سمند یک خودروی سدان است که از سال ۱۳۷۹ به اسم خودروی ملی توسط شرکت ایران خودرو تولید میشود و علاوه بر فروش در ایران، به کشورهای دیگر هم صادر می شود. سمند براساس پلتفرم پژو ۴۰۵ ساخته‌نشده‌است. این خودرو در ابتدا قرار بود جایگزین پیکان شود که با توجه به هزینه طراحی و قیمت نهایی آن، این امر محقق نشد. سمند در ادبیات فارسی به اسبی گفته میشود که رنگی متمایل به زرد دارد. تولید این خودرو در ۱۰ مهر ۱۴۰۱ به پایان رسید و سورن پلاس جایگزین این خودرو شد.
پس از رشد صنعت خودروسازی در کشور کره که تقریباً همزمان با ایران آغاز به فعالیت نموده بود، تقاضای طراحی و تولید خودرو در افکار مردم ایران زیاد شد؛ نخستین بار در اوایل دهه هفتاد شمسی، طرح خودروی ملی در سازمان‌های رسمی کشور از جمله مجلس شورای اسلامی، وزارت صنایع سنگین وقت و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران مطرح گردید. در سال ۷۲ مرکز تحقیقات و خدمات خودکفایی ایران در مجموعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران مأمور شد تا در چهارچوب یک برنامه تحقیقاتی، بر پایه مهندسی معکوس برای اولین بار در ساختار صنعت خودروسازی ایران، فرایند طراحی و ساخت خودرو به شیوه مقرون به صرفه را طراحی و تعریف نکند.
اصطلاح خودروی ملی اولین بار به یک خودروی مفهومی که در چهارچوب همین برنامه در این مرکز تحقیقاتی طراحی شده بود اطلاق گردید. پروژه خودروی ملی پروژه‌ای موفق و نسبتاً کم هزینه بود که از طرف شهردار وقت تهران غلامحسین کرباسچی و وزارت صنایع سنگین وقت حمایت می‌شد. نمونه‌های اولیه این خودرو که به صورت آزمایشی بر پایه پلتفورم خودروی شورلت رویال باقی مانده از پیش از انقلاب طراحی و ساخته شده بود، بارها در نمایشگاه‌های خودرو در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران در سال‌های ۷۲ تا ۷۵ به نمایش گذاشته شد. در این پروژه برای اولین بار در ایران روش‌ها و فرایند کامل ساخت یک خودرو مورد تحقیق و بررسی قرار می‌گرفت اثبات شد که در ایران توان طراحی و ساخت خودرو وجود دارد.
در انتها با انتقال مستندات به گروه صنعتی ایران خودرو با الهام از این طرح و احتمالاً با استفاده از اولین یافته‌های تحقیقاتی مهندسین این مرکز، پروژه طراحی خودرو بومی در سال ۱۳۷۴ در گروه صنعتی ایران خودرو آغاز گردید.
با توجه به پیچیدگی طراحی پلت فرم و با اتکا به تجربه سازمان گسترش در پروژه خودروی ملی، شرکت ایران خودرو اقدام به خرید پلت فرم پژو ۴۰۵ از شرکت پژو فرانسه نمود. همزمان با انجام این پروژه در ایران، شرکت فرست اتومیتو انگلستان اقدام به طراحی نمونه اولیه خودرویی بر روی شاسی و قوای محرکه خودرو پژو ۴۰۵ برای تولید در یک شرکت تایوانی نموده بود که با توجه به ورشکستگی شرکت تایوانی و همچنین پیچیدگی طراحی بدنه، ایران این طرح را از شرکت فرست اتومیتو خریداری کردند اما چون شرکت فرست اتومیتو طراحی را خوب انجام نداده بود و ایران خودرو فهمیده بود این شرکت توانایی اصلاح آن را ندارد آن را به ایران برد و در آن جا مرکز تحقیقات ایران خودرو با جمع‌آوری فارغ التحصیلان دانشگاه‌های امیرکبیر، صنعتی شریف و چند دانشگاه صنعتی دیگر، طراحی خودرو ملی را در کنار مشاوران خارجی آغاز کرد. در این فرایند، اتاق نسبتاً کوچک و ارگونومی که متناسب با افراد کوتاه قد شرق آسیا ساخته شده بود بازطراحی شد.
سمند معمولی یا x7 اولین نسخه از سمند است که تولید آن از سال ۱۳۷۹ آغاز شد و تا ۱۳۸۸ ادامه یافت. سمند معمولی از لحاظ امکانات بالاتر از EL است و بین EL و LX قرار می‌گیرد. این نسخه از سمند تنها با موتور XU7 عرضه‌شد و برخلاف سمند LX نسخهٔ موتور ملی آن تولید نشد. از لحاظ طراحی نمای داخلی خودرو این مدل تفاوت چندانی با دیگر مدل‌ها ندارد. اکنون مدل های پیشرفته تر از این خودرو با نام سمند سریر ، سمند سورن و سمند LX نیز تولید می شوند. مشخصات فنی سمند X7 همان مشخصات پژو 405 GLX است. موتور 4 سیلندر انژکتوری با حجم 1761 سی سی و قدرت 100 اسب بخار و حداکثر سرعت 180 کیلومتر در ساعت. جعبه دنده ی سمند X7 پنج دنده دستی است و شتاب آن 12 ثانیه می باشد.
در طراحی داخلی سمند X7 هم از برخی قطعات پژو 405 استفاده شده است. این خودرو مجهز به سیستم هشداردهنده است که در مواقعی که یکی از درها باز باشد و یا ترمز دستی کشیده به صورت صوتی و نوشتاری از طریق این سیستم راننده را مطلع می کند.
سمند ال‌ایکس، نسخه ارتقاءیافته سمند معمولی است. پروژه طراحی سمند LX از اسفند ۱۳۸۱ آغاز شد و این مدل در اردیبهشت ۱۳۸۳ وارد بازار شد. ایران خودرو مدعی است سمند ال‌ایکس دارای قدرت فرمان‌پذیری خوبی است و از نکات مهم در طراحی سمند ال‌ایکس را ایمنی آن می‌داند. این خودرو در بازار ایران با دو موتور ایکس‌یو۷ و ئی‌اف۷ عرضه شد، اما برای بازارهای صادراتی علاوه بر این دو موتور، از موتور تی‌یو۵ نیز استفاده شد. از تجهیزات اضافی به کار گرفته شده در مدل ال‌ایکس نسبت به مدل معمولی سمند می‌توان به ترمز ضد قفل، کیسه هوای راننده و سرنشین (در برخی مدل‌ها)، رینگ آلومینیومی، امکان تنظیم برقی صندلی‌های سرنشینان جلو، سنسور هشدار دنده عقب و صندوق پران الکتریکی عقب نام برد و دارای دندهٔ دستی با گیربکس ۵دنده میباشد.
سمند LX با بهره مندي از مزايايي همچون قطعات يدكي ارزان و در دسترس ، ايمني بالا به دليل برخورداري از بدنه مستحكم، راحتي سرنشينان با صندلي هاي طراحي شده متناسب با ويژگي هاي بدني آنها، ابعاد مناسب براي استفاده درون و برون شهري، فضاي قابل توجه داخل اتاق و صندوق عقب، فرمان پذيري عالي به ويژه در جاده‌هاي پر پيچ و خم و امكانات مناسب به يكي از محبوبترين خودروهاي روز ايران و حتي برخي از كشورهاي هدف صادرات، تبديل شده است.
امروزه، حفظ محيط زيست در صنعت خودرو از جايگاه مهمي برخوردار است، به همين منظور خودروهاي شركت از جمله سمند LX، به تجهيزات استاندارد آلايندگي يورو 4 مجهز شده اند. از مزاياي ديگر سمند LX، برخورداري از كارت طلايي خدمات پس از فروش است كه دارنده اين خودرو ضمن بهره مندي از خدمات مختلف در سراسر كشور به صورت رايگان و سريع، از خدمات بيمه بدنه نيز بهره‌مند خواهد بود.
