چند روزی هست که دارم چرخه یادگیریم رو روغن کاری میکنم، کلی چیزی یادگرفتم و بهترین چیزی که یاد گرفتم این بود که چرا بعضی چیز هارو یاد نمیگیرم یا چرا بعضی چیز هارو کمتر یا بیشتر یاد میگیرم.
و رسیدم به چیزی بنام سوگیری ها یا BIAS ها و دیدم که کلی این Bias ها وجود داره که ما نمیدونیم یا نمیخواهیم بدونیم.چراکه ما براساس یه سری مفروضات ذهنیمون که براساس این Bias هایی که شکل گرفته داریم یادمیگیریم و براساس همین ها زندگیمون رو میسازیم و همه اینها باعث میشن که چوبی لای چرخ زندگیمون بره و حرکت مارو کند کنه.
سوگیری ها شکل گیریشون از نفس ماست و این نفسانیت ما دارن به این سوگیری هارو نشعت میدن و بیشتر و بیشترشون میکنن، ماهم ندونسته داریم اینارو هی بزرگتر میکنیم و براساس اونها تصمیماتی میگیریم که به ضرر خودمون تموم میشه.
این همه درمورد BIAS ها و نقش موثرشون در خراب کردن چرخه زندگیمون گفتیم و الان باید چیکار کنیم که درگیرشون نشیم، چیکار کنیم که از اینها دور باشیم ؟
یک راه موثر برای حل یک مسئله، شناخت درست یک مسئله هست و من هم الان میخوام بهتون چنتا BIAS که خیلی رایجه رو معرفی کنم تا بدونیم و بشناسیم و درگیر نشیم.
سوگیری براساس تائید شدن ( به نحوی ترجمه confirmation bias) یک نوع سوگیریه که کار های مارو براساس تائید دیگران ثبت و ضبط میکنه و این سوگیری هی میخواد از ادمهایی که لیدر هستن یا جایگاه اجتماعی بالایی در یک گروه اجتماعی دارن تائید بگیره و هی خودش رو براساس اونها ثبت و ضبط کنه اما مشکل اینجاست که هرکسی براساس متریک های خودش و متریک هایی که برای خودش قابل اندازه گیری هست باید جلو بره و خودش رو بهتر کنه.
چرا درگیر این سوگیری (BIAS) میشیم و چطور رفعش کنیم؟
یک اینکه وقتی دیدیم دنبال تائید هستیم از خودمون بپرسیم الان من چرا دارم واسه تائید فلانی کار میکنم. چقدر کسانی که من رو تائید کردن در این تصمیم های من یا زندگی من نقش دارن و اگر تائیدم نکنن چی میشه؟
با پرسیدن این سوالات خیلی دقیق به این میرسیم که چطوری یکسری خطاهای شناختی و سوگیری ها(BIAS) دارن مارو کنترل میکنن و چقدر به نحوه درست رسیدن ما به یک چیز کمک میکنن.
SunkCostFallacy
دحتما شده یک اتفاقی که میدونسیم اشتباه هست رو ادامه بدیم صرفا بخاطر اینکه تا نصفه اون کار اشتباه رو انجام دادیم، مثلا داخل صف نانوایی وایسادیم اما وسط کار پشیمون شدیم و میخواستیم بریم به کار های دیگمون برسیم اما چون وسط صفیم و صرفا چون از ۴ نفر جلوتریم خواستیم ادامش بدیم و هی بیشتر داخل اون صف بمونیم، به این سوگیری یا خطای ادراکی و شناختی میگن sunk cost fallacy و اصولا وقتی بوجود میاد که شما چونکه تا نصف یا حتی کمتر یه کار غلط رو انجام دادین میخواین همینطوری جلو برین و اصلا به نتایجی که قراره پیش بیاد نگاه نمیکنیم
چرا درگیر میشیم؟
بنظر میرسه این خطا از اونجایی بوجود میاد که ما نمیدونیم چقدر وقتمون محدوده و باید به چه کار هایی اختصاص پیدا کنه، بخاطر همین رفتار هامون رو اینطوری طراحی میکنیم. یکی دیگه از دلایل این خطای شناختی اینه که مادرگیر کمالگرایی هستیم و میخوایم همه چیز رو در کمال خودش انجام بدیم اما نمیدونیم که چه هزینه هایی برای این مورد باید بدیم.
