طراحی یک لوگو خاص و منحصر به فرد «هنر» است و تمامی آثار هنری از جمله لوگوها نیز در معرض خطر کپی برداری لوگو و یا اتهام به کپی برداری قرار دارند. لوگوهای کپی ایرانی و خارجی بسیاری وجود دارند که دارای شباهت‌های ظاهری نزدیکی با یکدیگر هستند که این شباهت‌ها ممکن است اتفاقی و یا تعمدی باشند.
قضاوت و تصمیم گیری درباره کپی بودن یا نبودن یک لوگو کار دشواری نیست؛ اما در بسیاری از مواقع یک لوگو ممکن است تنها با الهام از لوگویی دیگر طراحی شود که در این صورت نمی‌توانیم آن را یک کپی برداری لوگو بنامیم و بی ارزش تلقی کنیم. در برخی از مواقع هم طراح لوگو دیگر به الهام از سبک، مدل، رنگ و جزئیات یک لوگو بسنده نکرده و آن را عینا کپی برداری می‌کند.
با این وجود معمولا هیچ یک از طراحان حرفه ای لوگو علاقه ای ندارد از کپی برداری لوگو استفاده کند و لوگویی مشابه دیگران به مشتریان خود ارائه دهد چراکه بر این باورند همواره باید با خلاقیت، منحصر به فرد ترین ها را ارائه نمود. به عنوان مثال اگر نگاهی گذرا به لوگوی موتورولا و مک دونالد بیاندازید متوجه عنصری به نام شباهت بین آن دو خواهیم شد که بدون هیچ نوع کپی برداری است، این شباهت ها تا جائیکه به برند و ماهیت سازمان ها ضربه ای وارد نکند هیچ ایرادی ندارد.
در امر طراحی مرز بسیار باریکی میان الهام گرفتن و کپی برداری لوگو وجود دارد که رعایت آن بر عهده طراح بوده و باید پیش از اقدام به طراحی یک لوگو بسیاری از جوانب آن را مورد بررسی قرار دهد. اما چگونه بفهمیم یک لوگو کپی است یا نه؟ کدام یک از لوگوهای کپی ایرانی واقعا از یک لوگو دیگر کپی برداری شده‌اند؟ در ادامه این مطلب موضوع مهم «کپی برداری در طراحی لوگو» را مورد بررسی قرار می‌دهیم و شما را با لوگوهای ایرانی والبته خارجی که کپی برداری شده اند آشنا می کنیم. با لوگوبامن همراه باشید.
هنگامی که در حال طراحی یک لوگو هستید، احتمالا از منابع مختلفی الهام گرفته و لوگوهای طراحی شده توسط رقبا را نیز مورد بررسی قرار می‌دهید. انجام این کار ایده‌های طراحی بسیاری را در اختیارتان قرار می‌دهد اما از طرفی دیگر نیز شما را به طور جدی در معرض خطر انجام کپی قرار می‌دهد. کپی برداری لوگو یک مشکل مهم در حوزه طراحی گرافیک به ویژه در طراحی لوگو است که در بسیاری از مواقع به صورت کاملا اتفاقی انجام می‌شود.
کپی برداری در طراحی لوگو به معنای ایده برداری از طرح، رنگ و المان‌های یک لوگو و اجرای آن در لوگوی خود با ایجاد کمی تغییر است. وجود تفاوت‌های جزئی در طرح کلی دو لوگو، کپی برداری محسوب می‌شود که انجام این کار غیرقانونی و البته غیر اخلاقی بوده و طراح لوگو متهم به عدم رعایت قانون کپی رایت خواهد شد.
برخی از لوگوهای کپی ایرانی با الهام از نمونه‌های خارجی طراحی شده‌اند که از معروف‌ترین آنها می‌توانیم به لوگو دو اپلیکیشن درخواست تاکسی اینترنتی اسنپ و تپسی اشاره کنیم. اما آیا لوگو اسنپ کپی است؟ برای پاسخ به این سوال باید جزئیات طراحی لوگوی اسنپ و تپسی و لوگوی مربوطه را به دقت مورد بررسی قرار دهیم تا در نهایت بتوانیم درباره کپی بودن یا نبودن آنها اظهار نظر کنیم.
اما به طور کلی هر لوگویی که شباهت‌های ظاهری بسیار نزدیکی با لوگویی دیگر داشته باشد تحت عنوان کپی برداری لوگو در نظر گرفته می‌شود که نه تنها هیچ ارزش و جذابیتی ندارد بلکه اعتبار برند موردنظر را نیز از بین خواهد برد. بنابراین در هنگام طراحی لوگو حتما با انجام جستجو در گوگل و وب سایت‌های معتبر طراحی می‌توانید تا حدی از عدم کپی بودن طرح لوگوی خود اطمینان حاصل کنید.
قبل از اینکه به معرفی لوگو های کپی شده بپردازیم بهتر است در مورد یک مفهوم دیگر یعنی شباهت لوگو بیشتر بحث کنیم. همانطور که در ابتدا هم ذکر شد شاید مابین لوگو برندهای مک دونالد شباهتی وجود داشته باشد اما به هیچ عنوان نمی توان مدعی کپی برداری لوگو در این دو برند شد.
تشابهات در طراحی ها پیش می آیند، مخصوصا اگر المان های مشترکی بین دو برند وجود داشته باشد. مانند شباهت نام و یا حرف اول برند و یا حوزه فعالیت یکسان و استفاده از الگوها و نمادهای مشابه.
اما قضیه لوگو کپی متفاوت است. چون لوگو کپی فاقد ارزش های طراحی است و به هیچ عنوان برای یک برند و صاحبان آن، خوشایند نیست که در نهایت، طرفداران و آشنایان برند تشخیص دهند که لوگو کپی شده است و فاقد اصالت و هنرمندی باشد. اما واقعا چرا لوگوهای مشابه، نفرت انگیز نیستند در حالی که لوگوهای کپی هم خوشایند نیستند؟ بگذارید با یک مثال دقیق و روشن برایتان شرح دهیم:
برند گوچی و برند شنل، هر دو در هر حوزه مد و اکسسوری و کالای لوکس فعالیت دارند و رده فعالیت آنها هم در بالاترین رده جهانی قرار دارد. هر دو از بهترین و گران قیمت ترین برندهای دنیا محسوب می شوند و بیشتر، مردم ثروتمند از مشتریان و مصرف کنندگان کالاهای آنها هستند. لوگوهای مشابه این دو برند را در پایین ببینید:
با بررسی این دو لوگو، متوجه مشابهت بین آنها می شویم چرا که هر دو براساس سبک مونوگرام طراحی شده اند(در ادامه مطلب به این سبک خواهیم پرداخت). حتی ناآگاه ترین افراد هم می توانند متوجه این موضوع شوند. اما در این برند کپی برداری لوگو صورت نگرفته است و طراحی هر دو لوگو دارای اصالت است و شباهت آنها به هم تنها یک اتفاق است چرا؟
چون طراحی لوگوی دو برند با استفاده از حرف اول نام برند آنهاست که از لحاظ نوشتاری به یکدیگر مشابهت دارند. حروف G و C کاملا شبیه به یکدیگر نوشته می شوند. همان طور که می بینید، این دو برند بزرگ با وجود شباهت عمیق بین لوگوهایشان، سال هاست که با همین لوگو مونگرام فعالیت دارند و با وجود رقابت شدید بین آنها، حاضر نبوده اند لوگو را تغییر دهند. چون اساسا لوگو کپی شده در آنها اتفاقا نیفتاده است.
اگر استارت آپ ها و کمپانی های تازه تاسیس بخواهند هزینه کمی را برای طراحی لوگو در نظر بگیرند و یا آشنایی چندانی به گرافیک و طراحی لوگو نداشته باشند به راحتی در مسیر افراد سودجو قرار خواهند گرفت. این دوستان بانهایت استفاده از عدم آگاهی این دسته از مشتریان به صورت بسیار دقیق و هوشمندانه با ایجاد تغییراتی جزئی در نمونه های خارجی و افزودن المان های دیگرو به طور خلاصه کپی برداری لوگو، لوگو را آماده و ارائه می نمایند که در زمان ثبت یا حتی فعالیت ممکن است گاه با مشکل مواجه شود.
البته اشتباه برداشت نکنید، هزینه های گزاف دال بر حرفه ای بودن تیم طراحی نیست و نمی تواند ضامنی برای لوگو یونیک و اورجینال باشد. متاسفانه امروزه برخی از همکاران طراح حتی با دریافت هزینه های نجومی لوگوهایی بی کیفیت ، فاقد جذابیت و کپی به مخاطب ارائه می نمایند.
طراحی لوگو در سبک های مختلف عرضه می شود اما اگر در حوزه گرافیک و طراحی لوگو فعالیت داشته باشید، قطعا با روش‌های اصلی طراحی نشان تجاری برای کسب و کارها آشنایی دارید. اصولا برای طراحی لوگو سه سبک پرتقاضا وجود دارد که درصد احتمال کپی برداری لوگو از آنها متفاوت است؛ یعنی یک سبک در مقایسه با سبکی دیگر، بیشتر در معرض کپی برداری قرار دارد و ایده برداری از آن بسیار راحت‌تر است. سه سبک پرتقاضا طراحی لوگو شامل:
بیشتر بخوانید ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
لوگوتایپ یا لوگو نوشتاری از جمله روش‌های رایج خلق هویت و نماد بصری برای کسب و کارها است که مبتنی بر متن بوده و موجب ماندگاری نام یک برند در ذهن مخاطبان خواهد شد. لوگوتایپ‌ها بر پایه کلمه هستند و اشکال و تصاویر به ندرت در آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ از این رو انتخاب فونت مناسب در آنها از اهمیت بالایی برخوردار است. در روش طراحی لوگوتایپ از نام کامل برند و در روش مونوگرام نیز از حرف اول نام برند یا حروف اختصاری آن به عنوان عنصر اصلی لوگو استفاده می‌شود.
تعداد لوگوهای کپی ایرانی و خارجی که به سبک لوگوتایپ طراحی شده‌اند چندان زیاد نیست؛ زیرا کپی برداری لوگو معمولا از نمونه‌های خارجی برای طراحی طرح یا تصویر الهام می‌گیرند و از این رو احتمال استفاده از فونت یکسان انگلیسی یا فارسی در آنها بسیار پایین است.
اما در برخی مواقع ممکن است نحوه ادای کلمات لوگوهای کپی شده ایرانی به سبک لوگوتایپ، مشابه لوگوهای خارجی باشد؛ به خصوص اگر نام برند به جای فارسی به صورت انگلیسی در لوگو درج شود.
لوگو تصویری نیز یکی دیگر از سبک‌های طراحی لوگو است که از یک نماد خاص یا شکل هندسی برای خلق هویت بصری یک برند استفاده می‌کند. طیف گسترده‌ای از کپی برداری لوگو ایرانی به سبک تصویری طراحی انجام می شود؛ یعنی نماد اصلی یک لوگو را عینا و یا با ایجاد تغییرات جزئی در لوگوی خود قرار داده‌اند. به همین دلیل است که با مشاهده لوگوهای کپی شده معروف به سرعت می‌توانیم به اصلی نبودن آنها پی ببریم.
لوگو ترکیبی نیز همانطور که از نام آن پیداست، ترکیبی از دو سبک طراحی لوگوتایپ و لوگو تصویری بوده و به عنوان رایج‌ترین سبک طراحی لوگو شناخته می‌شود که سبک رایج در کپی برداری لوگو محسوب می شود.
بسیاری از لوگوهایی که جزو دسته کپی برداری لوگو در نظر گرفته می‌شوند به سبک ترکیبی طراحی شده‌اند؛ یعنی بخش نماد اصلی این لوگو «کپی» است و تنها بخش تایپوگرافی آنها انحصاری است که البته در بسیاری از موارد ممکن است فونت و نحوه درج نام برند در لوگو نیز کپی برداری از یک لوگوی خارجی باشد. بنابراین اکثر لوگوهای کپی شده ایرانی در بخش تصویری کپی هستند و طراحان معمولا برای طراحی نماد یک لوگو به سراغ الهام از لوگوهای دیگر می‌روند.
حال که با مفهوم کپی برداری لوگو و انواع سبک های طراحی لوگو مستعد کپی برداری آشنا شدید، در این بخش چندین نمونه معروف از لوگوهای کپی ایرانی را مورد بررسی قرار می‌دهیم. معروف‌ترین لوگوهایی که کپی برداری شده اند شامل:
لوگو اسنپ یکی از مورد بحث‌ترین لوگوهای کپی ایرانی است که با الهام کامل از لوگوی تامین تجهیزات ساختمان Progress Profiles طراحی شده است. این دو لوگو کاملا مشابه یکدیگر هستند و تنها در دو مورد جزئی با یکدیگر اختلاف دارند. اولین اختلاف «جهت قرارگیری» نماد است که در لوگوی اصلی به صورت افقی و در لوگوی اسنپ به صورت عمودی طراحی شده است.
اختلاف دوم نیز «تفاوت در رنگ نماد» است که در لوگوی اصلی به رنگ مشکی و در لوگوی اسنپ به رنگ سورمه‌ای است. طراح لوگو اسنپ با اعمال این دو تغییر در لوگو سعی بر ایجاد تمایز داشت تا به کپی برداری از لوگوی Progress Profiles متهم نشود. اما ترکیب رنگی تایپوگرافی لوگو جای هیچگونه شک و تردیدی در کپی بودن لوگوی اسنپ باقی نگذاشت. ترکیب رنگی مشابه و نحوه ادغام رنگ‌های آن برای درج کلمه اسنپ در لوگو دقیقا مشابه لوگوی مورد بحث است.
احتمالا همین موضوع کپی برداری لوگو اسنپ سبب شد تا لوگوی آن پس از مدتی مجددا طراحی شود. لوگوی فعلی اسنپ با استفاده از یک مربع سبز رنگ و یک علامت تعجب (!) در آن طراحی شده است. این لوگو به طور کلی با لوگوی اولیه تفاوت دارد و سال‌هاست که به عنوان هویت بصری اسنپ مورد استفاده قرار می‌گیرد و به نماد قابل تشخیصی از این شرکت تبدیل شده است.
لوگو شرکت لبنیات صباح یکی دیگر از نمونه های کپی برداری لوگو های ایرانی است که لوگوی آن شباهت بسیار زیادی به لوگوی شرکت دانمارکی تولید لبنیات Arla دارد. این دو لوگو به سبک ترکیبی طراحی شده‌اند و ساختار کلی آنها مشابه یکدیگر است. ترکیب رنگی، استفاده از نماد گل و محل درج نام برند صباح کاملا از لوگوی Arla کپی برداری شده است. تنها وجوه تمایز لوگو صباح در مقایسه با لوگوی آرلا مواردی جزئی همچون محل قرارگیری گل و تغییر رنگ کادر اطراف بیضی لوگو است که این دو لوگو را ظاهرا از یکدیگر متمایز ساخته‌اند.
لوگو بیمه ما یکی دیگر از نمونه لوگوهای کپی ایرانی است که با الهام از لوگوی پیشین شرکت MasterPay Umbrella طراحی شده است. هر دو لوگو دارای نماد شش ضلعی هستند و نام شرکت نیز در پایین آنها درج شده است. در این کپی برداری لوگو تغییر رنگ شش ضلعی از زرد به قرمز تنها تلاش طراح در جهت ایجاد تمایز از لوگوی مسترپی محسوب می‌شود که با هدف جلب توجه به لوگو و ماندگاری آن در ذهن مخاطبان انجام شده است.
آیا تپسی هم از پروسه کپی برداری لوگو است؟ لوگوی تپسی نیز در دسته لوگوهای کپی ایرانی قرار دارد که با الهام از لوگوی سابق شرکت فرانسوی Ornikar طراحی شده است. لوگوی تپسی به روش ترکیبی یعنی ترکیب نماد و نام برند طراحی شده که نحوه قرارگیری عناصر، ترکیب رنگی و نماد اصلی آن مشابه لوگوی Ornikar است.
تنها اقدام طراح لوگوی تپسی در جهت ایجاد تمایز از لوگوی مذکور، تغییر محل قرارگیری دو خط موازی آن است که در لوگو اصلی، خط بزرگ‌تر در بالا و خط کوچک‌تر در پایین قرار گرفته است اما در لوگوی تپسی جای این دو خط تغییر پیدا کرد. این جابجایی خطوط تنها وجه تمایز لوگو تپسی با لوگو پیشین Ornikar در نظر گرفته می‌شود که این شرکت در حال حاضر لوگوی خود را تغییر داده است.
لوگوی کپی شده ی دیگری که می توانیم بر روی آن بحث کپی برداری لوگو را ادامه دهیم لوگو شرکت معتبر و البته بزرگ زرین پال است. معلوم نیست چرا لوگوی شرکتی به این وسعت کپی برداری شده است. این لوگو براساس سبک مونوگرام طراحی شده است و حرف لاتین زد را نمایش می دهد. سبک مونوگرام همانطور که قبلا هم به آن اشاره شد جزو سبک های مستعد کپی برداری لوگو ست که طراح لوگو زرین پال هم از این قاعده براحتی استفاده کرده است.
از دیگر لوگوهای کپی ایرانی می‌توانیم به لوگوی همراه اول اشاره کنیم که با کپی برداری لوگو شرکت عربی الاتصالات السعودیه طراحی شده است. سبک طراحی این دو لوگو نیز «ترکیبی» است اما تنها نماد اصلی آنها مشابه یکدیگر است. دو کمان نارنجی و آبی لوگوی همراه اول و نحوه قرارگیری آنها از لوگوی این شرکت عربی کپی برداری شده و اقدامات انجام شده جهت ایجاد تمایز نیز عدم استفاده از خطوط پهن لوگوی اصلی و استفاده از ترکیب رنگی و فونت کاملا متفاوت جهت درج نام شرکت در پایین لوگو است.
لوگوی قدیمی و جدید روبیکا یکی از معروف‌ترین لوگوهای کپی ایرانی است که از لوگوی شرکت TheRightBytes عینا و بدون ایجاد هیچگونه تغییری کپی برداری شده است. در لوگوی قدیمی روبیکا که شبیه به مکعب روبیک بود، دقیقا کپی برداری لوگو انجام گرفته بود و کاملا مشابه لوگو پیشین شرکت مذکور و بدون ایجاد تغییر در رنگ عناصر لوگو شده بود. لوگوی فعلی روبیکا نیز نمونه کپی شده دیگری از لوگو TheRightBytes است اما طراح در این نسخه با حذف خطوط سفید لوگوی اصلی و بلوری ساختن آن در لوگوی روبیکا سعی بر ایجاد تمایز میان این دو لوگو داشت که در مقایسه با لوگوی عینا کپی شده قبلی آن نمونه بهتری محسوب می‌شود.
لوگو پلتفرم تماشای آنلاین فیلم و سریال فیلیمو نیز در فهرست لوگوهای کپی ایرانی قرار دارد که با کپی برداری لوگو ی شرکت خدمات مالی آلمانی Commerzbank طراحی شده است. هر دو لوگو از یک نوار مثلثی سه بعدی زرد رنگ به همراه نام شرکت طراحی شده‌اند اما نماد اصلی در لوگوی فیلیمو کمی بازتر طراحی شده و تناژ رنگ نارنجی نیز در آن مشاهده می‌شود.
از دیگر لوگوهای کپی ایرانی می‌توانیم به لوگو پلتفرم نمایش فیلم و سریال فیلم نت و شباهت زیاد آن به لوگو شرکت فنلاندی طراحی نرم افزارهای امنیتی F-Secure اشاره کنیم. هر دو لوگو دارای نمادی شبیه به یک قیف وارونه هستند اما در برخی جزئیات تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. لوگو F-Secure با ترکیب دو طیف رنگی آبی طراحی شده اما رنگ لوگوی فیلم نت نارنجی است و بر روی نماد آن نیز مربع‌های کوچک و یک اندازه با الهام از تصویر نوارهای ویدیویی قرار گرفته است.
لوگو شبکه مستند یکی دیگر از نمونه های بارز کپی برداری لوگو ایرانی است که با ایده برداری از لوگو شرکت گلف کانادایی Pacific Links International طراحی شده است. هر دو لوگو متشکل از سه دایره متصل به یکدیگر است که در پایین آن نام برند مربوطه نوشته شده است. تفاوت پالت رنگی به عنوان وجه تمایز بارز این دو لوگو در نظر گرفته می‌شود اما حذف خط افقی موجود در لوگویPacific Links International و تبدیل آن به خطوط عمودی و انتقال آنها به بخش بالایی و پایینی نیز وجه تمایز دیگری میان آنها است.
سوالی که اکنون ممکن است برایتان پیش آمده باشد این است که چگونه بفهمیم یک لوگو کپی است یا نه؟ برای تشخیص کپی برداری لوگو در ابتدا باید یک جستجوی ساده در گوگل انجام دهید و لوگوهای طراحی شده در حوزه فعالیت خود را به دقت مشاهده نمایید و طرح‌های آنها را به خاطر بسپارید. بدین ترتیب با در نظر داشتن طرح لوگوهای مرتبط می‌توانید لوگویی منحصر به فرد و غیر کپی برای برند خود طراحی کنید.
یکی دیگر از روش های تشخیص لوگو کپی شده این است که اگر لوگوی شما دارای یک عنصر مشخص به عنوان مثال دایره است باید با جستجوی عباراتی همچون لوگوهای دایره‌ای و یا Circle logo design در گوگل، تمامی لوگوهای طراحی شده با دایره را مشاهده و بررسی نمایید. اگر لوگوی شما کپی باشد، قطعا طرح آن را در نتایج جستجوی خود پیدا کرده و به راحتی به کپی بودن آن پی خواهید برد.
قرار دادن تصویر لوگوی خود در وب سایت‌های طراحی لوگو همچون LogoGrab، Amazon Rekognition و یا Vision AI و یا حتی در قسمت تصاویر نیز یکی دیگر از روش های تشخیص لوگو کپی شده است که به راحتی و با بهره گیری از فناوری هوش مصنوعی، اصالت و یا کپی بودن یک لوگو را مورد بررسی قرار می‌دهند. از طرفی دیگر عدم توانایی طراح در ایجاد ویرایش‌ها و تغییرات دلخواه شما در لوگو نیز در برخی مواقع می‌تواند نشان دهنده کپی بودن لوگو باشد که در این صورت باید با یک طراح حرفه‌ای و با تجربه مشورت کنید تا از اصالت و انحصاری بودن لوگوی خود اطمینان حاصل نمایید.