سمند EL که موتور پژو 405 GLX بر روی آن نصب شده یکی از خودروهای مناسب برای ناوگان حمل و نقل عمومی به ویژه تاکسیرانی تولید شده است و با توجه به کیفیت این خودرو برای استفاده شخصی نیز در نظر گرفته شد. سمند EL در ابتدا با موتور 4 سیلندر 8 سوپاپه با حجم 1.8 لیتری و قدرت 100 اسب بخار و مصرف سوخت 8.6 لیتر تولید می شد اما بعد از مدتی این خودرو با موتور 4 سیلندر EF7 و 16 سوپاپه با حجم 1.7 لیتر و قدرت 114 اسب بخار و مصرف سوخت 7.9 لیتر در هر 100 کیلومتر ارائه می شود و سیستم انتقال هر دو 5 دنده دستی میباشد. برخی امکاناتی که در سمند X7 موجود بود مانند سیستم هشداردهنده و شیشه های برقی عقب ، رنگ سپر ،کنسول وسط و دریچه هوا برای صندلی های عقب و چراغ مه شکن جلو در سمند EL حذف شده اند و فرمان هیدرولیک، کولر، شیشه بالابر برقی جلو و سیستم پخش MP3 از جمله امکانات سمند EL است.
از آنجایی که کاربری اولیه سمند EL، ناوگان تاکسیرانی بود، تعدادی از امکانات آن نسبت به سمند X7 حذف شده‌است. سمند EL به جای رینگ، دارای قالپاق معمولی بود و همچنین سامانه هشداردهنده هوشمند این مدل حذف شده‌بود. در این مدل شیشه عقب به صورت دستی عمل می‌کند. رنگ سپر، کنسول وسط و دریچه هوا برای صندلی عقب نیز دراین مدل حذف شد و سپر جلو نیز چراغ مه‌شکن ندارد. همچنین این مدل فاقد آنتن برقی بوده و از آنتن معمولی پژو در آن استفاده شده‌است.
سمند SE همان سمند معمولی است که ابتدا با نام «سمند بهینه» معروف شد. این خودرو از محبوبیت زیادی برخوردار است و به همین دلیل، مدت زیادی از توقف تولید آن نگذشته بود که جای خالی آن احساس شد و شرکت سازنده اش تصمیم گرفت تولید آن را از سر بگیرد. شرکت تولیدکننده سمند با وجود تولید و عرضه مدل های بالاتر با سیستم موتور جدید، متوجه علاقه و تقاضای مردم نسبت به همان سمند معمولی شد. بر این اساس مجددا تصمیم به تولید سمند معمولی گرفت؛ همچنین سازنده این خودرو تصمیم گرفت مدل معمولی را بهینه کند و بعد به بازار بفرستد.
سمند SE با امکانات کمتر نسبت به LX، جایگزین سمند معمولی و EL شد. این مدل در سال ۱۳۸۷ رونمایی و تولید آن در سال ۱۳۸۹ آغاز شد. تولید این مدل در سال ۱۳۹۶ پایان یافت. تفاوت این مدل با سمند معمولی و سمند کار از نظر فنی، تفاوت اکسل و کاهش وزن آن میباشد. از نظر طراحی نیز تفاوت SE با مدل معمولی و EL در طراحی چراغ‌های عقب، جلوپنجره و چیدمان دکمه‌های داشبورد است. سمند SE بر خلاف LX، فاقد سامانه مالتی‌پلکس ، فرمان تلکسوپی و سنسور هشدار دهنده دنده عقب میباشد. همچنین پنجره‌های عقب و آینه‌های جانبی آن دستی تنظیم می‌شوند. یعنی دارای سامانه ی مولتی پلکس و بدون هشدار دهنده همچنین طراحی چراغ‌های عقب این مدل با LX تفاوت دارد. موتور این تیپ ایکس‌یو۷ (موتور استفاده شده در پژو ۴۰۵) است.
سمند سریر تنها با افزایش طول پژو ۴۰۵ و به منظور استفاده‌های تشریفاتی در سال ۸۳ و در تعداد بسیار کم تولید شد. ظاهر این خودرو به غیر از ۳۰ سانتی‌متر فاصله بین درهای عقب و جلو تفاوت چندانی با سمند LX ندارد. چراغ‌های جلو به همان شکل مستطیل کشیده هستند و جلوپنجره آن کوچک و نه‌چندان زیبا. روی بدنه این خودرو خطوط صاف و یکدستی وجود دارد که به سادگی چهره آن دامن می‌زند. صندوق عقب برآمده و مستطیلی هم از دیگر تکرارهایی است که می‌توان در این بخش ذکر کرد. اما ویژگی منحصر‌به‌فرد و مهم سریر در داخل کابین آن است. طراحی داخلی و ارگونومی صندلی‌ها توسط شرکتی از جمهوری چک انجام شده است. صندلی‌هایی با روکش چرمی، وجود دو ال‌سی‌دی در پشت صندلی‌های جلو با قابلیت پخش فایل‌های صوتی و تصویری، فضای باز برای سرنشینان جلو و عقب، قراردهی یخچال به‌صورت سفارشی و همچنین تعبیه دو عدد سینی پذیرایی در پشت صندلی‌های جلو برای سرنشینان عقب، امکاناتی است که به این خودرو اضافه شده است. این خودرو از نظر طراحی پنل جلو و داشبورد مثل مدل‌های قبلی سمند ساده است و تغییر چندانی در آن دیده نمی‌شود. از امکاناتی که به‌دلیل تغییر در ساختار خودرو به آن اضافه شد، رینگ آلومینیومی و تایر پهن برای حفظ تعادل در سرِ پیچ‌ها است. رنگ دستگیره درها به‌رنگ نقره‌ای تغییر کرده و یک جعبه سی‌دی در قسمت عقب اضافه شده است.
سریر، نسخه تشریفاتی سمند LX است. سمند سریر در سال ۱۳۸۳ معرفی و در سال ۱۳۸۴ پیش‌فروش آن آغاز شد. اما در نهایت عرضه عمومی سمند سریر تا سال ۱۳۸۷ به تعویق افتاد. این خودرو دارای موتور «XU7J4P/L4» بوده، که با پژو پارس ELX و سیتروئن زانتیا ۱۸۰۰ مشترک است. توان این موتور برابر با ۱۱۰ اسب بخار است. سریر از لحاظ طول نسبت به سمند LX بلندتر بوده، دارای جلوپنجره کرومی‌است و همچنین رنگ‌بندی طراحی داخلی آن متفاوت است. این خودرو دارای فضای پای بیشتر و صفحه نمایش برای سرنشینان عقب است. تولید سریر در سال ۱۳۹۱ متوقف شد.
در گذشته های دور هنگامی که خودرویی به بازار عرضه می شد ، سالیان زیادی طول میکشید تا نسل بعدی آن خودرو با تغییرات اساسی تولید و به بازار عرضه شود . در واقع خودرو جدید یا بهتر است بگوییم نسل جدید خودرو از لحاظ ظاهری محصولی کاملا متفاوت از خودروی قبلی بود پس مصرف کننده ای که به دنبال خودرویی جذاب تر و بروز تر بود ناچارا باید تا عرضه نسل جدید صبر میکرد یا به سراغ خودرویی دیگر می رفت .
طراحی و تولید نسل های جدید خودرو به صورت سالانه برای کارخانه ها به صرفه نبود و از طرفی هم در صورت ارتقاء ندادن محصولات خود سهم خود را از بازار از دست میدادند ، از این رو صنعت فیس لیفت خودرو ها شکل گرفت که خودرو سازان با انجام یک یا چندین فیس لیفت و بروز رسانی بر روی یک نسل جذابیت و توان رقابتی آن نسل را در بازار حفظ میکردند . در کلام ساده فیس لیفت با ایجاد بروزرسانی و تغییرات نه چندان اساسی در ظاهر داخلی و خارجی خودرو انجام میشود .
ایران خودرو به وسیله فیس‌لیفت سمند، نسخه‌های دیگری تولید کرده‌است که عبارتند از:
سمند سورن یکی از محصولات ایران خودرو است که در سال 1385 تولید شد. اولین تیپ از سمند سورن شامل موتور XU7JPL3 با حجم 1761 سی سی و با قدرت 100 اسب بخار است و بعد ها موتور EF7 با حجم 1650 سی سی و با قدرت 113 اسب بخار روی آن نصب شد، این نسخه با نام سورن ELX تولید می شود. سومین نسخه از سورن با نام سورن ELX توربو است که دارای موتور EF7 TC با همان حجم و با قدرت بیشتر 150 اسب بخار تولید می شود. موتورهای توربو شارژ علاوه بر افزایش قدرت و شتاب خودرو بدون بالابردن حجم موتور باعث افزایش راندمان و بهره وری سوخت و احتراق کامل تر سوخت و آلایندگی و مصرف کمتر نسبت به موتور های معمولی می شوند.
