تیبا یا خودرو ملی شرکت سایپا، با نام پیشین مینیاتور نخستین محصول سایپا است که در ۲۳ آذر ۱۳۸۹ رونمایی شد. سایپا در طراحی این خودرو، تا حد زیادی از مشاوران و طراحان ایتالیایی، آلمانی و کره‌ای کمک گرفت. در طراحی این خودرو، استفاده از قطعات پراید، کیا ریو و تندر۹۰ مشهود است. ناظمی، مدیر استراتژیک سایپا با تأیید استفاده از مشاوران خارجی در این پروژه، استفاده از تجربیات سایپا در تولید ریو و پراید را باعث کاهش هزینه طراحی این خودرو می‌داند. این خودرو توسعه یافته پلتفرم S۸۱ سایپا بوده ودارای موتور ۱۵۰۰cc با مصرف حدود ۶/۵ لیتر در ۱۰۰ کیلومتر و استاندارد آلایندگی یورو ۴ است. این خودرو در نسخهٔ فول هم قابل سفارش بود.
هزینه طراحی این خودرو ۱۲۰میلیون تومان است که استفاده از قطعات و طراحی‌های مشترک، باعث کاهش هزینه تمام شده طراحی آن شد. این خودرو در زمان رونمایی خودرویی برای دهک‌های میانی و پایین جامعه و با قیمت زیر ۱۰ میلیون بود . تولید این خودرو در مرداد ماه سال ۱۴۰۱ به دلیل عدم ایمنی کافی متوقف شد.
در ابتدا برای این خودرو نام فرانسوی مینیاتور (miniature) با املای غلط miniator گزارده شد و سپس به تیبا تغییر نام داد. «تیبا» در لغت نامه دهخدا آهو معنی شده‌است. در این لغت نامه آمده‌است: تیبا (هزوارش) به زبان زند و پازند آهو را گویند. در راستای تغییر نام مینیاتور بیش از ۹۰ هزار نام پیشنهادی به شرکت سایپا ارائه شد که پس از بررسی توسط کمیته تغییر نام تیبا انتخاب شد.
بدنه این خودرو، توسط استودیو طراحی ایتال دیزاین در کشور ایتالیا انجام شده‌است. طرح داخل این خودرو نیز تلفیقی از طرح تندر۹۰، کیا ریو و پراید است. زه‌های غیر همرنگ با بدنه خودرو، دستگیره‌های پلاستیکی برای درها و البته قرارگیری راهنما بیرون از بدنه خودرو از ویژگی‌های این طراحی است.نسخه هاچبک این خودرو به عنوان تیبا 2 شناخته می شود. تمام امکانات و مشخصات دو نسخه سدان و هاچ بک تیبا مشابه یکدیگر است.
سامانه تعلیق جلو تیبا از گونه مک فرسون و کاملاً مشابه ریو است. این سامانه نسبت به تعلیق پراید از پایداری و عملکرد بهتری برخودار است و بر خلاف پراید، میل موج گیر و میل کششی به صورت مستقل از هم می‌باشند. قطعات زیادی از تعلیق و اکسل جلو تیبا با ریو مشترک است که از این جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
قطعاتی از تعلیق تیبا نیز کاملاً شبیه ریو است؛ اما به دلیل تفاوت جزئی امکان جایگزینی با یکدیگر را ندارند که از این جمله می‌توان موارد زیر را نام برد:
سامانه تعلیق و اکسل عقب نیز از نوع میله پیچشی نیمه مستقل semi-independent و مشابه اکسل عقب خودروهای تندر، دوو سیلو، پراید و ریو است؛ ضمن اینکه قطعات ریو در بخش‌هایی از سیستم تعلیق تیبا دیده میشود.
موتور این خودرو، الگوبرداری شده از ریو و حجیم خورده B3 مزدا یا پراید در شرکت FEV آلمان (که ساخت موتور خودرو سمند و دنا (ای‌اف‌سون) را نیز در کارنامه خود دارد) است. با همکاری این شرکت، حجم موتور پراید از ۱۳۰۰ سی سی به ۱۵۰۳ سی سی و نسبت تراکم آن، از ۸/۵ به ۹/۷ افزایش یافته‌است و حداکثر توان آن به ۸۷ اسب بخار رسیده‌است که توان خروجی پایینی برای یک موتور ۱۵۰۰ سی سی است. از سال ۱۴۰۰ این موتور توانسته‌است استاندارد آلایندگی یورو ۵ را از آن خود کند. اما پس از تقویت موتور، سامانه انتقال قدرت پراید، توان مقاومت در برابر نیروی جدید موتور را نداشت؛ بنابراین، دنده دو گیربکس پراید را تغییر و فنر کلاچ را تقویت کردند. به همین دلیل سامانه کلاچ آن از پراید سفت‌تر است.
سیستم ترمز این خودرو همان سامانه ترمز ریو است که در این زمینه نیز از شرکت بوش آلمان کمک گرفته شده‌است. عملکرد سیستم ترمز تیبا به گونه است که وقتی که پایتان را بر روی پدال ترمز فشار میدهید نیروی ترمز ایجاد میشود. اما این نیرو ممکن است به طور یکسان بین همه چرخها توزیع نشود. در نظر بگیرید که بار زیادی در صندوق عقب دارید. در این صورت باید به ترمز چرخهای عقب نیروی بیشتر وارد شود. و به چرخهای جلو نیروی ترمز کمتری وارد شود. در غیر این صورت فرایند ترمز گرفتن و کاهش سرعت خودرو به طور مناسب انجام نخواهد شد. توزیع نیروی ترمز میان چرخهای مختلف خودرو را بلوک abs که در تصویر بالا میبینید انجام میدهد.
در سیستم ترمز ضد قفل، ECU باعث میشود که چرخها قفل نشوند. زمانی که پدال ترمز را با شدت فشار میدهید ممکن است به خاطر ترمز شدید چرخش چرخها متوقف شود. در این حالت هدایت خودرو برای راننده دشوار خواهد شد. ممکن است خودرو به سمت چپ یا راست منحرف شود. حتی ممکن است خودرو به دور خودش بچرخد. برای اینکه این اتفاق نیافتد نباید چرخها در زمان ترمز گیری شدید به صورت ناگهانی متوقف شوند. بلکه باید سرعت حرکتشان به صورت تدریجی کم شود. در این صورت خودرو در مسیر مستقیم خودر حرکت خواهد کرد. به تدریج که سرعت خودرو کاهش میابد، همچنان کنترل خودرو در اختیار راننده خواهد بود. این موضوع در بروز تصادفات جاده ای بسیار موثر است.
انواع تیپ های تيبا صندوقدار شامل 5 تيپ با نام‌های SL ،LX ،EX ،SX و پلاس میشود که البته بيش از 90 درصد نسخه‌های اين خودرو از تيپ SX هستند و ساير تيپ‌ها در تعداد نسبتاً محدودی عرضه شده‌اند. از جمله امکانات مشترک بين همه تيپ‌های تيبا می‌توانيم به مواردی مثل شيشه بالابر برقی جلو، تهويه مطبوع دستی، فرمان هيدروليک، مه‌شکن جلو و عقب، راديو پخش با پورت USB، قابليت تنظيم ارتفاع چراغ‌های جلو از داخل کابين، تنظيم ارتفاع صندلی راننده، ترمز ABS و… اشاره کنيم.
یکی از مهم‌ترین نتایج جانبی پروژه ارتقاء پلتفرم پراید در سال 1388، خلق محصول جدیدی بود که ابتدا «مینیاتور» و سپس «تیبا» نام گرفت. هم پراید و هم تیبا با پلتفرم مشترکی شکل گرفته‌اند که البته به سبب طراحی متفاوت بدنه، تیبا ایمن‌تر به نظر می‌رسد هرچند که دلیل و سندی برای این ادعا نیست. تیبا در سال‌های نخست عرضه‌اش، چهار تیپ مختلف داشت؛ تیپ SL بدون ایربگ، تیپ LX با ایربگ راننده، تیپ EX با دو ایربگ و نهایتا تیپ SX که برخلاف سه تیپ دیگر، به تهویه دیجیتال، شیشه بالابر برقی عقب، تنظیم برقی آینه، ریموت کنترل و رینگ آلومینیومی مجهز است.
از سال 1396 به بعد نیز فقط تیپ SX تیبا قابل خریداری بود. اما سایپا از اوایل سال 1400، تیپ جدیدی برای تیبا صندوقدار معرفی کرد که نامش SX پلاس بود اما در بازار به «تیبا آپشنال» معروف شد. در این تیپ جدید، شاهد پنج تغییر ظاهری هستیم: طرح قالپاق‌ها تغییر کرده، زه کرومی به دور جلوپنجره خودرو کشیده شده، سپر تک‌رنگ جلو تبدیل به دو رنگ شده، قاب آینه‌ها طرح کوییک شده و روی درب‌های جلویی نیز برچسب گرافیکی TIBA PLUS اضافه شده است. به لحاظ آپشن نیز سایپا، چندین ویژگی جدید را به تیبا صندوقدار پلاس افزوده که مهم‌ترین آنها عبارتند از: مانیتور لمسی با دوربین عقب، سنسور عقب، روکش چرم صندلی، کفپوش سه بعدی، شیشه دودی عقب، آینه‌های جانبی با تنظیم برقی و شیشه بالابر برقی عقب.
در تیر 1399 بالاخره تحویل تیبا صندوقدار پلاس آغاز شد. آن هم در شرایطی که سایپا، علاقه چندانی به رسانه‌ای کردن این خبر نداشت! به هرحال تحویل اولین سری تیبا صندوقدار پلاس شروع شده و اولین سوالی که برای همه ما پیش می‌آید، این است که چه آپشن‌های بیشتری نسبت به تیبای معمولی دارد؟ خوشبختانه جواب دادن به این سوال، آسان است: سایپا اکثر آن آپشن‌هایی که قبلا روی تیبا 2 پلاس نصب کرده بود را حالا دوباره روی تیبا صندوقدار نیز پیاده‌سازی کرده است. اما اگر می‌خواهید بدانید که دقیقا، تیبا صندوقدار پلاس، چه آپشن‌هایی بیشتر از تیبا صندوقدار SX دارد، باید به این موارد اشاره کنیم:
تیبا هاچبک یا همان تیبا 2، محصول سال 1392 است؛ یعنی همان سالی که پرایدهای یورو4 به بازار آمدند. این هاچبک ایرانی برخلاف مدل صندوقدارش تنها دو تیپ SX و EX داشت که تیپ SX آن در سال 1396 کنار گذاشته شد. تیبا هاچبک نسبت به سایپا 111، پیشرانه قدرتمندتر، ضرایب متفاوت جعبه‌دنده و ترمزهای قوی‌تری دارد و در مجموع نیز محصول خوش‌فرم‌تری است. همچنین به‌کار گیری فولاد با ضخامت بالا، درهای تقویت شده و ستون‌های دوجداره باعث شده تا تیبا هاچبک، اندکی ایمن‌تر از 111 باشد.
عدم تامین گسترده قطعات یدکی، موضوعی است که هنوز خیال برخی مشتریان تیبا هاچبک، از بابتش راحت نیست. سایپا همچنین از بهار 99 عرضه تیبا پلاس را شروع کرد؛ خودرویی که هم امکاناتش بیشتر از تیبا EX بود و هم ظاهرش اندکی با آن فرق میکرد. در قسمت آپشن‌ها، تیبا پلاس به سنسور عقب و مولتی مدیا (با مانیتور و دوربین عقب) مجهز شده بود. در قسمت ظاهری نیز اضافه شدن باربند، شیشه های دودی عقب، سپر دو رنگ جلو و عقب، رینگ جدید، جلوپنجره با قاب استیل، آینه های جانبی طرح کوییک، حذف زه روی درب‌ها، روکش چرم صندلی و نهایتا زیرپایی و کفپوش صندوق سه بعدی از مهم‌ترین تغییرات تیبا پلاس هستند.
شرکت سایپا از ابتدای آبانماه 98، فروش تیبا 2 پلاس را در حالی آغاز کرد که هیچکدام از مشتریان این شرکت، اطلاعی از تغییرات اعمال شده در این خودرو نداشتند. ولی از اوایل بهار 1399 که تحویل این محصول جدید شروع شد، دیگر همه چیز را درباره آن دانستیم. ویژگی‌های جدید تیبا 2 پلاس را می‌توان بصورت زیر خلاصه کرد:
تیبا از سوی سایپا در دو مدل SX و EX تولید می شد ؛ که امک انات تیپ EX نسبت به SX بیشتر است. تیپ EX در تجهیزات زیر نسبت به SX بهتر است:
تیپهای تیبا از نظر فنی تفاوتی باهم ندارند و تفاوت آنها تنها در بخش‌های ظاهری و آپشن‌ها است. از این‌رو، هرکدام از انواع تیبا ارزش خرید خاص خود را دارد و شما می‌توانید با توجه به سلیقه و سطح بودجه‌تان به‌سراغ خرید آنها بروید. با توجه به قیمت تیبا سدان و قیمت تیبا 2 از مزایایی مثل پیشرانه قوی‌تر و ایمنی بالاتر نسبت به پراید، استهلاک و مصرف سوخت نسبتا پایین، فضای قابل‌قبول کابین و قیمت مقرون‌به‌صرفه برخوردار هستند اما معایب این خودروها هم شامل مواردی مثل طراحی نه‌چندان زیبا، آپشن‌های اندک (به‌جز تیپهای پلاس) و کیفیت ساخت نه‌چندان خوب میشود.
مطالب مرتبط:
