قراردادها جزو آن دسته از موضوعاتی به‌حساب می‌آیند که از ابتدای تاریخ تا به امروز نقش بسیار مهمی را در زندگی بشر ایفا کرده‌اند. در حقيقت می‌توان گفت که روابط اجتماعی افراد بر اساس تعهدات پا برجاست. به عبارتی دیگر چنانچه فردی قصد خرید یک ماشین را داشته باشد، بایستی تعهداتی را در مقابل فروشنده رعایت نماید، اما آیا تاکنون این سوال برایتان پیش آمده که این تعهدات بر چه اساس شکل می‌گیرند؟ هدف ما از نوشتن این مقاله آشنایی با یکی از اساسی‌ترین منشاء های تعهدات یعنی قرارداد و بررسی انواع آن و… می‌باشد، پس تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
همچنین از دیگر خدمات ما دیدن کنید: بهترین وکیل در شیراز
برای بررسی قرارداد، قبل از هر چیزی ابتدا باید با تعریف آن آشنا شویم. به همین دلیل اولین گام برای آشنایی با قرارداد، دانستن معنای لغوی آن می‌باشد. زمانی که به جست و جوی معنی کلمه قرارداد در لغت‌نامه‌ها می‌پردازیم، با واژه‌هایی مانند پیمان، عقد و کنترات روبرو می‌شویم. به‌طورکلی معنای حقوقی قرارداد از معنای لغوی آن جدا نمی باشد. در حقيقت عقد نوعی توافق الزام آور محسوب می‌شود که در بین افراد محقق شده و تکالیف و حقوق آنها را مشخص می‌کند. با توجه به این امر، می‌توان گفت که برای تحقق عقد بایستی طرفین ابتدا به توافق رسیده و سپس اراده آنها برای انجام موضوع عقد با یکدیگر جمع شود. بر اساس تعریفی که قانونگذار در ماده 183 قانون مدنی از عقود ارائه داده، به این عنوان اشاره‌شده است که: «عقد یعنی اینکه یک یا چند نفر در برابر یک یا چند نفر دیگر تعهد بر امری کنند که موردقبول آنها باشد». به این موضوع نیز توجه داشته باشید که عقود، از انواع متنوعی برخوردار می‌باشد که در ادامه به ذکر آنها خواهیم پرداخت.
همانطور که پیشتر نیز به آن اشاره کردیم، در تعریف عمومی، قرارداد به این معنی است که توافق میان دو طرف حقیقی و حقوقی مانند شرکت‌های عمرانی باشد. در قرارداد وظایف و حقوق هر دو طرف مشخص‌شده و طرفین قرارداد موظف‌اند تا از آن تبعیت نمایند. قراردادهای پیمانکاری انواع مختلفی دارند که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
یکی از انواع قراردادهای پیمانکاری، قرارداد بر اساس فهرست‌بها می‌باشد که در آن پیمانکار تعهد می‌دهد تا عملیات موضوع پیمان بر اساس مبلغ معینی برای هر مقدار واحد از کار انجام شود. در این نوع قراردادها محاسبه ضریب پیمان مبلغی که پیمانکار بر اساس قیمت‌های هر واحد مورد نظر برای تمام کار محاسبه کرده و پیشنهاد داده را با برآورد مصوب مقایسه خواهد کرد و سپس مقدار اختلاف آن را با عنوان اضافه و یا تخفیف به حساب می‌آورند. با محاسبه کردن این مقدار اضافه و یا تخفیف بر روی هزینه کل (برآورد مصوب) مبلغ هزینه کار هر واحد در قرارداد به دست خواهد آمد.
در این نوع از قرارداد، پیمانکار تمامی کار تعریف شده را با هزینه مشخص و معینی انجام می‌دهد، این در حالی است که امکان تغییر قیمت نیز وجود دارد.
این نوع از قراردادهای پیمانکاری در رابطه با موضوعاتی که دائماً در حال تکرار هستند مانند؛ تعمیرات دوره‌ای و هدف کارفرما، صرفه‌جویی در هزینه‌ها و تسریع در زمان عملیات پیمانکاری، بسیار مناسب است.
در قراردادهای طراحی و ساخت، پیمانکار به تنهایی مسئولیت طراحی و ساخت پروژه را بر عهده می‌گیرد و کارفرما نیازهای خود را به صورت واضح مشخص نموده و پیمانکار موردنظر نیز این نیازها را مورد مطالعه قرار داده و شناسایی می‌کند، سپس استانداردهای کیفی را رعایت نموده و به انجام موضوع پیمانکاری می‌پردازد. به‌عنوان نمونه قرارداد با کابینت‌ساز و نجار را می‌توان به‌عنوان یکی از این نوع قراردادها معرفی کرد.
در این نوع قرارداد، کارفرما اقدام به استخدام سازمان یا شرکتی جهت مدیریت و هماهنگی امور فازهای طراحی و ساخت می‌نماید تا در کنار پیمانکار فعالیت کند. به این نکته توجه داشته باشید که اغلب قراردادهای مدیریتی به یک پیمانکار تخصصی نیاز دارد.
در این نوع از قراردادها، کارفرما متعهد به پرداخت هزینه‌های اولیه پیمانکار که همان هزینه‌های واقعی کارگران، کارگاه و مواد مصرفی هستند، در کنار مبلغ توافق شده‌ای جهت پوشش دادن هزینه‌ها و سود پیمانکار می‌شود.