سمند سورن ظاهری متفاوت با دیگر سری های خودروی سمند دارد و در واقع فیس لیفتی روی آن صورت گرفته و آن را زیباتر از سایر نسخه های سمند کرده است. علاوه بر تفاوت ظاهری سمند سورن با دیگر نسخه های سمند ، تفاوت داخلی این خودرو نیز نسبت به دیگر نسخه ها در سیستم تهویه اتوماتیک ، بلوتوث جهت اتصال گوشی به خودرو ، قرار گرفتن برخی از دکمه های سیستم صوتی و تماس بر روی فرمان و ستون فرمان تلسکوپی است که در صورت تصادف از داخل جمع شده و مانع از اسیب به راننده می شود.
دنا در سال 1393 به بازار کشورمان معرفی شد؛ خودرویی به ظاهر جدید که روی یک پلتفرم کاملاً قدیمی مشترک با پژو 405 توسعه یافته بود و با تغییرات عمدتاً ظاهری نسبت به سمند، با حرف و حدیث‌های فراوان و قیمت گران‌تر از برادرش، در سبد محصولات ایران‌خودرو قرار گرفت. در واقع دنا را می‌توان نسخه فیس‌لیفت شده و تکامل‌یافته از سمند دانست که با طراحی ظاهری جذاب‌تر، کابین شکیل‌تر و آپشن‌های بیشتر، به‌روزرسانی شده بود و می‌توانست جایگزین مناسبی برای اسب پیر ایران‌خودرو باشد؛ اما از آنجایی که خودروسازان وطنی به این راحتی‌ها دست از سر تولیدات قدیمی خود برنمی‌دارند تولید سمند و حتی پدربزرگ دنا یعنی 405 هم در کنارش ادامه یافت. در هر صورت دنا ساده به عنوان نسخه پایه این محصول شناخته میشود و با اینکه در جایگاهی بالاتر از سمند قرار می‌گیرد اما در مقایسه با برادران ارتقاء یافته خود نظیر دنا پلاس، پلاس توربو و نسخه اتوماتیک از آپشن‌های کمتر و قیمت ارزان‌تر برخوردار است.
طی مراسمی که روز یکشنبه 10 مهرماه 1401 در سایت تولیدی ایران خودرو خراسان برگزار گردید، آقای مهدی خطیبی، مدیرعامل ایران خودرو، رسما اعلام کرد که تولید خودروهای سمند و 405، برای همیشه متوقف شده است. قرار است جای خالی سمند با محصولاتی همچون سورن پلاس و دناپلاس، پُر شود. آخرین سمند تولیدی، که بدنه‌ای سفید رنگ داشت، بعد از امضای نمادین توسط مدیران ایران خودرو، به موزه این شرکت منتقل گردید.
مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو، در این مراسم گفت: امروز شاهد دو اتفاق مهم در ایران‌خودرو شامل توقف تولید دو خودرو قدیمی و خاطره‌ساز و همچنین به صفر رسیدن خودروهای ناقص در گروه صنعتی ایران‌خودرو هستیم . وی این دو رویداد را دارای خیر مطلق برای ایران‌خودرو و صنعت و اقتصاد ملی دانست و تصریح کرد: در طول سال‌های تولید، ۳.۷۸۶.۱۹۴ دستگاه خودرو سمند و ۴۰۵ به تولید رسیده که سمند سهم ۱.۵۱۰.۷۴۵ دستگاهی از این تعداد داشته است.
خانواده سمند معایبی دارد که در تمامی مدل‌های آن ثابت است. از جمله دید محدود راننده به واسطه نوع قرارگیری و ابعاد ستون کناری، دید عقب محدود، استهلاک و مصرف سوخت بالا و …، اما با وجود تمام نقاط ضعف و مشکلاتی که سمند طی سال‌های تولید با آن مواجه بوده، این خودرو یک خودروی جادار خانوادگی است که به خوبی جوابگوی نیازهای خانواده‌های ایرانی خواهد بود. سمند در رده خودروهای میان قیمت و متوسط قرار دارد و در مقایسه با هم‌رده‌های چینی، به علت سهولت تامین قطعات یدکی و دسترسی به تعمیرکاران مسلط به خودرو، انتخاب منطقی‌تر و بی‌حاشیه‌تری به نظر می‌رسد. در حال حاضر، شاید بتوان گفت که بهترین مدل از سمند برای خرید، مدل LX و سورن هستند که همچنان در حال تولید هستند و امکانات و توانایی بیشتری نسبت به سایر مدل‌ها دارند.
مطالب مرتبط:
