سرنگ یا به انگلیسی (syringe) یک لوله توخالی کوچک است که برای تزریق داروهای مایع به بدن یا خارج کردن مایعی از بدن استفاده می شود. این لوله حالت پمپی دارد و متشکل از یک پیستون است که در داخل یک استوانه شیشه ای یا پلاستیکی مدرج قرار داده شده است. سرنگ مجهز به یک سوزن، نازل یا لوله زیرپوستی است که به هدایت جریان دارو کمک می کند.
پیستون را می توان به حالت رفت و برگشتی حرکت داد و مایع را از طریق سوراخی در انتهای لوله بیرون کشید یا خارج کرد. سرنگ‌ها داروها را به بدن تزریق می‌کنند و انواع مختلفی از مایعات بدن را خارج می‌کنند که به طور معمول خون از سیاهرگ‌ها است.
پیش از این، سرنگ ها از فلز یا شیشه ساخته می شدند و قبل از استفاده مجدد نیاز به تمیز کردن و استریل شدن داشتند، اما اکنون از سرنگ های پلاستیکی و یکبار برای تزریق دارو استفاده می شود. سرنگ ها برای موارد زیر کاربرد دارند:
1· تزریق دارو به بدن
2· درمان داخل وریدی در جریان خون
3· استفاده از ترکیباتی مانند چسب یا روان کننده ها
4· اندازه گیری و کشیدن مایعات
امروزه طیف گسترده ای از سرنگ های با کیفیت بالا برای اهداف مختلف مانند شستشوی زخم، استخراج مایعات یا تزریق دارو از برندهای برتر ارائه می شود. در ادامه با انواع سرنگ ها آشنا می شویم:
1. سرنگ انسولین
یکی از رایج‌ترین انواع سرنگ‌ها، سرنگ‌های انسولین هستند که به صورت یک بار مصرف و با قیمت بسیار ارزان به فروش می رسند. روی آنها معمولاً علامت U-100 وجود دارد که نشان دهنده غلظت 100 واحد انسولین در هر 1 میلی لیتر است. و اغلب از یک سوزن ظریف استفاده می کنند. از سرنگ انسولین سوزن کوتاه BD می توان برای تزریق انسولین استفاده کرد.
2. سرنگ توبرکولین
سرنگ های توبرکولین اندازه کوچکی دارند و حداکثر 1 میلی لیتر مایع را در خود جای می دهند. از آنها برای تزریق زیر جلدی یا داخل پوستی دارو استفاده می شود و برای انجام آزمایشات سل به نام PPD کارایی دارند.
3. سرنگ سوزن چند شات
این سرنگ‌های ویژه به گونه‌ای طراحی شده‌اند که پس از هر بار تزریق از یک مخزن داخلی دوباره پر می‌شوند تا با استفاده از همان سرنگ چندین دوز مصرف کنند. این نوع سوزن ها به دلیل خطر آلودگی به ندرت مورد استفاده قرار می گیرند.
4. سرنگ دندانپزشکی
دندانپزشک از این سرنگ ها برای تزریق محلول بیهوشی به لثه بیمار استفاده می کند. همچنین برای تامین آب، هوای فشرده یا غبار به حفره دهان برای تمیز کردن مواد زائد دور از ناحیه ای که دندانپزشک روی آن کار می کند استفاده می شود. برای خرید سرنگ ایرانی و خارجی به سایت درمارز مراجعه کنید.
1. سرنگ سرپیچ دار(Lure Lock )
این سرنگ دارای سر پیچ است که می توان سوزن را پیچانده و در محل قفل کرد. این اتصال اتصال ایمن بین سرنگ و سوزن را تضمین می کند و از سر خوردن و جابجایی سوزن هنگام تزریق دارو جلوگیری می کند.
2. سرنگ لوئر اسلیپ (Slip)
این سرنگ بی شباهت به سرنگ لوئرلاک نیست با این تفاوت که کاربر باید توپی سوزن را روی سرنگ اسلیپ فشار دهد. اما در مدل لوئر لاک سرسوزن با یک پیچش به سرنگ متصل یا به اصطلاح لاک می شود. سرنگ اسلیپ برای تزریق انسولین بیماران دیابتی و سایر مصارف از جمله تزریق داروهای داخل عضلانی استفاده می شود.
3. سرنگ کاتتری (Catheter)
این سرنگ ها دارای نوک مخروطی هستند که یک قفل محکم را تشکیل می دهد. از نظر ظاهری شبیه به سرنگ اسلیپ اما با نوک های بلندتر و مخروطی تر هستند. سرنگ های کاتتری برای تمیز کردن کاتترها، لوله های گاستروستومی و سایر دستگاه ها استفاده می شود همچنین برای شستشوی زخم استفاده می شود.
4. سرنگ خارج از مرکز (Eccentric)
این سرنگ ها معمولاً هنگام تجویز دارو به موازات پوست بیمار استفاده می شوند. آنها عمدتاً برای آسپیراسیون مایعاتی که نیاز به نزدیکی به پوست دارند استفاده می شوند. این سرنگ ها برای تزریق به ورید سطحی و عدم نفوذ به هر دو دیواره عروقی ورید عالی هستند.
دسته بندی دیگر انواع سرنگ بر اساس حجم صورت می گیرد. برای اندازه گیری مایعات بر حسب میلی لیتر و برای سنجش مواد جامد مترمربع بکار می رود. برای تشخیص راحت روی بدنه سرنگ ظرفیت آن نوشته شده است. انتخاب سرنگ مناسب به دوز یا حجم دارو و جریان فشار مورد نظر وابسته می باشد. سرنگ 2 سی سی، سرنگ 2.5 سی سی، سرنگ 3 سی سی تا سرنگ 100 سی سی، سرنگ 200 سی سی، سرنگ 300 سی سی، سرنگ 500 سی سی انواع رایج حجم سرنگ هاست.
در داورخانه ها و فروشگاه های لوازم پزشکی انواع سرنگ بر اساس کاربرد و حجم به فروش می رسد. از سرنگ های ایرانی باکیفیت موجود در بازار می‌توان به سرنگ آوا پزشک، سها، ورید، بیک، بسپار صنعت فاخر، یزد سرنگ و سوپا اشاره کرد. این سرنگ ها با کیفیت مرغوب و با قیمت های مناسب در داخل کشور قابل تهیه هستند. از متداول ترین سر سرنگ های خارجی موجود در ایران می‌توان به مارک وکتو اشاره کرد که ساخت کشور چین است.