این نوع قرارداد را می‌توان به‌عنوان رایج‌ترین شیوه قراردادی در پروژه‌های توسعه به‌حساب آورد که مطابق آن اختیارات و مسئولیت‌های پیمانکار در بخش‌های گوناگون پروژه، مشخص می‌گردد. پرداخت‌ها معمولاً مطابق با درصد پیشرفت پروژه در نظر گرفته شده و باقیمانده عوض قرارداد بر اساس میزان بهره‌وری اجراکنندگان پروژه پرداخت می‌گردد. پیمانکار اصلی می‌تواند آزادانه پیمانکار فرعی را انتخاب کند. مهم تحقق پروژه نیز با رعایت معیارهای هزینه، کیفیت و زمان صورت می‌گیرد.
انواع قراردادها در حقوق مدنی
عقود معین به‌عنوان یکی از تقسیم‌بندی‌های مهم انواع قراردادها، شناخته می‌شود. در ادامه به معرفی انواع عقود معین در قانون مدنی خواهیم پرداخت.
عقد بیع، یکی از مهم‌ترین عقود معین قانون مدنی به‌حساب می‌آید که بر اساس آن فروشنده، اقدام به فروش کالایی در ازای دریافت پول به خریدار می‌نماید.
در این نوع از قرارداد، مستاجر در ازای پرداخت مبلغی برای مدت معین، مالک منافع عین مستاجره می‌شود.
در عقد مزارعه، فردی در زمین فردی دیگر مشغول زراعت شده و سود حاصل از آن در بین آنها تقسیم می‌شود.
قرارداد رهن به این صورت است که مدیون مالی را تحت عنوان وثیقه به داین می دهد.
چنانچه در بین شخص «ب» و «الف» عقد مضاربه منعقد شود، یعنی «الف» (عامل یا مضروب) با در اختیار داشتن سرمایه «ب» (مالک) مشغول تجارت می‌شود و سود ناشی از آن نیز بر اساس توافق بین آنها تقسیم خواهد شد.
عقد جعاله، عقد شرکت، عقد معاوضه، عقد ودیعه، عقد مساقات، عقد ضمان، عقد قرض، عقد ودیعه، عقد وکالت، عقد حواله، عقد هبه، عقد کفالت و عقد صلح را نیز می‌توان به‌عنوان سایر انواع قراردادهای معین در قانون مدنی به‌حساب آورد.
بر اساس ماده 184 قانون مدنی عقود و معاملات به‌صورت لازم، جائز، خیاری، منجز و معلق تقسیم می‌شوند، در ادامه هریک از این عقود را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
عقود لازم بر اساس ماده 185 قانون مدنی، عقودی هستند که امکان فسخ آنها پس از انعقاد وجود ندارد. جز در مورد اقاله و خیارات مطرح در قانون.
عقد جایز بر اساس ماده 186 قانون مدنی، عقدی است که قابل فسخ می‌باشد؛ به جز در مواردی که حق فسخ اسقاط شده باشد و یا بحث اشتراط ضمن عقد لازم مطرح باشد.
عقود خیاری بر اساس ماده 188 قانون مدنی جزو آن دسته از قراردادهایی محسوب می‌شود که ضمن آن برای یکی از طرفین یا شخص دیگری حق فسخ در نظر گرفته شده است. به علاوه جزو عقود لازم نیز به حساب می‌آیند.
مطابق با ماده 189 قانون مدنی، عقد منجزعقدی است که بلافاصله بعد از ایجاد آن آثارش نیز به وجود آمده باشد.
این نوع عقد بر اساس ماده 189 قانون مدنی، عقدی است که با اراده طرفین ایجاد شده، اما آثار آن موکول به انجام موضوع دیگری شده باشد.
در واقع تعیین مدت در قرارداد را می‌توان به این صورت بیان کرد که تا چه زمانی موضوع مورد قرارداد و آثار ناشی از آن بایستی پابرجا بماند. با توجه به این امربه اهمیت تعیین مدت در تمامی عقود نیز پی خواهیم برد. چرا که از آثار متنوعی از جمله خسارت‌هایی برخوردار می‌باشد که به یکی از طرفین وارد شده است. البته بایستی به این نکته توجه داشته باشید که قانونگذار تعیین مدت عقد را در برخی از عقود مانند عقد اجاره یا مزارعه، به‌عنوان شرط اساسی صحت آن معرفی کرده است. به بیان ساده‌تر چنانچه مدت عقد در این‌گونه عقود، تعیین نشود، عقد باطل خواهد بود. به‌علاوه لازم است بدانید که بهترین کار نگارش مدت عقد به‌صورت عدد و حروف می‌باشد تا از بروز مشکلات حقوقی جلوگیری شود.
کلام آخر
بسیار مشاهده می‌شود که افراد خودشان شخصاً، اقدام به تنظیم عقود حقوقی و مالی خود می‌نمایند. در حقیقت این افراد بامطالعه مواد قانونی یا از روی تجربه، مفاد قراردادی خود را نگارش می‌کنند؛ اما بهتر است بدانید که همین امر موجب تعدد اختلافات حقوقی ناشی از عقود نیز خواهد شد. به‌طورکلی با وجود اینکه در فضای اینترنت، نکاتی در مورد تنظیم یک عقد به‌راحتی در دسترس می‌باشد، اما از قدیم گفته‌اند باید کار را به کاردان سپرد. در نتیجه کمک گرفتن از دانش و تجریه وکیل تنظیم قرارداد در شیراز می‌تواند یکی از امن‌ترین و بی‌دردسرترین روش‌های تنظیم قرارداد محسوب شود. ما در این مقاله سعی کردیم تا هر آنچه را که بایستی در مورد انواع قراردادها و موارد مربوط به آنها بدانید، به شما ارائه دهیم. امیدواریم که مطالب این مقاله از سایت بهمن هاشمی برای شما مفید بوده باشد.