چطور حلش کنیم؟
بازم با سوال پرسیدن و دونستن اینکه ما الان درگیر این سوگیری هستیم به ما کمک میکنه که بدونیم درگیر این fallacy یا خطای شناختی شدیم و باید اون رو حل کنیم. سوالاتی که من پیشنهاد میکنم از خودمون بپرسیم برای دونستن اینکه ما درگیر هستیم یا خیر اینه که:
CoStatus Bias:
این سوگیری به این علته که اتفاقایی که میوفته رو ما براساس تخصص هامون درنظر میگیریم و اصلا نگاه نمیکنیم که شاید تخصص ما درمورد موضوعی که الان درگیرشیم و چالشی که الان داریم نتونه خیلی موثر باشه و نتونه کار درست رو انجام بده و مثل بقیه موارد سوگیری ما بخاطر ندونستن این مدل خیلی درگیرش میشیم.
چیکار کنیم که این مدل هارو درست در نظر بگیریم و هرکدوم از اینا باید درنظر گیرنده چی باشه؟
یکی از دلایل اصلی برای اینکه درگیر این سوگیری میشیم اینه که ما برای یسری تخصص هامون هیچ برچسبی نداریم و نمیدونیم این تخصص ها در کجا به کار میان و در کجا به کار نمیان و چه چیزی باعث میشه که این اتفاقا نیوفته و چقدر اینها میتونه در کجا موثر باشه رو نمیدونیم.
چطور حلش کنیم؟
بهتره که اصلا سراغ چیزایی که در تخصص ما هست اتفاقا نریم تا بتونیم بهتر کاری رو انجام بدیم و بدون درنظر گرفتن تخصص های خاصی که داریم باید کارهایی که دوس داریم رو انجام بدیم اما باید بپذیریم که کلی از این کارها و کلی از این اتفاقات هم میتونه اسیب زا باشه و کلی خراب کاری به بار بیاره که اصلا ما نمیفهمیم پس بخاطر همین باید درست و حسابی این تخصص هارو به چالش بکشیم و همه اینارو پشت سرهم حل کنیم.
همونطور که در بالا هم شاید متوجهش شده باشین، همه این سوگیری ها و خطاهای رفتاری باعث میشن که ما خیلی کند پیش بریم و حتی راهمون هم عوض بشه و در بعضی مواقع اصلا به بی راهه بریم!
و دیدیم که همه این BIAS ها راه حل هایی دارن که ما از پرسیدن سوال از خودمون و فکر کردن در موقعیتی که قرار داریم میتونیم اینارو حل کنیم. کنکاش خودمون میتونه یکی از بهترین کار هایی باشه که ما رو از شر bias ها نجات میده و مارو بهترین خودمون میکنه. پس بیاین و خیلی خیلی مراقب این bias ها باشیم و این bias هارو بشناسیم.
مرسی که تا اینجا همراهم بودی (:
من محمد جوادم، یک روانپزشک روانپریش که میخواد یه زندگی بهتر برای خودش و دیگران بسازه و در این راه داره مقاله مینویسه و قطعا نیاز به کمک داره و ازت میخواد که کمکش کنی
(شاید بگیم چطوری؟ در جواب باید بگم ممنون شما چطوری D: )
کافیه که اگه خوشت اومد منو لایک کنی و اگه خوشت هم نیومد بهم بگی که چرا خوشت نیومد
ممنون از اینکه خوندیش ❤️
