی پی یو 8080 به 2 الی 3.125 مگاهرتز رسید. که در آن زمان سرعت قابل قبولی بود.
اولین پردازنده 16 بیتی اینتل 8086 می است که در سال 1978 عرضه شد. و در مقایسه با پردازنده های قبلی عملکرد فوق العاده‌ای بهتری داشت. نه تنها کلاک پردازنده 8086 از پردازنده 8080 بالاتر بود بلکه از باس شانزده 16 بیتی و پشته 6 بایتی طولانی تری هم پشتیبانی می کرد.
پروسسور 8086 اولین سی پی یو از نوع x86 بود که از ویرایش‌های ابتدایی x86 ISA استفاده می کرد. تقریبا همه‌ی پردازنده‌های Intel و AMD از زمان معرفی x86 بر پایه‌ی x86 ISA ساخته میشدن.
یک سال بعد از عرضه ی 8086، شرکت اینتل مدل 8088 را عرضه کرد که بر پایه‌ی مدل 8086 تولید شده بود. با این تفاوت که خطوط انتقال دیتا در آن نصف شده و اندازه ی پشته ی آن هم از 6 بایت به 4 بایت کم شده بود. به خاطر همین، تعادل این پروسسور بهم ریخت. و نتوانست نسبت به سی پی یو 8086 عملکرد بهتری ارائه بدهد.
اینتل تولید مدل 8086 را با تولید چند پردازنده ی دیگه ادامه داد که همه ی آن ها به طور مشترک از معماری شانزده بیتی استفاده می کردند. اولین پردازنده این سری مدل 80186 بود که اینتل چندین قطعه ی سخت افزاری را به آن اضافه کرد.
سی پی یو 80188 مثل مدل قبلی چند قطعه ی سخت‌افزاری داشت اما مثل مدل 8088، خطوط ارسال داده ی اون نصف شده بود.
پردازنده ی 80286 در همان سال عرضه ی 80186 به بازار آمد. و ویژگی های مشترک زیادی با آن داشت. اما مهم ترین تفاوت آن افزایش مقدار پهنای باند به 24 بیت بود که به پردازنده اجازه می داد به حافظه ی 16 مگابایتی دسترسی داشته باشد.
پردازنده ی iAPX 432 که در سال 1981 معرفی شد، اولین پردازنده‌ی 32 بیتی شرکت اینتل بود. iAPX 432 یک تلاش ابتدایی بود تا با استفاده از تجربه های گذشته در تولید پردازنده های x86، بتواند از طراحی متفاوتی و جدیدی استفاده کند. ولی این پروژه شکست خورد.
پردازنده‌های x86 خودشون پیچیده هستن و مدل iAPX 432 تعریف جدیدی از پیچیدگی سخت‌افزاری رو معرفی کرد. طراحی این پردازنده نسبتا بزرگ بود و اینتل مجبور شد اون رو در 2 قالب جداگونه طراحی کنه. این CPU در پهنای باند ضعیف عملکرد خوبی رو ارائه نمیداد و برای خوب کار کردن به حجم زیادی از داده‌ها نیاز داشت.
