به نام خدا
■پیامد های مهاجرت■
●پیامد های اجتماعی- فرهنگی مهاجرت
مهاجرت به عنوان یک پدیده اجتماعی دارای تأثیر و نفوذ قابل ملاحظه‌ای در ابعاد فرهنگی و زوایای اجتماعی است. افراد مهاجر با شناختی که از محیط پیدا می‌کنند. بنابراین پرداختن به پیامدهای این جابه‌جایی‌های بزرگ بر روی مهاجران میتواند زوایای اصلی این واقعیت را مشخص سازد.
در بعد فرهنگی مهاجران دچار تغییراتی در وضعیت اخلاقی و بینشی خود میشوند و از مرحله‌ای به بعد رفتارهای جدید بروز می‌دهند. علاوه بر این، مهاجرت با تأثیرپذیری مهاجران از جنبه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از محیط جدید، آثار مهمی بر سیمای ظاهری و همچنین زندگی روزمره افراد دارد که در قالب تغییرات و دگرگونی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نمود مییابد. مهاجرت تصمیمی ساده و روشن، که آینده‌ای مشخص پیش روی مهاجر قرار دهد نیست. شناخت بیشتر افراد مهاجر، اثرات محیط بر مهاجران و همچنین اثرات مهاجران بر محیط جدید در قالب آثار و پیامدهای مهاجرت، به درک بیشتر ما از پدیده مهاجرت خواهد انجامید.
به بیان دیگر، اثرات مهاجرت بر مهاجران یکسان نبوده و ممکن است متغیرهای گوناگون همچون تحصیلات، شغل، میزان درآمد، سن، مدت اقامت، فاصله محل سکونت نسبت به مقصد و.... به میزان‌های متفاوت برآن‌ها تأثیر بگذارند.
افرادي كه مهاجرت مي‌كنند از يك سو سعي دارند فرهنگ پيشين خود را فراموش كنند و از آن جدا شوند و از سوي ديگر در همنوايي يا تطبيق خويش با هنجارها و موازين فرهنگي جديد كوشش مي‌كنند. به همين علت و با توجه به اين كه فرهنگ پيشين در مقابل فرهنگ جديد مقاومت دارد به سادگي تسليم نمي‌شود، جريان پيچيده و كندي به وجود مي‌آيد كه ممكن است تا آخر دم حيات، فرد مهاجر را تحت‌تأثير خود قرار دهد و غربت او را به عزلت بدل سازد.
مهاجرت نقش اساسی در فعل و انفعالات مختلف اجتماعی و جمعیتی دارد، در بسیاری از جوامع شهری کشورهای توسعه یافته، یکی از چالش‌های مهم و جدید افزایش تعداد مهاجران بین‌المللی در آنها می‌باشد که در مقابل کاهش جمعیت پویای کشورهای کمتر توسعه یافته را در پی دارد. این فرایند مهاجرتی علاوه بر افزودن تعداد جمعیت کم درآمد، باعث تنوع فرهنگی شهری میگردد که در بسیاری از موارد شکل محرومیت شهری را بالا می‌برد .
از ديدگاه فرهنگی، نکته مورد اهمیت در تمام مهاجرت‌ها، یکسان نبودن فرهنگ مبدأ و مقصد است. تفاوت‌های فرهنگی میان مبدأ و مقصد مهاجرت میتواند منشأ مسائل و مشکلاتی برای مهاجران باشد. فراوانی میزان ناهنجاری‌های اجتماعی و افت تحصیلی، از نمونه‌های بارز اینگونه مشکلات است. همچنین پدیده حاشیه نشینی و پیامدهای اجتماعی و فرهنگی آن از عوارض این گونه مهاجرت‌ها است.
کلیه مهاجران از هر گروه سنی و جنسی با هر طبقه اجتماعی، به نحوی مشمول تبعیض‌های مناطق پذیرنده می‌باشند. مهاجران به مجرد ورود به مقصد، با انواع واکنش‌ها و برخوردهای اجتماعی از طرف ساکنان بومی مواجه میشوند و اغلب در معرض خشم و بی‌اعتباری مردمی و در برخی موارد تحت تحریم قانونی و آماج خشونت شخصی یا مجازات‌های دولتی از سوی حاکمان و بومیان کشور میزبان قرار می‌گیرند، البته چنانچه آنها نقصان‌های اقتصادی یا آموزشی را پر کنند و بتوانند به طور مؤثر در توسعه کشورها دخیل گردند، مورد استقبال مراجع قرار خواهند گرفت.
اگر چه عکس‌العمل مهاجران ممکن است در برابر تبعیض‌های موجود در جامعه مهاجرپذیر متفاوت باشد ولی نمی‌توان انکار کرد که تبعیض به هر صورت که باشد، آثار منفی و دیرپایی بر روی رفتارهای مهاجران به جای می‌گذارد. این مسأله برای اداره‌کنندگان جوامع مهاجرپذیر پوشیده نیست؛ با وجود این، تبعیض رسمی و تعصب نژادی و قومی از جمله مشخصات رایج جوامعی بوده است که مهاجران به آنها می‌پیوندند.
افراد و گروه‌های مهاجر احساس مي‌كنند به نحوه مؤثري در جامعه ادغام شده‌اي قرار ندارند، آنها كه احساس مي‌كنند كنترل اجتماعي غيررسمي بر رفتار آنها برداشته شده كمتر خود را در برابر ارزشها مسؤول مي‌دانند. فرد مهاجر چون فردي كه از نقطه‌اي دور دست با فرهنگ مغاير به محيط جديدي وارد مي‌شود، دچار تعارض فرهنگي شده و احتمال انحراف از ارزش‌هاي اجتماعي و عقيدتي نزد وي افزايش مي‌يابد.
از بين رفتن هويت فرهنگي و بومي از دیگر پیامدهای مهاجرت به شمار می‌رود. مهاجرين با كوله باري از هنجارها و رفتارهاي قومي و ملي خويش بار سفر را بسته و ترك ديار مي‌كنند و به جامعه‌هايي وارد مي‌شوند كه براي خود، هنجارها و آداب و رسوم ويژه‌اي دارد و از تازه‌وارد آن نيز انتظار دارد كه خود را با آنها همراه و سازگار كنند. ارتباط آزاد و طبيعي دو قوم با يكديگر، كه در آن عناصري از فرهنگ يك قوم به قوم ديگر منتقل گردد، برخورد فرهنگي نام دارد و موجب دگرگوني‌هاي ژرف فرهنگي و اجتماعي مي‌شود.
مهاجرت بر دينداري نیز تأثیر دارد. مهاجرت‌ها زمینه لازم را برای تغییرات فرهنگی-اجتماعی و حتی سلسله مراتب ارزشها پدید می‌آورند و در نتیجه تغییرات در مناسبات و آداب و رسوم فرهنگی، اجتماعی و ناهمگونی در هنجارهای فرهنگی، اجتماعی و دینی مهاجران را در پی دارد. بنابراین، مهاجرت در باورهای فرد مهاجر تأثیرگذار است و یکی از این باورها نیز عقاید دینی است.میتوان گفت شکل گیری معنویت های فارغ از ادیان یا الوهیت خالص یکی از نتایج فرهنگی مهاجرت است از سوی دیگر از بین رفتن هرگونه اعتقاد قلبی و در نتیجه تقاطع با فرهنگ جدید و بیهنجاری ، ممکن است نتیجه مهاجرت باشد.
زبان عاملی دیگر است که به راحتی با مهاجرت در معرض زوال قرار میگیرد در قالب مثال بعد از مهاجرت نسل دهه ۷۰ فرزندانی که در دول خارجی متولد میشوند دیگر کوششی برای آموختن زبان فارسی برایشان صورت نگرفته و این موضوع میتواند در دراز مدت آسیب جدی برای زبان فارسی محسوب شود از سوی دیگر اختلاط و ازدواج مردم کشوری چون ایران که در نتیجه مهاجرت صورت میگیرد میتواند به مرور آداب و رسوم خانوادگی ایرانیان(اعم از پوشش،غذاها،جایگاه والدین در خانواده،تشریفات مهمانیها،ارزشها و...) را به فراموشی نزدیک کند.
