ضد یخ به انگلیسی (antifreeze) ماده ای شیمیایی است که زمانی که به مایع آب پایه اضافه میشوند نقطه انجماد مخلوط را کاهش میدهد. این ترکیبات در طیف وسیعی از تجهیزات مکانیکی در طی ماه های زمستان به منظور جلوگیری از یخ زدگی مایعات منتقل کننده گرما مورد استفاده قرار میگیرند.به طور معمول آنتی فریز ها به مایعاتی اطلاق میشوند که موتور را به طور اتوماتیک خنک میکنند اگرچه این مایعات در موارد دیگری همچون …سیستم های خنک کننده(به عنوان خنک کننده ثانویه)، سیستم های تهویه هوا،واحدهای انرژی خورشیدی و بسیاری از کاربردهای دیگر نیز مورد استفاده قرار میگیرد. علاوه بر خاصیت ضد یخی، این مواد نقطه جوش را نیز بالاتر می برند و از جوش آوردن ماشین در فصول گرم جلوگیری می کنند.
بسیاری از مواد شیمیایی وقتی به آب افزوده میشوند موجب کاهش نقطه انجماد آن میگردند (مواد موجود در جدول). در جدول زیر چند ترکیب پرکاربرد را به همراه درجه کاهش نقطه انجماد و سایر پارامترها مشاهده میکنید.
آنتی فریزهای شیمیایی شامل موادی مثل کلسیم کلرید، الکل هایی مثل متانول،اتانول و۲-پروپانول، گلیسرول و گلایکول ها هستند. از سال 1960 تاکنون مونو اتیلن گلیکول به دلیل دسترسی بیشتر و همچنین عملکرد مناسب تر سهم بیشتری از مواد موجود در بازار را به خود اخصاص داده است. اتیلن گلایکول ضدیخ مناسب برای خنک کردن موتورهای احتراق داخلی است. ضد یخ های اتیلن گلایکول ممکن است حاوی درصد کمی دی اتیلن گلایکول و تری اتیلن گلایکول باشند.
برای انتخاب بهترین ضد یخ ماشین توجه به نوع ماشین و شرایط دمایی مکانی که در آنجا هستید بسیار مهم است. هرچه دما سرد تر باشد باید از موادی استفاده کرد که نقطه انجماد را بیشتر پایین می آورند و یا غلظت ضد یخ را نسبت به آب افزایش داد.
ویژگی های ضدیخی این مواد شیمیایی بسیار گسترده است .کاهش نقطه انجماد بستگی به دو عامل دارد اول ویژگی های شیمیایی خود ماده و دوم غلظت ماده شیمیایی در آب. وقتی ماده شیمیایی به آب اضافه میشود تا افزودن بعدی مواد ضدیخ به آب تقلیل نقطه انجماد افزایش میابد . ویژگی های خنک کنندگی ضدیخ ها موجب تغییراتی در نقطه ذوب نیز میگردد.
محلول های ضد یخ در بسیاری از سیستم های انتقال گرما نقش دارند. برای انتقال گرما آب به تنهایی عملکرد قابل قبول، قیمت کم و دسترسی جهانی دارد اگرچه آب دامنه دمایی محدودی از 0 تا 100 درجه سلسیوس دارد.مایعات ضد یخ با کاهش نقطه انجماد و همین طور نقطه ذوب، این رنج را افزایش میدهند و در عین حال انتقال گرما را به خوبی انجام میدهند. اولین محلول های ضد یخ آب نمک و الکل بودند. آب نمک قیمت پایین، دسترسی بالا و همچنین کارایی مناسبی از نظر کاهش نقطه انجماد دارند.
الکل هم واجد ویژگی های فوق میباشد اما نقطه اشتعال پایینی دارد و به علت قابلیت اشتعال بالا در سال های اخیر کمتر مورد استفاده قرار میگیرد. استفاده از اتیلن گلایکول نیز اولین بار در سال 1925 متداول شد.
