پراید خودرویی است که توسط شرکت کیا موتورز در کره جنوبی تولید شد. تولید این خودرو در ایران از سال ۱۳۷۲ توسط شرکت سایپا در دو مدل سدان و هاچ‌بک تحت عنوان «صبا» و «نسیم» آغاز شد. خاستگاه نخستین خودرو پراید، مدل فورد فستیوای ساخت کشور آمریکا است. مدل‌های اولیه پراید از خودروهای مزدا ۱۲۱ و فورد فستیوا گرفته شد و سپس توسط شرکت کیا موتورز با تغییراتی در کره جنوبی ساخته شد ولی به دلیل نبود ایمنی لازم نتوانست مجوز صادرات به آمریکا و اروپا را بگیرد.
پراید در ایران به دلیل پایین بودن هزینه ساخت و قطعات جانبی سال‌ها پرفروش‌ترین خودروی ایران بود اما با مقایسه فناوری خودروهای جدید با قیمت کمتر در کشورهای خارجی برای مثال مدل‌های هیوندای اکسنت، شورلت آویو، فورد فیستا، تویوتا یاریس، هوندا فیت، کیا فورت و نیسان سنترا باعث انتقادات فراوانی به این خودرو در سالهای گذشته شده‌است. پس از سال‌ها جدال بر سر این خودرو، تولید پراید در تیرماه ۱۳۹۹ متوقف شد.
پراید در ایران برای بیش از ۲۰ سال آن هم در مدل‌های مختلف تولید شده‌است. مدل‌های مختلف پراید در ایران شامل دو مدل سدان ۱۳۱ و ۱۳۲، یک مدل هاچ‌بک ۱۱۱، یک مدل لیفت‌بک با نام ۱۴۱، و یک مدل وانت با نام ۱۵۱ می‌شوند. علاوه بر این مدل ۱۳۱ پیش از تغییر طراحی داخلی و بروزرسانی‌های جزئی در نمای بیرونی، با نام سایپا صبا شناخته می‌شد و مدل هاچ‌بک آن که سپس با مدل ۱۱۱ جایگزین شد نیز سایپا نسیم نام داشت. بنابر اعلام شرکت سایپا تولید مدل‌های ۱۳۲، ۱۱۱ و ۱۳۱ به‌ترتیب در دی ۱۳۹۸، اردیبهشت ۱۳۹۹ و تیر ۱۳۹۹ متوقف شد و خودروهای تیبا، ساینا و کوییک جایگزین مدل‌های پراید شد.
پراید در اصل در شرکت مزدا ژاپن با سفارش فورد طراحی شد.[۳][۴] نسل نخست این خودرو که در سالهای ۱۹۸۶ تا ۱۹۹۳ تولید و در ژاپن با نام مزدا ۱۲۱ و در آمریکای شمالی توسط شرکت فورد با نام فورد فستیوا به فروش رسید. این مدل همچنین با نام کیا پراید از ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۰ در شرکت کیا موتورز کره جنوبی تولید شد و در سال ۲۰۰۱ خط تولید آن به سایپا فروخته شد.
شرکت سایپا با ایجاد زنجیره‌ای از قطعه‌سازان فنی در گروه سایپا و با حمایت از قطعه‌سازان بخش خصوصی سعی در بومی‌سازی تولید خودروی پراید نمود و آن را با نام‌های نسیم (پراید هاچ‌بک)، صبا (پراید سدان)، سفری (پراید استیشن)، سایپا ۱۳۲، سایپا ۱۳۱، سایپا ۱۱۱، سایپا ۱۴۱ و وانت پراید (سایپا ۱۵۱) در ایران عرضه کرد. در زمستان سال ۱۳۸۹ شرکت سایپا محصولات خود را بر پایه پلتفرم پراید متوقف نمود و تولید بر اساس پلتفرم X100 را آغاز کرد و محصولات خود را با نام‌های جدید:سایپا ۱۱۱، سایپا ۱۳۱، سایپا ۱۳۲ و سایپا ۱۴۱ و سایپا ۱۵۱ تولید می‌کرد.
شرکت کیا موتورز نسل‌های دوم و سوم کیا ریو را در بعضی از بازارها با نام پراید عرضه کرد. قوی‌ترین موتور نسل سوم ریو ۱٫۶ لیتر حجم، ۱۳۸ اسب بخار قدرت و ۱۶۷ نیوتن متر گشتاور دارد.
دو نسخه ابتدایی پراید که در ابتدای ورود به ایران تا سال ۱۳۸۲ با برند کیا تولید شدند و از سال ۱۳۸۴ مُهر سایپا بر پیشانی شان حک شد. تولید این دو مدل در سال ۱۳۸۹ به اتمام رسید و پیکره و پلتفرم دیگر مدل‌ها به گونه‌ای همین صبا و نسیم‌اند. در حد فاصل سالهای ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۲ سایپا تعدادی پراید صبا تولید کرد که مجهز به گیربکس ۳ سرعتهٔ اتوماتیک بودند.
در سال ۱۳۷۹ سایپا تصمیم گرفت نسخهٔ استیشنی از پراید را تولید کند. پراید استیشن که سفری نام‌گرفته بود، نخستین تغییر ایجادشده بر روی پراید محسوب می‌شد. پراید سفری در بخش جلو کاملاً مشابه پراید معمولی بود و تنها در بخش عقب از چراغ‌های جدیدی بهره می‌برد؛ اما علیرغم تبلیغات رسانه‌ای گسترده برای این خودرو و همین‌طور برخورداری از صندوق بار جادار، به دلیل کم طرفدار بودن خودروهای استیشن در ایران، پراید سفری با استقبال سردی مواجه شده و تولید آن چند سال بعد و پس ساخت شمار اندکی متوقف شد.
سایپا ۱۱۱ در اصل مدل هاچ‌بک سایپا ۱۳۲ است که از سال ۱۳۸۹ روانهٔ بازار شد. سایپا با راه‌اندازی تشکیلات جدید تولید خودرو در کاشان مدل هاچ‌بک پراید را با تغییرات اندکی در چراغ‌های جلو و عقب و تغییر فرم شیشه عقب به روانهٔ بازار کرد. در ابتدای تولید برای این خودرو نام مروارید انتخاب شد که سپس به سایپا ۱۱۱ تغییر نام داد. این خودرو همانند دیگر انواع پراید به موتوری با حجم ۱۳۲۳ سی‌سی و توان ۶۲ اسب‌بخار مجهز است. تولید این مدل در اوایل سال ۹۹ متوقف شد.
در واقع همان پراید صبا است که طی پروژه X100 در سال ۱۳۸۹ پس از تغییر طراحی داشبورد و گرافیک جدید داخل چراغ‌های جلو و عقب و سپر جلو به این عدد سه رقمی تغییر نام داد. از امکانات برتر ۱۳۱ نسبت به پراید صبا می‌توان به ۲ کیسه هوا، ترمز ضد قفل، فرمان هیدرولیک، تنظیم ارتفاع چراغ جلو و کریستالی شدن چراغ‌ها اشاره کرد. ارزان‌سازی‌هایی که بر روی این خودرو انجام شد (حذف سیستم صوتی، حذف لچکی روی ستون‌های عقب) کمی عجیب به نظر می‌رسید و موج اعتراض مشتریان و رسانه‌ها را در پی داشت. تولید این خودرو در مرداد ۱۳۹۹ متوقف شد.
پراید ۱۳۲ فیس‌لیفتی از پراید صبا است که در سال ۱۳۸۶ عرضه شد. این خودرو در حقیقت نسخه سدان پراید ۱۱۱ است. ۱۳۲ از لحاظ فنی مانند دیگر نسخه‌های پراید از همان موتور و گیربکس بهره می‌برد. سپر و زه‌های همرنگ بدنه، چراغ‌های هالوژنی جلو با قابلیت تنظیم ارتفاع، کیسهٔ هوا برای سرنشینان جلو، سیستم صوتی سی دی خور با قابلیت پشتیبانی از USB، فرمان هیدرولیک، قفل مرکزی، ایموبلایزر (سیستم ضد سرقت) و ترمز ABS از امکانات رفاهی و ایمنی این خودرو (در نمونه کامل) می‌باشند. تولید این خودرو در اواخر سال ۹۸ متوقف شد.
پراید ۱۴۱ در واقع مدل لیفت‌بک سایپا ۱۳۱ یا در واقع همان سایپا صبا است. این تغییر در طراحی در دورانی انجام گرفت که بازار خودروی ایران از نظر تنوع مدل‌های عرضه شده بسیار فقیر بود و ساپیا نیز تبلیغات بسیاری در زمینه ۱۴۱ به راه انداخت. با وجود طرح متفاوت نسبت به مدل‌های سدان، به‌دلیل استقبال پایین بازار این خودرو همواره نسبت به سایر پرایدها با قیمت پایین‌تر عرضه می‌شد تا بتواند نظر مشتریان را به سوی خود جلب کند. تولید این مدل در سال ۱۳۹۳ متوقف شده‌است.
سایپا ۱۴۱ در کشور ونزوئلا تحت نام تروپیال (پرنده ملی ونزوئلا) فروخته می‌شد. قرار بود این خودرو ۹۲ درصد بازار ونزوئلا را در دست بگیرد، اما این موضوع محقق نشد و در سال تنها حدود ۲۰۰۰ دستگاه از این خودرو در ونزوئلا تولید می‌شد.
سایپا ۱۵۱ (سایپا کارا) نسخهٔ وانت پراید است. این وانت کوچک ۹۰۰ کیلوگرم وزن دارد. در این مدل به دلیل کاربری متفاوت نسبت به دیگر مدل‌ها تغییراتی در فنربندی عقب و دیسک‌های ترمز صورت گرفته‌است. در بهمن ۱۳۹۸، تولید یک مدل جدید از این خودرو با نام سایپا ۱۵۱ پلاس آغاز شد که تفاوت‌های آن نسبت به سایپا ۱۵۱ معمولی در نمایشگر، کف‌پوش چرمی، آینه‌بغل‌های برقی و راهنما دار خلاصه می‌شود.
پراید این روزها در حال تبدیل شدن به خودروی نوستالژی ایران بوده و به نوعی در حال پر کردن جای پیکان که مدت ها با مدل های مختلف در کشور روانه بازار شده بود است. پیکان در سال های گذشته با چندین مدل مختلف روانه بازار شد ولی در سالهای آخر تولید فقط با یک مدل معروف یه چراغ بنزی تولید شد و حالا جایگزین آن پراید نیز همان سرنوشت را به خود اختصاص داده و پس از تولید در تیپ های مختلف هم اکنون فقط با تیپ SE تولید و روانه بازار می شود.
یکی از سوالات متداولی که در مورد پراید پرسیده می شود تیپ های مختلف آن است. تیپ های مختلف پراید شامل:
افرادی که قصد خرید خودرو پراید را دارند، غالباً در انتخاب تیپ مناسب با نیازشان دچار مشکل می‌شوند.
وزارت صنعت در سال ۱۳۹۶ اعلام کرد که تولید پراید در سال ۱۳۹۷ متوقف می‌شود و در راستای آغاز فرایند توقف تولید پراید، تولید سایپا ۱۱۱ در شهریور سال ۱۳۹۶ متوقف شد. البته این توقف تولید تنها یک ماه دوام آورد و شرکت سایپا با انتقال خطوط تولید از کاشان به تهران تولید این خودرو را از سر گرفت.
در آبان ماه ۱۳۹۸، رئیس سایپا اعلام کرد که روند توقف تولید پراید از بهمن ۹۷ آغاز شده‌است و در تیرماه ۹۹ این خودرو به‌طور کامل از رده خارج می‌شود. براین اساس تولید سایپا ۱۳۲ در دی‌ماه ۹۸، سایپا ۱۱۱ در اردیبهشت ۹۹ و سایپا ۱۳۱ در مرداد ۹۹ به پایان رسید.اما مدل وانت همچنان تولید می شود. خودروهای تیبا، کوییک و ساینا جایگزین پراید خواهند شد. همچنین تجهیزات و خطوط تولید پراید به کشورهای مقصد صادراتی انتقال خواهد یافت.
مطالب مرتبط:
