اگر ماشین دارید، احتمالاً فکر کرده اید که کدام نوع بنزین برای موتور شما بهتر است. ممکن است فکر کنید که بنزین گران‌تر مقداری اسب بخار اضافی را از موتور ماشین شما آزاد می‌کند، اما همیشه اینطور نیست. تفاوت اصلی بین بنزین سوپر و بنزین معمولی در رتبه بندی اکتان است که مقاومت سوخت را در برابر احتراق یا ضربه زدن اندازه گیری می کند. در این مطلب از یدکجا توضیح خواهیم داد که رتبه بندی اکتان به چه معناست، چگونه بر عملکرد موتور و مصرف سوخت شما تأثیر می گذارد و از چه بنزینی باید برای ماشین خود استفاده کنید.
یکی از عواملی که از اشتعال زودتر از موعد هوا و اکسیژن جلوگیری می کند، رتبه بندی اکتان بنزین است. به کمک این عامل توانایی بنزین جهت ممانعت از پیش اشتعال تعیین می شود. اشتعال در پیشرانه های درون سوز بسیار حساس بوده و باید حتما در زمان مشخصی رخ دهد. اگر مخلوط سوخت و هوا زودتر از موعد مشتعل شود، صدایی شبیه کوبش از پیشرانه به گوش می رسد که به آن ناک نیز گفته می شود. از دیگر آسیب هایی که ناک کردن پیشرانه به همراه دارد می توان به صدمه جدی به پیستون ها، دیواره داخلی سیلندر و آسیب به کل پیشرانه اشاره کرد.
اگر برای خودروهایی پیشرانه شان نسبت تراکم بالایی دارد (پیشرانه های توربو شارژ) از بنزین سوپر استفاده کنید، می توانید مانع از پیش اشتعال شوید. بنزین معمولی بیشتر برای خودروهایی با پیشرانه معمولی قابل استفاده است. در صورتی که سطح عملکرد بالاتری مورد نیاز باشد، استفاده از این نوع بنزین منجر به ایجاد پیش اشتعال شده و ناک کردن و صدای پینگ را به دنبال دارد. اگر این مشکلات برای مدت طولانی ادامه یابد و بر طرف نشود، پیشرانه نیز آسیب خواهد دید.
رتبه بندی اکتان عددی است که نشان می دهد سوخت تا چه حد تحت تراکم پایدار است. هرچه درجه اکتان بالاتر باشد، سوخت در برابر انفجار زودرس در موتور مقاوم تر است. انفجار پیش از موعد، همچنین به عنوان ضربه یا پینگ شناخته می شود، صدای بلندی است که زمانی رخ می دهد که مخلوط هوا و سوخت خیلی زود در محفظه احتراق مشتعل شود. این می تواند قدرت موتور را کاهش دهد، به اجزای موتور آسیب برساند و انتشار گازهای گلخانه ای را افزایش دهد.
رتبه بندی اکتان با میانگین دو روش تست تعیین می شود: عدد اکتان تحقیقاتی (RON) و عدد اکتان موتور (MON). RON پایداری سوخت را در شرایط دور آرام اندازه گیری می کند، در حالی که MON آن را در دور موتور بالاتر اندازه گیری می کند. فرمول محاسبه امتیاز اکتان (R+M)/2 است. به عنوان مثال، اگر سوختی دارای RON 95 و MON برابر با 87 باشد، درجه اکتان آن (95+87)/2 = 91 است.
درجه اکتان بنزینی که استفاده می کنید باید با نسبت تراکم موتور شما مطابقت داشته باشد. نسبت تراکم، نسبت حجم سیلندر زمانی است که پیستون در انتهای حرکت خود قرار دارد به حجم زمانی که در بالا قرار دارد. هر چه نسبت تراکم بالاتر باشد، یک موتور می تواند قدرت و راندمان بیشتری تولید کند. با این حال، تراکم بالاتر همچنین به معنای فشار و دمای بالاتر در محفظه احتراق است که خطر ضربه را افزایش می دهد.
برای جلوگیری از ضربه، موتورهای با تراکم بالا به سوخت با اکتان بالا نیاز دارند. سوخت با اکتان بالا کندتر و یکنواخت تر از سوخت با اکتان پایین می سوزد و زمان بیشتری را برای پیستون فراهم می کند تا قبل از احتراق به موقعیت مطلوب خود برسد. این امر باعث احتراق نرمتر و کنترل شده تر می شود که عملکرد موتور را بهبود می بخشد و آلاینده ها را کاهش می دهد.
از طرفی موتورهای کم تراکم می توانند با سوخت کم اکتان بدون هیچ مشکلی کار کنند. سوخت با اکتان پایین سریعتر و کاملتر از سوخت با اکتان بالا می سوزد که باعث کاهش انرژی تلف شده و افزایش مصرف سوخت می شود. استفاده از سوخت با اکتان بالا در موتورهای کم تراکم هیچ مزیتی را به همراه نخواهد داشت، زیرا موتور نمی تواند از پایداری اضافی سوخت استفاده کند.
بهترین راه برای اینکه بدانید موتور شما به کدام رتبه اکتان نیاز دارد، بررسی دفترچه راهنمای خودرو است. برخی از خودروها برچسبی روی درب بنزین یا داخل درب بنزین دارند که نشان دهنده میزان اکتان توصیه شده است. اگر خودروی شما به بنزین درجه یک نیاز دارد، باید همیشه از آن استفاده کنید تا از ضربه و آسیب احتمالی موتور جلوگیری کنید. اگر خودروی شما بنزین ممتاز را توصیه می کند، می توانید گهگاه از بنزین معمولی بدون آسیب رساندن به موتور خود استفاده کنید، اما ممکن است متوجه کاهش عملکرد و مصرف سوخت شوید. اگر خودروی شما فقط به بنزین معمولی نیاز دارد، می‌توانید با استفاده از پمپ بدون از دست دادن چیزی، در هزینه خود صرفه‌جویی کنید.
رتبه اکتان تنها عاملی نیست که بر کیفیت و عملکرد بنزین تأثیر می گذارد. افزودنی ها و اجزای دیگری در بنزین وجود دارد که می تواند بر میزان سوختن آن در موتور شما تأثیر بگذارد. برخی از این موارد عبارتند از:
انتخاب بنزین مناسب برای خودروی شما می تواند در میزان کارکرد موتور و میزان هزینه ای که برای سوخت مصرف می کنید تفاوت ایجاد کند. فاکتور اصلی که باید در نظر بگیرید رتبه اکتان است که باید با نسبت تراکم موتور شما مطابقت داشته باشد. سوخت با اکتان بالا برای موتورهای با تراکم بالا مناسب است در حالی که سوخت با اکتان پایین برای موتورهای کم تراکم مناسب است. استفاده از درجه بندی نامناسب اکتان می تواند باعث ضربه، کاهش عملکرد و آسیب موتور شود. سایر عواملی که باید در نظر گرفته شوند محتوای اتانول، مواد شوینده و تغییرات فصلی است که می تواند بر کیفیت و عملکرد بنزین تأثیر بگذارد. هنگام انتخاب نوع بنزین برای ماشین خود همیشه باید از از این نکات پیروی کنید.
