◼️ از مسایلی که اشتباه درک شده و نیازمند تصحیح است، این است که می‌گویند:
فلانی دین‌دار نیست اما آدم خوبی است، به راهش راست است، درست کار است و...
گویا این صفات جزو دینداری نیست!
این نتیجه‌ی تصور نادرست از دین است. اینان فکر می‌کنند دینداری منحصر در چند مورد: حجاب، ریش، نداشتن رابطه با جنس مخالف و... است.
◽️ حق این است که دایره‌ی دینداری خیلی وسیع‌تر از چیزی‌ست که ما فکر می‌کنیم، دینداری شامل اخلاق نیکو، برخورد زیبا، همکاری با مردم، درست کاری و دیگر کارهای ارزشمند می‌باشد.
? مگر نشنیده اید که الله می‌گوید:
۞ إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَىٰ وَيَنْهَىٰ عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنكَرِ وَالْبَغْيِ ۚ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ
خداوند به دادگری، نیکوکاری و بخشش به نزدیکان دستور می‌دهد، و از ارتکاب گناهان بزرگ (چون شرک و زنا)، و انجام کارهای ناشایست (ناسازگار با فطرت و عقل سلیم)، و دست‌درازی و ستمگری نهی می‌کند. خداوند شما را اندرز می‌دهد تا این که پند گیرید!
[نحل: ۹۰]
? و محبوب مان ﷺ این دایره را وسیع‌تر کردند چنانکه در حدیثی که شیخ آلبانی آن را صحیح دانسته است، آمده است که:
شخصی شاداب و پاکیزه از نزد پیامبر ﷺ گذشت و اصحاب پیامبر پاکیزگی و شادابی او را پسندیدند و گفتند: چه خوب می‌شد اگر این ها در راه الله بود!
محبوب مانﷺ فرمود: اگر برای فرزندانش می‌کوشد، در راه الله است و اگر برای خودش تلاش می‌کند تا از دست دراز کردن پیش مردم نجات یابد، در راه الله به شمار می‌رود و اگر برای نشان دادن به مردم و فخرفروشی باشد، در راه شیطان است.
◼️ هر مرد و زن مسلمان وقتی عملی انجام ندهند که از دایره‌ی اسلام بیرونشان کند، الله و پیامبرش را دوست داشته باشند و تعظیم شان کنند، اعتراف کنند که مرجع قانون‌گذاری، فقط الله است و به گناهان خود اعتراف کنند و بهانه جویی نکنند، به ارکان و احکام اسلام باورمند باشند و آنها را عملی کنند، نماز بخوانند، روزه بگیرند، زکات مال را پرداخت کنند و اگر توان داشتند، به حج بروند ... کار های نیکی که انجام می‌دهند و اخلاق نیک شان، جزو دینداری محسوب می‌شود اگر چه گنهکار باشند.
? و در مقابل، جملات اشتباه!
فلانی دین‌دار است اما با پدر و مادرش برخورد خوبی ندارد، به تربیت فرزندان توجهی نمی‌کند، مفت‌خوار است، برای نفقه خانواده اش، کار نمی‌کند، از دیگران وام می‌گیرد اما وام مردم را واپس نمی‌دهد، کینه‌توز است و...
فلان زن دین‌دار است اما از همکلاسی‌هایش غیبت می‌کند، حسود است و...
گویا این گناهان به دینداری شخص خللی وارد نمی‌کند!
چنانکه گناهان کبیره‌ی بدنی گناه محسوب می‌شود و به دینداری شخص خدشه وارد می‌کند، گناهان درونی نیز دینداری شخص را خدشه‌دار می‌سازد حتا بسا اوقات، گناهان قلبی و درونی، زشت‌تر است از گناهان ظاهری، چنانکه امام ابن القیم رحمه الله بیان داشتند.
چه (به ظاهر) دین‌دارانی هستند که صفت‌های بد همچون حسودی، بدگمانی نسبت به مسلمانان، خودبزرگ‌بینی، کبر و... در آنها موجود است!
و هستند کسانی که (برا ساس تعریف غلط از دینداری) جزو دین‌داران به شمار نمی‌روند اما اخلاق وزیده، سینه صاف، خیرخواهی و... دارند که از دین‌داران در عرف مردم پیشی گرفته اند و چنانکه رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند:
الله بخاطر اخلاق نیکوی بنده، درجه اش را به درجه نمازگزاران و روزه‌داران می‌رساند.
فراموش نکنیم که این بدین معنا نیست که مرتبه روزه و نماز پایین است، بلکه بیانگر این است که اخلاق نیکو، جزو عبادت و دینداری است.
◼️ منحصر دانستن دینداری در چند عبادت مخصوص، فکر و اندیشه‌ی سیکولاریستی است.
نباید نسبت به گناهان بی‌تفاوت بود و باید مقایسه‌های بی‌معنا (و مغرضانه) را کنار گذاشت که می‌گویند:
فلان زن بدحجاب است اما اخلاق او از خیلی از زنان باحجاب بهتر است!
این مقایسه‌ها بخاطر بی‌تفاوت بودن در برابر گناهان است که گناهان را عادی جلوه دهند.
در عین حال؛ دایره‌ی دینداری را فراخ‌تر کنیم: هر کار خوب جزو دینداری است و هر کار بد، از دینداری شخص می‌کاهد اگر چه مسلمان بعضی از شعایر دینی را آنجا دهد، الله متعال می‌فرماید:
وَنَضَعُ الْمَوَازِينَ الْقِسْطَ لِيَوْمِ الْقِيَامَةِ فَلَا تُظْلَمُ نَفْسٌ شَيْئًا ۖ وَإِن كَانَ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِّنْ خَرْدَلٍ أَتَيْنَا بِهَا ۗ وَكَفَىٰ بِنَا حَاسِبِينَ
و ما ترازوی عدل و داد را در روز قیامت خواهیم نهاد، و اصلاً به هیچ کسی کمترین ستمی نمی‌شود، و اگر به اندازه‌ی دانه‌ی خردلی (کار نیک یا بدی انجام گرفته) باشد، آن را حاضر و آماده می‌سازیم (و سزا و جزای آن را می‌دهیم) و بسنده خواهد بود که ما حسابرس و حسابگر (اعمال و اقوال شما انسانها) باشیم.
[انبیاء: ۴۷]
✍ دکتر ایاد قنیبی
? ترجمه: عبدالجمیل جابر
