به نام خدا
بر اساس تعریف سازمان ملل مهاجر کسی است که به کشوری غیر از کشور خود عزیمت کند و در آنجا ۱۲ ماه ساکن باشد در واقع مهاجرت انعکاس تغییراتی است که در تار و پود جامعه‌ای که مردم به آن تعلق دارند اتفاق می‌افتد. و نوعی تطبیق و سازگاری اجتماعی در پاسخ به نیازهای اقتصادی اجتماعی و فرهنگی است.
به طور کلی مهاجرت از دهه ۱۹۷۰ در نتیجه پیشرفت‌های تکنولوژیک و حمل و نقل و افزایش اختلاف طبقاتی روندی رو به صعود داشته است.
این روزها مردمی که از لحاظ اجتماعی سیاسی یا فرهنگی و حتی اقتصادی احساس نارضایتی زیستی دارند هاجرت را رهیافتی برای ساخت زندگی بهتر می‌دانند و در پی پیشرفت ز مرزهای موطن خود خارج می‌شوند. در یک تقسیم بندی عمده مر مهاجرت به دو شاخه اجباری و اختیاری تقسیم می‌گردد. مهاجرت اجباری شامل مواردی چون جنگ زدگی کمبود غذا کمبود امنیت خ می‌دهد و مهاجرت اختیاری [که مورد بحث این نوشتار است] در نتیجه مواردی چون تمایل به توسعه شغلی و رفاهی بهره‌مندی از تحصیلات عالی‌تر و ...صورت می‌گیرد. طبق اعلام سازمان بین‌المللی مهاجرت در سال ۲۰۱۸ سهم جمعیت خارجی جهان از ۸۹ میلیون در سال ۱۹۷۰ ، به ۲۴۴ میلیون در سال ۲۰۱۵ رسیده است . این آمار معادل ۳.۳ درصد از کل ساکنان زمین است به عبارتی بیش از ۳ جمعیت جهان ر کشوری که به دنیا آمدند زندگی نمی‌کنند. سازمان بین‌المللی مهاجرت میزان مهاجرین را در سال ۲۰۵۰ دود ۴۰۵ میلیون نفر برآورد می‌کند.
به همین دلیل مهاجرت خارجی یکی از فرایندهای مهم [اجتماعی] جمعیتی است که در بستر گذار جمعیتی دوران معاصر بر اهمیت آن افزوده شده است.
دوران جوانی پر تغییرترین دوران زندگی انسان و نیز موقعیت مواجهه با مهمترین تغییرات و تصمیمات زندگی است.
تصمیماتی از جنس ادامه تحصیل، ازدواج ،ورود به بازار کار و یا مهاجرت. این روزها تمام موارد فوق الذکر می‌تواند تحت تاثیر مهاجرت قرار بگیرد.
امر مهاجرت از پدیده‌هایی است که در میان جوانان از سنین ۲۰ تا ۳۵ سالگی موضوعیت پیدا می‌کند و با توجه به تبعاتی که دارد لازم است مورد توجه محققان قرار بگیرد.
بر اساس آمار درگاه مرکز ملی ایران جمعیت مهاجران در سال ۲۰۲۰ عدد یک میلیون و ۸۷۰ هزار نفر بوده است که آماری دو برابری از جمعیت مهاجران نسبت به ۳۰ سال گذشته است.
همچنین بر اساس آمار رصدخانه مهاجرت ایران ایران هفدهمین کشور دانشجو فرست در جهان است ر اساس یکی از پژوهش‌های رصدخانه مهاجرت ایران از میان سه دسته کارآفرینان مدیران و کارمندان به ترتیب ۴۲ درصد ۴۸ درصد و ۵۰ درصد تمایل زیادی به مهاجرت داشته‌اند
آمار نشان می‌دهد از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۵ درصد ایرانیان متخصص در خارج از کشور از ۲۵ درصد به ۳۰ درصد رسیده است و از میان ۴۲ درصد دانشجویان فارغ التحصیلان ایرانی که تمایل به مهاجرت داشتند ۱۱ درصد آنها برای مهاجرت اقدام عملی انجام دادند.
آمار موسسه گالوپ بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ نشان می‌دهد اگر محدودیت‌های جابجایی حذف شوند ۹ درصد جوانان ایران از کشور خارج می‌شوند نتایج مطالعات نشان داده که اروپای غربی و آمریکای شمالی از مقاصد عمده مهاجرتی جوانان است.
مطابق پژوهش سازمان ملل متحد در سال ۲۰۰۲ تقریباً نیمی از جوانان منطقه خاورمیانه تمایل دارند تا به خارج از کشور خودشان مهاجرت کنند .
مهاجرت بخشی از امیال افراد است و اگر دیگر امیال اهمیت بیشتری بیابند و برآورده شوند ممکن است تمایل به مهاجرت به حاشیه رانده شود؛ در غیر این صورت مهاجران بالقوه فعلی، به محض یافتن توانایی برای انجام این کار ، مهاجرت واقعی انجام می‌دهند.
باید در نظر بگیریم قرابت جوانان این روزها با امر مهاجرت افزایش یافته و این امر به سبب گسترش وسایل ارتباط جمعی ، کوتاه شدن مسافت‌های مهاجرتی و توسعه نهادهای تسهیلگر مهاجرت اعم از شبکه‌های قاچاق مهاجر،ازدواج های فرامرزی و ... رخ داده است.
بیشترین و مهمترین انگیزه برای مهاجرت به جاذبه‌های اجتماعی و فرهنگی با ۳۶ درصد تاثیرگذاری و جاذبه‌های آموزشی با ۲۸ درصد تاثیرگذاری تعلق می‌گیرد و نهایتاً حدود یک پنجم افراد به مزایای اقتصادی امر مهاجرت جذب می‌شوند.
تفاوت معناداری بین متاهل‌ها و مجردها و تمایل به مهاجرت خارجی وجود ندارد ، ولی در مقابل متغیرهایی مانند- سن ،جنسیت، میزان تحصیلات، تسلط به زبان خارجی، شرایط اقتصادی میزان مطلوبیت جامعه - رابطه معناداری با تصمیم به مهاجرت دارد.
پژوهش‌های جامعه شناسی در این زمینه نشان می‌دهد متولدان دهه ۷۰ به بعد تمایل و تصمیم مهاجرتی‌شان بالاتر از دهه شصتی هاست.
همچنین نتایج نشان داد مردان بیش از زنان تمایل به مهاجرت دارند از سوی دیگر افزایش میزان تمایل و تصمیم مهاجرتی با افزایش سطح تحصیلات رابطه مستقیم دارد و این امر با توجه به امکان- اخذ پذیرش ،استفاده از بورس تحصیلی و ادامه تحصیل بدون پرداخت هزینه در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در خارج از کشور- این نتیجه قابل تبیین است.
از طرفی افراد غیر شاغل تمایل و تصمیم به مهاجرتشان بیشتر است واقع سرمایه‌گذاری برای ایجاد فرصت‌های شغلی در کشور به اندازه کافی انجام نگرفته است و نرخ بیکاری افزایش یافته و یکی از پیامدهای نرخ بیکاری همین خروج سرمایه انسانی از کشور است و در آخر افرادی که به زبان خارجی تسلط دارند بیشتر تصمیم به مهاجرت خارجی دشته و جدیت و اطمینان بالاتری برای جلای وطن دارند.
هر چند نحوه بازنمایی در رسانه‌ها به تنهایی دلیل مسئله مندی نیست اما با توجه به مشاهدات مستقیم تب تمایل به مهاجرت بین جوانان و سرمایه‌گذاری خانواده‌ها برای مهاجرت فرزندان، این روزها امر مهاجرت به یک مسئله مهم اجتماعی بدل شده است.
...
۱. چالش‌های خروج بی‌رویه سرمایه انسانی جوان از کشور چیست؟
۲. کشورهای مهاجر پذیر کدامند و دلیل انتخاب این کشورها از سوی مهاجران چیست؟
۳.کاتالیزور های مهاجرت خارجی[ محرومیت‌های داخلی] چیست؟
۴. عاقبت خیل عظیم مهاجران ایرانی چیست؟مطابق انتظار مهاجرین یا ...؟
۵. وضعیت اجتماعی ، روانی و میزان کارآمدی ناکامان متمایل به مهاجرت در داخل چیست؟
●شهبازی،مظفرالدین.بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر مهاجرت علمی.
●زنجانی،حبیب الله.مهاجرت.
●صادقی،رسول/سیده‌متین سیدحسینی.
میزان تمایل به مهاجرت و علل تعیین کننده
●غیاثوند، احمد/استادیار جامعه شناسی دانشگاه علامه طباطبایی
