ازجمله مباحثي که امروزه در حوزه لجستيک و مديريت زنجيره تأمين صنايع مختلف مطرح ميباشد، موضوع "لجستيک معکوس" و "مديريت بازگشتيها" ميباشد؛ امري که به نظر ميرسد تاکنون در صنايع مختلف کشورمان مورد توجه جدي قرار نگرفته است. در عصر تجاري کنوني که چرخه عمر محصولات هرروز کوتاهتر و کوتاهتر ميشود، سياستهاي برگرداندن محصول با زمانهاي پاسخگويي سريع و خدمات مشتري تعريف گشته و تأکيد بيشتري بر مديريت بازگشتيها، تغيير شکل و ذخيره دوباره کالاهاي تمامشده وجود دارد.
لجستيک معکوس (reverse logistics) را ميتوان به اين صورت تعريف کرد:"هماهنگي و کنترل کامل، بارگيري و تحويل فيزيکي مواد، قطعات و محصولات، از محل مصرف به محل عمليات و بازيابي يا دفع و سپس بازگرداندن متعاقب به محل مصرف در موارد مناسب".
بررسيها نشان ميدهند که در حدود 4% هزينههاي لجستيکي هر شرکت، مربوط به لجستيک معکوس است که البته اين سهم در شرکتها و صنايعي که محصولات آنها داراي کيفيت پايينتري بوده و از تکنولوژي پيشرفته بهرهمند نيستند خيلي بالاتر خواهد بود. بهطورکلي، لجستيک معکوس در صنايعي که ارزش محصولات بسيار بالا است و يا درصد مرجوعيها رقم قابلتوجهي را نشان ميدهد از اهميت بيشتري برخوردار است.
گرچه فعاليتهاي زيادي را ميتوان در قالب مديريت بازگشتيها در نظر گرفت اما برخي از اهم فعاليتهاي لجستيک معکوس که عمدتاً بهطور اختصاصي در اين حوزه مطرح است، عبارت است از:
به اين نکته توجه داشته باشيد که برخي از علائم هستند که با پديدار شدن آن ها متوجه بروز مشکل در لجستيک معکوس خواهيم شد. از اين رو لازم است در کنار آشنايي با مفاهبم لجستيک معکوس و اقدامات آن، به خوبي با مشکلات احتمالي سيستمهاي لجستيک معکوس نيز آشنايي پيدا کنيم.