تلسکوپ فضایی جیمز وب بزرگترین چشم فضایی ساخته شده توسط بشر است که قرار است جانشین تلسکوپ فضایی هابل شود. جیمز وب با وضوح و حساسیت بسیار بالاتر از هابل شرایطی را برای تحقیقات و رصد بهتر کیهان و کهکشان ها ایجاد میکند که اخترشناسان معتقدند با این ابزار بتوانند بررسی بیشتر و بهتری نسبت به چگونگی شکل گیری ستارگان و سیارات و بررسی و تصویربرداری مستقیم از سیارات فراخورشیدی که در مدار ستاره های دیگر هستند و ابر نواختر ها داشته باشند.
این پروژه عظیم توسط ناسا با همکاری آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا اجرا و توسعه داده است که شروع آن از سال 1996 و با تاخیر چندین ساله بالاخره در هجدهم دسامبر سال 2021 یعنی ۲۷ آذر ۱۴۰۰ ساعت ۱۴:۵۰ به وقت تهران، قرار است پرتاپ شود. پرتاپ این تلسکوپ قرار است توسط راکت آریان 5 در کشور گویان فرانسه در شمال شرقی آمریکای جنوبی صورت بگیرد.
نامگذاری تلسکوپ :
نام این تلسکوپ از جیمز ادوین وب یکی از مدیران ناسا در زمان ریاست جمهوری کندی و جانسون گرفته شده که در دوران خود بر پروژه های بزرگی مانند اولین پرتاب‌های مهم انسان در عطارد از طریق برنامه‌های جوزا، تا قبل از اولین پرواز آپولو، نظارت داشت.
جیمز سهم بسیار بالایی در جذب دولت آمریکا برای اجرای پروژه های فضایی و عصر فضا داشت . او برنامه‌ی فضایی را به عنوان الگویی از دولت موفق ارائه داد که میتواند گسترش یابد تا مشکلات عمده جامعه را برطرف کند.
همچنین در سال ۱۹۶۹ توسط پریزیدنت جانسون مدال آزادی ریاست جمهوری به وب اهدا شد. وی دریافت کننده مدال طلای لنگلی از مؤسسه اسمیتسونیان در سال ۱۹۷۶ هم شد.جیمز ادوین وب در سال ۱۹۹۲ درگذشت و در قبرستان ملی آرلینگتون به خاک سپرده شد.
تاریخچه تلسکوپ جیمز وب :
در خلال سالهای ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۴ مدل مفهومی از جانشین تلسکوپ هابل مطرح شد که دیافراگم 4 متری داشت و مدار معادل با 4 واحد نجومی (4 برابر فاصله زمین تا خورشید یعنی ششصد میلیون کیلومتر ) کار میکرد. کار روی این تلسکوپ در سال 1996 آغاز شد. این تلسکوپ که تا آن زمان با نام پروژه NGST یاد میشد در سال 2002 به نام تلسکوپ جیمز وب معرفی شد.
در دهه نود مدیران ناسا بدنبال تلسکوپ فضایی کم هزینه تری بودند. نتیجه طرح NGST تلسکوپی با دیافراگم 8 متری بود که در نقطه لاگرانژی 2 قرار میگرفت و تقریبا هزینه آن 500 میلیون دلار تخمین زده شده بود.در آن زمان قرار بود این تلسکوپ در سال 2007 پرتاپ شود ولی تاخیر و تغییر آن باعث افزایش هزینه های آن شد که بطوری که بیش از 800 میلیون به این پروژه اختصاص داد تا تغییراتی در طرح آینه اصلی 6 متری صورت گرفت و تاریخ پرتاب را به سال 2010 تغییر داده شد.این پروژه تاخیر های بسیار و تغییرات پر هزینه زیادی را تجربه کرد بطوری که هزینه آن بیش از 6.5 میلیارد دلار تا کنون شده است.
این تلسکوپ که قرار است از سکویی در گویان فرانسه توسط راکت آریان 5 به فضا پرتاب شود باید مسافتی 5800 مایلی را از محل ساخت در آمریکا به گویان فرانسه در اقیانوس طی میکرد و در پس از آن بر روی راکت نصب میشد.
در هنگام نصب آن بر روی راکت متاسفانه سانحه پردازشی صورت گرفت که البته ناسا اعلام کرد که این سانحه آسیب محسوسی به رصد خانه آن وارد نکرده است و قرار است با تاخیری 4 روزه ، در روز چهارشنبه ۱ دی (۲۲ دسامبر) و ساعت ۱۵:۵۰ دقیقه به وقت تهران پرتاب شود.
از آنجایی که این تلسکوپ از نور مادون قرمز بجای نور مرئی استفاده میکند، میتواند در بررسی شکل گیری و تکامل کهکشان ها و درک عمیقتری نسبت به شکل گیری ستارگان و منظومه های سیاره ای و حتی از همه مهمتر مطالعه سیستم های سیاره ای و خاستگاه پیدایش زندگی به محققین این عرصه کمک بسیاری کند.
پس از پرتاب تلسکوپ جیمز وب ممکن است برای جمع‌آوری اطلاعات در مورد ستارهٔ نور کم‌نور «تابی» کی‌ای‌سی ۸۴۶۲۸۵۲ ، که در سال ۲۰۱۵ کشف شد و دارای برخی ویژگی‌های غیرعادی منحنی نور است، استفاده شود.
