به‌دنبال بازگشت تحریم‌ها و احیای سیاست فشار حداکثری توسط دونالد ترامپ در هفته گذشته و رد هرگونه مذاکره از جانب مقامات جمهوری اسلامی ایران، قیمت دلار در طول یک هفته جهش ناگهانی پیدا کرد و تا پایان روز یکشنبه 21 بهمن ماه، به قیمت 92 هزار تومان رسید. این موضوع، واکنش‌های فراوانی را در شبکه‌های اجتماعی، از جمله اینستاگرام و توئیتر به‌دنبال داشت. بررسی داده‌های این دو شبکه اجتماعی در روزهای 20 و 21 بهمن‌ماه نشان می‌دهد که با جهش نرخ دلار، جامعه دچار التهاب شدیدی شده و نوعی غم، ناامیدی و خشم در میان کاربران شبکه‌های اجتماعی مشاهده می‌شود که در یکسال اخیر کم‌سابقه بوده است.
در اینستاگرام و در بازه زمانی مذکور، ویدئوهای منتشر شده حاوی کلیدواژه «دلار» در مجموع حداقل 150میلیون بار دیده شده و بیش از 15میلیون لایک خورده است؛ این عدد قابل توجه در حالی است که این اعداد بدون احتساب سایر محتواهایی است که در صفحات خصوصی (private)، استوری‌ها و ... منتشر شده و یا مستقیما حاوی کلمه «دلار» نبوده است.
تحلیل ویدئوهای پربازدید نشان می‌دهد که غم و خشم بابت از دست رفتن جوانی، آسیب دیدن ایران، فقیرتر شدن و ... مضامین اصلی مطالب اینستاگرامی را نشان می‌دهد. برخی از پربازدیدترین ویدئوهای منتشر شده در اینستاگرام عبارتند از:
1- ویدئوی خواننده‌ای به‌عنوان «آزاد» در مترو با کپشن «هیشکی توی تاریخ قد ما خون دل نخورده» و تصویر قیمت دلار با 23.6 میلیون بازدید
2- ویدئوی اکانت فن‌پیج شروین حاجی‌پور که بخشی از آهنگ «برای» او را منتشر کرده و روی آن نوشته بود «روزی که شروین خوند برای شرمندگی برای بی‌پولی دلار 26 هزار تومان بود!» با 15.3 میلیون بازدید
3- ویدئویی در اکانت بهاره منصوری که بخش‌های از ویدئوهای مختلف را کنار هم گذاشته و روی آن قیمت دلار را گذشته با 13.7 میلیون بازدید
4- ویدئویی از صحبت‌های محمدرضا پهلوی با تصویر قیمت دلار بر روی آن در صفحه «meykhaneh57» با 10.8 میلیون بازدید
5- ویدئویی در صفحه جهان باستان با اشاره به انقلاب سال 57 و کپشن «دلار شد 90 هزار تومن» با 6.9 میلیون بازدید
6- ویدئوی صحبت‌های شاهین صمدپور با کپشن «افزایش باورنکردنی قیمت سکه و دلار»، با 6.5 میلیون بازدید
7- ویدئویی در صفحه ملوتکست که آهنگی از محسن چاوشی راجع به جوانی را با تصویری از قیمت دلار، با 6 میلیون بازدید
8- ویدئویی از فیلم برادران لیلا و ترکیب آهنگ «برای» شروین حاجی‌پور، با 4.6 میلیون بازدید
9- ویدئوی اکانت علیرضا جعفرزاده با تصویر سیلی زدن «لیلا» در فیلم برادران لیلا و برخی دیگر از صحنه‌های سیلی‌زدن همراه با قیمت دلار، با 3.8 میلیون بازدید
10- ویدئویی از صفحه ملوتکست که ویدئوهایی از نورافشانی شب 22 بهمن با تصویر قیمت دلار، با 3 میلیون بازدید
در فضای توئیتر نیز وضعیت مشابهی دیده می‌شود. داده‌ها نشان می‌دهد که از ابتدای سال تاکنون، بیشترین تعداد توئیت راجع به «دلار» در تاریخ 21 بهمن منتشر شده است. در توئیتر و در روزهای 20 و 21 بهمن، بیش از 115 هزار توئیت و ریتوئیت با کلیدواژه «دلار» منتشر شده است که این توئیت‌ها 1.6 میلیون لایک و 35 میلیون بازدید داشته است.
شبکه بازنشرهای توئیت‌های مربوط به این موضوع نشان می‌دهد که کاربران توئیتر نیز به مانند کاربران اینستاگرام، نوعی خشم و غم را بازنمایی کرده‌اند. در گراف زیر که 14 هزار 722 کاربر حضور دارند، کاربران انقلابی و اصولگرا 27 درصد از شبکه را تشکیل داده و بیشترین تعداد توئیت و ریتوئیت را داشته‌اند؛ توئیت‌های منتشر شده توسط این کاربران، تنوع زیادی داشته است؛ اما اصلی‌ترین خوشه آن‌ها، دولت را مقصر افزایش قیمت دلار دانسته‌اند و حتی ادعا کرده‌اند که افزایش قیمت دلار، به‌طور عامدانه توسط دولت دنبال می‌شود و از این جهت به دولت انتقاد کرده‌اند. برخی از پرلایک‌ترین توئیت‌های مربوط به این جریان نیز به‌خوبی همین موضوع را نشان می‌دهد:
پس از کاربران اصولگرا و انقلابی، کاربران سلطنت‌طلب دومین گروه فعال در توئیتر بوده‌اند که 25 درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند.. این کاربران با نقد انقلاب 57، ریشه اصلی افزایش قیمت دلار را به سقوط حکومت پهلوی نسبت داده‌اند (مشابه آنچه در مورد 4 و 5 ویدئوهای پربازدید اینستاگرامی دیده می‌شود).
کاربران روزمره‌نویس، سومین خوشه فعال در واکنش به افزایش قیمت دلار بوده‌اند که 17 درصد از شبکه را تشکیل داده‌اند. در توئیتر معمولا این کاربران در موضوعات سیاسی حضور فعال ندارند و حضور چشمگیر آن‌ها در این گراف نشان می‌دهد که مسأله دلار بسیار فراتر از گروه‌های سیاسی، عامه مردم را درگیر کرده است؛ امری که در تحلیل داده‌های اینستاگرام نیز مشخص است و بیانگر التهاب گسترده در فضای جامعه است. نکته مهم در مورد این توئیت‌ها آن است که پرلایک‌ترین توئیت‌ها را تشکیل داده‌اند؛ در واقع اگرچه این کاربر اصلی‌ترین خوشه در توئیتر نیستند، اما توئیت‌هایشان به‌طور میانگین از سایر خوشه‌ها بیشتر لایک شده است. برخی از توئیت‌های پرلایک این کاربران در ادامه آمده است:
پس از کاربران روزمره‌نویس، خوشه دیگری از کاربران برانداز دیده می‌شوند. این کاربران که 15 درصد از شبکه را تشکیل می‌دهند، کاربران برانداز اما غیر سلطنت‌طلب هستند. این کاربران که در گراف به اکانت ایران‌اینترنشنال نزدیک هستند، در هشتگ‌هایی دعوت به اعتصاب کرده و از فروپاشی اقتصادی سخن گفته‌اند.
در نهایت نیز کاربران میانه‌رو، اصلاح‌طلب و تحول‌خواه در این شبکه مشاهده می‌شوند که 11 درصد از شبکه به‌خود اختصاص داده‌اند. به‌دلیل تنوع کاربران درون این خوشه، توئیت‌های منتشر شده توسط این گروه تنوع زیادی داشته است؛ از انتقاد بابت عدم مذاکره تا ابراز ناراحتی بابت افزایش قیمت دلار تا تحلیل دلایل این امر، در توئیت‌های مربوط به این جریان دیده می‌شود.
کاربران طرفدار مجاهدین خلق و سایر کاربران حاشیه‌ای نیز در مجموع حدود 3 درصد از شبکه را به‌خود اختصاص داده‌اند. گراف زیر، جایگاه هر یک از خوشه‌های مذکور را به‌خوبی نشان می‌دهد؛ در این میان جایگاه کاربران روزمره‌نویس که لزوما وابستگی به هیچ یک از این جریانات سیاسی ندارند، قابل توجه است. البته بخشی از کاربران روزمره‌نویس با رویکرد مذهبی نیز در نزدیک کاربران انقلابی و اصولگرا دیده می‌شود.
مجموع این داده‌ها در هر دو پلتفرم اینستاگرام و توئیتر بیانگر آن است که افزایش قیمت دلار، یکی از روزهای سخت مردم را در طول سال رغم زده است. در طول یکسال اخیر، کمتر زمانی بوده است که چنین موج غم، ناامیدی و خشمی در شبکه‌های اجتماعی، خصوصا در اینستاگرام، مشاهده شود. این موضوع بیانگر التهاب درون جامعه است که می‌تواند تبعات زیادی داشته باشد.
