نقش بختیاریها در نبرد کرنال و فتح دهلی در سایت ویکی بختیاری به نگارش محسن حیدری استاد عزیز می باشد نبرد کرنال یکی از جنگ های نادر شاه است که در آن به هندوستان حمله شد و در آن ارتش نادر پیروز گردید در این نبرد نقش بختیاری های ایران بسیار پررنگ بوده و در کتب بسیاری به آن اشاره شده است ما در ادامه به بررسی این نقش پرداخته ایم پس در ادامه با ما همراه باشید.
بختیاریها در آرایش نظامی اردوی نادرشاه در نبرد “کرنال” در شمال دهلی پایتخت هند، در ۳ جایگاه عهده دار نقش و ماموریت بودند؛
۱٫ تشکیل “سواره نظام بختیاری” (سنگین اسلحه بدون سپر) بعنوان یگان احتیاط خط اول
۲٫ عضویت در سواره نظام گارد (سنگین اسلحه با سپر) در خط اول (با الگوی نبرد غیر بختیاری)
۳٫ تشکیل سواره نظام سبک بختیاری در خط دوم
سه شنبه ۱۵ ذیقعده ۱۱۵۱ ق برابر با ۵ اسفند ۱۱۱۷ ش، در میانه روز، به دستور نادرشاه تیراندازی توپخانه آغاز شد و دو فوج ۱۰۰۰ نفره به مرکز و پهلوی راست ارتش هند تک نمودند که بدون درنگ، سواران دو پهلوی ارتش هند جهت رویارویی به حرکت درآمدند.
سپس به دستور نادرشاه، نصرالله میرزا (فرزند نادر) و تهماسب قلی جلایر به ترتیب به پیاده ها و جناح راست هند (به فرماندهی سعادت خان) تک نمودند که وی درخواست کمک از محمدشاه گورکانی نمود.
به دستور محمدشاه گورکانی، سربلندخان یکی از فرماندهان یگان احتیاط ارتش هند به جلو اعزام شد که منجر به شکست یگان جلایر گردید.
در این هنگام نادرشاه به “سواره نظام بختیاری” فرمان داد به سبک خود و براساس الگوی جنگی خود وارد عمل شود تا علاوه بر کمک به سواران نصرالله میرزا، از جلو به نیروی سعادت خان یورش برند.
نادرشاه که از شور و جنگاوری بختیاریها و ماموریت استراتژیکی که در این نبرد به آنها واگذار کرده بود، به خوبی آگاه بود، برای اینکه فتح کرنال مثل فتح قندهار تماما به نام بختیاریها رقم نخورد، خود نیز همراه سواره نظام بختیاری شد.
به این ترتیب سواره نظام بختیاری در حالیکه نادرشاه نیز شخصا در این هنگ حضور داشت، از عقب به نیروهای سربلندخان یورش برد که در پهلوی ارتش راست هند اختلال افتاد و خط شکست و عقب نشینی هندی ها آغاز گردید و آغاز پیروزی ایرانیها رقم خورد و در این مرحله بعلت نزدیکی غروب آفتاب، روز نخست نبرد پایان یافت.
در روز دوم نبرد، نادرشاه که از خاطره فتح قندهار و تمام شدن آن به نام بختیاریها تلخکام بود، ماموریتی به سواره نظام بختیاری نداد ولی بطور گسترده از خدمات بختیاریهای عضو “سواره نظام سنگین اسلحه گارد” در خط اول و “سواره نظام سبک اسلحه بختیاری” در خط دوم بهره برد.
در روز دوم نبرد، یورش گسترده فیلهای هندی و دستور نادرشاه برای آتش نهادن بر پشت شترها و رم دادن فیلها رخ داد که از جمله عوامل شکست اردوی محمدشاه گورکانی بود.
لشگرنویسان اردوی نادری، ضمن اشاره به نقش مهم بختیاریها، از ثبت جزئیات رفتار نظامی بختیاری ها و ذکر نام فرماندهان و سرداران بختیاری پرهیز کرده اند و به نظر می رسد
این رفتار لشگرنویسان برخلاف رویه معمول آنان در همین نبرد بوده و احتمالا علل سیاسی و دستوری داشته است.
چند روز بعد محمدشاه گورکانی، خود را تسلیم نادرشاه کرد.
نادرشاه پذیرفت و پس از ورود به دهلی، دختر محمدشاه به ازدواج نصرالله میرزا پسر نادرشاه درآمد و نادرشاه سلطنت هند را مجددا به محمدشاه گورکانی اعطا کرد.
محمدشاه نیز کلید خزانه سلطنتی هند را در اختیار نادرشاه قرار داد و تعدادی از جواهرات عمده را به او پیشکش کرد که قیمت آنها ۱۰ برابر درآمد سالانه صفویه بود.
یکی از آن الماسها و جواهرات، الماس دریای نور و الماس کوه نور بودند که اولی در موزه جواهرات بانک مرکزی در تهران و دومی بر روی تاج ملکه بریتانیاقرار دارد.
یکی از خاندان های بختیاری، “اسفندیاری کوه نور” یا “اسفندیاری نوری” نام دارند که خانم “منتخب اسفندیاری کوه نور” دخترعموی علی خان اسفندیاری(معروف به نیما یوشیج) در خاطرات خود، این خانواده را منتسب به بختیاری دانسته که به استانداری مازندران منسوب شده اند.
محسن حیدری این فرضیه را مطرح کرده که اسم خاندان اسفندیاری نوری و اسفندیاری کوه نور ربطی به نام شهر نور مازندران ندارد
زیرا آن شهر تا قبل از دوره پهلوی “سولده” نام داشته و این نام خانوادگی احتمالا برگرفته از الماس کوه نور است و احتمالا این خانواده علاوه بر نقش آفرینی در نبرد کرنال، در دست آمدن یا حمل و انتقال کوه نور ماموریت ویژه ای را عهده دار بوده اند و سپس عهده دار خدمات ارشد دولتی در مازندران شده اند.
منابع:
تاریخ نظامی و هنر جنگ،شهرام رامتین،انتشارات دانشگاه افسری ارتش، ۱۳۸۷