از سویی جامعه مبدا در حال پرداخت قشر پویا و جریان ساز خود قرار میگیرد جماعتی که بیشترین توان را در روند توسعه و اعتلا ایفا میکند.
با توجه به اینکه جوانان گروه اصلی مهاجران هستند، پیامدهای اجتماعی مهاجرت آنان به صورتی حادتر نمود خواهد یافت، چرا که روحیه تنوع طلبی جوانان از طرفی و هویت طلبی آنان از طرف دیگر، پیامدهای اجتماعی را تشدید خواهد کرد.
●پیامد های اقتصادی مهاجرت
بیشتر مطالعاتی که به بررسی پیامدهای مهاجرت پرداختهاند بر تأثیرات اقتصادی آن تمرکز کرده‌اند . از نظر اقتصادی مهاجرت باعث میشود که منطقه مهاجرفرست بسیاری از نیروهای کاری را که سالها به آموزش و تربیت آنها پرداخته، سالهای عمر مفید و مولد خود را در جای دیگری بگذرانند . فیندلی، این سرمایه‌گذاری را از دست رفته میداند، مگر آنکه مهاجران به روستا برگردند و پول را به آنجا ارسال کنند.
علاوه بر این، مهاجرت نوعی دوگانگی در بازار کار به وجود میآورد. به این معنی که سطح دستمزدها و شرایط کار مهاجرین متفاوت از کارگران بومی خواهد بود. در این زمینه میتوان به خیل عظیم مهاجرین افغانی در ایران و سطح پایین دستمردها در میان کارگران افغانی در مقایسه با نیروهای کار بومی، کارگران ایرانی اشاره نمود. این وضعیت پایین بودن سطح دستمزدها در کنار کارهای سخت و طاقت فرسا، عدم اطمینان به استمرار کار، موجب روی آوردن مهاجرین به کار و فعالیت بیشتر برای کسب درآمد بیشتر و پس‌انداز یا ارسال آن به مناطق مبدأ شده، سبب خواهد شد که از تغذیه، بهداشت و مسکن نازلتری استفاده نمایند. همین خود آسیب‌پذیری آنها را در مقابل بیماری افزایش داده و ابتلای آنها را به انواع بیماریها فراهم میآورد. از طرف دیگر، وجوه ارسالی ممکن است که سایر فرآیندهای توسعه را به تأخیر بیاندازد. چون این وجوه برای والدین و بازماندگانی که از سن و سال بالاتری برخوردارند ارسال میگردد، میزان مصرف بدون تحول در نظام اقتصادی بالا خواهد رفت، فشار برای تحول کاهش مییابد و ممکن است روستا کمتر توسعه بیابد.
●پیامدهای سیاسی مهاجرت
در نتیجه‌ی پیامدهای اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی که سیل فناوری و اندیشه و سبک زندگی را به سمت کشور مهاجرپذیر متمایل کرده و امکان توسعه را بیش از پیش در اختیار این مقاصد مهاجرتی گذاشته ، مهاجران رفته رفته به جرگه سیاست‌های این دول نیز گرایش می‌یابند،در تولید تجهیزات نظامی،فناوری های امنیتی مشارکت می‌نمایند آمار همه‌پرسی را بالا میبرند و تبدیل به جزئی از سرمایه این کشورها میشوند.در مقابل کشورهای مهاجرفرست هستند که خلاف این روند برایشان در حال وقوع است.
●رصدخانه مهاجرت ،دکمه سیاه مهاجرت
●پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اجتماعی دانشگاه ازاد اسلامی واحد دهاقان با عنوان جامعه شناسی مهاجرت نوشته محمدرضا محرابی(۱۳۹۷)
●فیندلی،ترک‌ها در تاریخ جهان
