با شروع کرونا و تعطیلی مدارس و آموزشگاه ها ، بازار آموزش آنلاین بشدت رونق گرفت . ولی بدلیل نبود تجربه درآموزش آنلاین بسیاری از آموزشگاه ها و مراکز به سمت استفاده از پیام رسان های متداول ارتباط آنلاین مانند واتس آپ ، تلگرام و ... روی آوردند .اشکال اصلی آن است که این نرم افزارها ، اصولا برای ارسال پیام آنلاین طراحی شده اند و نه برگزاری یک جلسه آنلاین که می باید شبیه یک کلاس درس باشد . همین امر باعث پایین آمدن کیفیت آموزشی ، یاس و نا امیدی بسیاری از دانش آموزان و والدین آنها شده است .
در این مقاله ، دو نرم افزار ویدئو کنفرانس مطرح در این زمینه را که تجربه استفاده از آنها را در سایت آموزش زبان المپ داشته ایم ، بررسی می کنیم . قبل از شروع بهتر است تفاوت کلی پیام رسان با ویدئو کنفرانس را بررسی نماییم تا درک بهتری از الزامات و نیازهای یک پلتفورم کامل برای برگذاری یک کلاس آنلاین داشته باشیم.
در جدول زیر امکانات این دو دسته بصورت کلی بررسی شده است . بطور کلی ویدئو کنفرانس ها ، امکانات بسیار بیشتری به نسبت پیام رسان ها از جمله ، وایت برد مجازی، به اشتراک گذاری صفحه نمایش ، پخش ویدئو و صدا بصورت همزمان برای همه کاربران حاضر در جلسه و ..دارند.
دو نرم افزار مطرح در این زمینه ، نرم افزار Big Blue Button و Adobe Connect هستند که ما در المپ ، کلاس های آنلاین زبان انگلیسی را با آنها برگزار کرده ایم . از سالهای 1395 تا 1400 ، بدلیل امکانات بیشتر و مقبولیت بیشتر تنها از Adobe Connect برای کلاس های مجازی استفاده می کردیم . لاکن به دلیل مشکلات برخی از کاربران با Adobe Connect در کلاس های آنلاین و همچنین مزیت ها و پیشرفت های سریع Big Blue Button ، استفاده از این نرم افزار در کلاس های آنلاین را هم از اواسط سال 1400در دستور کار قرار داده ایم.
فضای کلی این دو نرم افزار به صورت زیر است :
یکی از قدیمی ترین و بهترین انتخاب ها برای آموزش مجازی ، نرم افزار Adobe Connect است . امکان به اشترک گذاری فایل ها با فرمت های مختلف ، امکان ارتباط تصویری و صوتی همزمان با چندین کاربر ، رای گیری آنلاین و...از خصوصیات این نرم افزار است . در این نرم افزار کاربران به سه دسته Host ( میزبان )، Presenter ( ارائه دهنده ) و Participate(شرکت کننده) تقسیم می شوند . Hostبالاترین دسترسی را در یک اتاق مجازی دارد و امکان مدیریت کامل آن ( مانند دادن میکروفن ، وب کم ، ارتقا سطح دسترسی کاربران ، بیرون انداختن کاربر ، به اشتراک گذاری فایل ها ، ضبط کلاس آنلاین و ..... )را دارد. در حالی که Participate امکان مدیریت سایر کاربران را ندارد و به عنوان یک کاربر معمولی در نظر گرفته می شود . بنابراین در یک کلاس آنلاین نقش معلم می بایست Host و نقش دانشجویان آنلاین Participate تعریف شود .
حال ممکن است در کلاس آنلاین ، استاد بخواهد یکی از دانشجویان به ارائه مطلب بپردازد بنابراین ایشان می باید امکان به اشتراک گذاری فایل و.. را داشته باشد . بنابراین در این حالت استاد می تواند نقش او را از Participate به نقش Presenter ارتقا دهد تا امکان به اشتراک گذاری فایل ها و مدیریت کلاس برای او فراهم شود .
یکی از خصوصیات متمایز این نرم افزار نسبت Big Blue Button امکان سفارشی سازی واسط کاربری این نرم افزار است . در این نرم افزار مفهومی بنام POD تعریف شده است ، با استفاده از POD ها ، کاربران می توانند محیط ویدئو کنفرانس خود را سفارشی سازی کنند . در این حالت امکان اضافه کردن Note ، Share ، Pool و وایت برد به تعداد مختلف وجود دارد .
نرم افزار Adobe Connect محصول شرکت آمریکایی Adobe هست ، که لایسنس آن باید خریداری شود ، البته ما همیشه در ایران از این قانون مستثنی هستیم و می توانیم از نرم افزارها بدون لایسنس اصلی و با لایسنس کرک شده استفاده کنیم.
از دیگر قابلیت های ادوبی ایجاد Layout های مختلف است که با سلیقه ی کاربر میتواند سازگاری بیشتری داشته باشد.
شاید یکی از مهم ترین مزایای ادوبی نسبت به Big Blue Button قابلیت به سادگی به اشتراک گذاشتن فایل های ویدیویی و Mp3 بر روی خود سرور هست .
اما در بیگ بلو کاربر می باید صفحه خود را share نماید و یا از یک سرور خارجی و جداگانه مانند Aparat ، Youtube و .... استفاده کند .
