در صنایع مختلف، از تولید محصولات غذایی و دارویی گرفته تا شویندهها، رنگها، روانکارها و فرآوردههای شیمیایی، ویژگیهای فیزیکی مایعات اهمیت بالایی دارند. دو ویژگی کلیدی که تقریباً در تمام کاربردهای مهندسی و کنترل کیفیت سیالات مورد توجهاند، گرانروی (Viscosity) و چگالی (Density) هستند.
گرانروی مشخص میکند مایع چقدر “سختتر” جریان پیدا میکند، و چگالی نشان میدهد که در حجم یکسان، مایع چقدر جرم دارد. شناخت این دو ویژگی برای طراحی پمپها، مخلوطکنها، نازلها و هموژنایزرها ضروری است.
گرانروی (ویسکوزیته): مقاومت مایع در برابر جاری شدن. واحد: سانتیپوآز (cP) یا پاسکالثانیه (Pa·s).
چگالی: جرم بر واحد حجم مایع. واحد: کیلوگرم بر مترمکعب (kg/m³).
معمولاً با افزایش دما، گرانروی کاهش و چگالی نیز اندکی کم میشود.
نکته: دادهها میانگین تجربی هستند و در محدودهی دمای 25°C (یا ذکر شده) در شرایط استاندارد گزارش شدهاند. تغییر دما، غلظت و ترکیب میتواند باعث تفاوت در مقادیر شود.
این مقادیر تقریبی است و برای محاسبات مهندسی حتما باید از مقادیر دقیق اندازه گیری شده استفاده کنید.
در طراحی و بهینهسازی تجهیزات مانند هموژنایزر، پمپ، مبدل، و پرکن، دانستن گرانروی و چگالی مایع بسیار حیاتی است.
به عنوان نمونه:
در هموژنایزرها، مایعهای با گرانروی بالا به فشار شکست بیشتر و نازلهای خاصتر نیاز دارند.
در صنایع غذایی، کنترل گرانروی تعیینکنندهی بافت، حس دهانی و پایداری محصول است.
در رنگ و رزین، تنظیم گرانروی برای پاشش یکنواخت و جلوگیری از شره اهمیت دارد.
در روانکارها و گریسها، گرانروی تعیینکنندهی مقاومت فیلم روغنی و طول عمر قطعات است.
لینک مقاله اصلی مقدار ویسکوزیته مایعات(آب، روغن، مایع شوینده، خمیر دندان، سس، نوشیدنی)