این یک نرم افزار متن باز است و مانند اکثر نرم افزارهای متن باز بر مبنای Linux توسعه داده شده است . اما باید خاطر نشان کرد که این نرم افزار تنها برروی Ubuntu Server 18.04 قابل نصب است و برروی توسعه های دیگر Linux مانند Centos ، Solaris و ......... و حتی Ubuntu Server 20 قابل اجرا نیست . با توضیحات ارائه شده تا اینجا شاید به نظر برسد ، این نرم افزار از کیفیت و قدرت کمتری نسبت به Adobe Connect برخوردار است . ولی باید گفت این نرم افزار مزایا و برتری هایی هم نسبت به Adobe Connect دارد و بهمین دلیل ما در المپ تصمیم گرفتیم ، حداقل کلاس های مکالمه آنلاین زبان بزرگسالان را با BBB برگزار کنیم . هرچند اکثر کلاس های آموزش آنلاین زبان کودک ما با Adobe Connect بر گزار می شود .
اگر چه امکانات این نرم افزار کم تر از Adobe Connect است ، اما کیفیت بهتر Voice و ویدئو ، پشتیبانی از HTML5 بصورت ذاتی ، امنیت و پایداری بیشتر این نرم افزار از مزایای این نرم افزار نسبت به Adobe محسوب می شود .
برای آنکه تفاوت این دو نرم افزار را با یکدیگر متوجه شویم ، در ابتدا بهتر است ،ساختار نرم افزاری آنها را بررسی کنیم.
نرم افزار Adobe Connect مبتنی بر سیستم عامل Windows Server با پایگاه داده Microsoft SQL Server و پلتفروم نرم افزاری Apache Tomcat است که با زبان نرم افزاری Javaتوسعه داده شده است . بنابراین می توان متوجه شد که چرا این نرم افزار در شخصی سازی ویدئو کنفرانس و استفاده از چندین صفحه Share و ... آنقدر انعطاف پذیر است .
نرم افزارBig Blue Button : یا به اختصار BBB نرم افزاری مبتنی بر Linux، وب سرور Nginx ، پایگاه داده MongoDB وRedis است که با زبان java script با فریم ورک Metorپیاده سازی شده است . همچنین برخلاف Adobe Connect که برای ارتباط تصویر و صدا نرم افزار خود را توسعه داده است . BBB از نرم افزار FreeSwitchکه آن هم یک IP PBX متن باز است ، استفاده می کند . استفاده و ترکیب بهترین و امن ترین نرم افزارهای سورس باز بر بستر Linux ، باعث Performance و Reliablity بالای این نرم افزار شده است . بهمین ترتیب این نرم افزار با وجود امکانات کمتری که نسبت به Adobe دارد ، کیفیت بالاتری در Voice و Video نسبت به Adobe Connect دارد . در ضمن BBB ذاتا HTML5 را پشتیبانی می کند ، بهمین دلیل نیازی به نصب نرم افزار دیگری برای اجرا شدن ندارد و در مرورگرهای مختلف مانند Chrome، Safariو firefoxاجرا می شود.
اگر چه Adobe Connect در ورژن 10.8 آن HTML5 را پشتیبانی می کند ، ولی کیفیت آن با نصب Client و اجرا در آن بالاتر است و برای کامل شدن و بهبود اجرا در مرورگر ، احتیاج به زمان دارد.
مقایسه ویژگی های کاربردی Adobe و BBB :
در جدول زیر ، گزینه بهتر و پشتیبانی ویژگی با * و رنگ زرد مشخص شده است .
به طور کلی کاربری و استفاده از BBB برای کاربران خیلی سریع تر و راحت تر از ادوبی است و نیازی به نصب هیچ گونه برنامه جداگانه نیست و تنها با مرورگر ، کاربر میتواند وارد کلاس آنلاین شود. ولی یادتان باشد بروز رسانی مرورگر برای استفاده از BBB حیاتی است. همچنین استفاده از chrome برای این نرم افزار بهتر است .
در BBB امکان به اشتراک گذاری مدیا بر روی سرور بصورت upload برروی آن و پخش از سرور وجود ندارد و برای اینکار می توان از روش های زیر استفاده کرد.
روش اول که ساده ترین آن است استفاده از قابلیت share screen هستش که میتوان با سه شکل با اشتراک گذاری صفحه نمایش انجام داد .
باید توجه داشت در این حالت Stream بصورت آنلاین از روی دستگاه میزبان / استاد پخش می شود و با توجه به آنکه سرعت upload در سمت کاربر معمولا از Download کمتر است ، امکان قطع و وصلی و lag در ویدئو یا صوت وجود دارد.
روش دوم به اشتراک گذاشتن مدیا در Big Blue Button , استفاده از یک سرور خارجی هست که تنها مشکل آن این است که باید با فرمت Mp4باشد. ما در المپ با کمک اپلود کردن فایل های صوتی و تصویری درسنامه هایمان در وبسایت آپارات این امر را برای اساتید خود هنگام تدریس آسان کرده ایم تا امکان قطع و وصلی صدا هنگام تدریس ، بدلیل مشکل کندی اینترنت در کلاس آنلاین کمتر شود و همچنین پهنای باند اینرنت اساتید در هنگام آموزش آنلاین هدر نرود .
علاوه بر این تیم فنی ما تمهیداتی را در نرم افزار BigBlue تدارک دیده اند که که مشکل قطعی صدا را حتی در صورت اشکال در اینترنت کاربر به طور کامل رفع میکند. کاربران می توانند با گرفتن سرشماره های شرکت و با تلفن همزمان به ویدئو کنفرانس متصل شوند . سر شماره های شرکت Toll Free بوده و استفاده از آن بدون هزینه برای زبان آموزان آنلاین است .
